علت ترشح از پستانها، خود به خودی هستند؟

خوشبختانه اغلب ترشحات پستان خوش خیم هستند، بسیاری بر این باورند که ترشحات از نوک پستان فقط در خانم های باردار و شیرده وجود دارد ولی زنانی که حتی برای یک بار هم باردار نشده اند ممکن است دچار ترشحات پستان شوند. بیشتر خانم ها در این مواقع بسیار مضطرب اند و به پزشک مراجعه می کنند.

خوشبختانه باید گفت اغلب موارد ترشحات به علت وجود بیماری زمینه ای خوش خیم ایجاد می شوند و گاهی هم اصلا نیازی به درمان ندارند ولی از آنجا که احتمال همراهی ترشحات پستان با بیماری های بدخیم وجود دارد، هر نوع ترشحی از پستان را باید به عنوان یک علامت مهم از بیماری پستان تلقی کرد و بررسی های لازم برای شناسایی علت ترشحات سینه انجام شود.

مشخصات ترشحات پستان اطلاعات خوبی به پزشک می دهد. وقتی بیمار با شکایت ترشح از نوک پستان مراجعه می کند باید به این موارد توجه شود؛ رنگ ترشحات، مقدار ترشحات، اینکه از یک پستان یا از هر ۲ پستان و از یک مجرا یا چند مجرا ترشح می شوند، خروج خودبخودی دارند یا در اثر فشار نوک پستان ایجاد می شوند، توده ای در همان پستان وجود دارد یا نه، سن و وضعیت هورمونی بیمار (در دوران شیردهی یا بارداری باشد یا داروهای هورمونی دریافت کرده باشد)

اما چگونه میتوان ترشحات خوش خیم را از ترشحات بدخیم تشخیص داد؟

مشخصات ترشحات خوش خیم :

تقریبا همه خانم ها اگر نوک پستان را به خصوص بعد از استحمام، زیاد فشار دهند، ممکن است از هر ۲ پستان و از چند مجرا ترشحاتی خارج شود. رنگ ترشحاتی که بی خطر و طبیعی هستند، معمولا کرم، آبی تیره، خاکستری و سبز تیره است.

ترشحات سینه که باید جدی گرفته شوند :

ترشحاتی که جدی تلقی میشوند و نیاز به بررسی دارند، اغلب خودبخودی هستند، معمولا از یک مجرا خارج میشوند، یکطرفه و دائمی اند و رنگ ترشحات هم زرد کمرنگ و شفاف، گاهی هم کاملا آبکی، خونی یا خونابه ای است. این نوع از ترشحات حتما به بررسی نیاز دارند. البته ترشحات خونی ممکن است اواخر دوران بارداری و شیردهی که بافت پستان پرخون است هم ایجاد شود. چنین ترشحاتی بعد از مدت کوتاهی برطرف می شوند ولی همین افراد هم باید تحت نظر پزشک باشند چون امکان بروز هر نوع بیماری در پستان در زمان بارداری و شیردهی وجود دارد.

ترشحات چرکی سینه :

ترشحات چرکی هم ممکن است از نوک پستان خارج شود ولی در چنین بیمارانی علائمی مانند التهاب، قرمزی، درد و گاهی هم توده دردناک در مجاورت هاله پستان وجود دارد. درمان در مراحل اولیه بیماری، تجویز آنتی بیوتیک است و در صورتی که آبسه ای ایجاد شده باشد، باید در اولین فرصت آبسه تخلیه شود.

خروج شیر در زمان غیر بارداری و شیردهی :

ترشحات دیگری که به طور شایع در خانم ها دیده میشود از نوع شیری رنگ (سفید) هستند که به مقدار کم و با فشار از نوک پستان خارج می شوند. این پدیده طبیعی است. ترشحات شیری رنگ سینه وقتی غیرطبیعی هستند که دو طرفه باشند و همزمان، در زمان غیر شیردهی و به مقدار زیاد از نوک پستان خارج شوند. این مشکل «گالاکتوره» نام دارد. علت گالاکتوره ترشح هورمونی به نام پرولاکتین از غده هیپوفیز در مغز است که میزان آن در طول بارداری و شیردهی بالا میرود و با مکیدن نوک پستان توسط نوزاد ادامه مییابد. سطح این هورمون در زمان غیر بارداری باید کاهش یابد مگر اینکه عامل بیماری زایی در غده هیپوفیز وجود داشته باشد که آن هم نیازمند بررسی است چون ممکن است وجود تودهای به نام آدنوم هیپوفیز در غده هیپوفیز باعث افزایش ترشح هورمون پرولاکتین شود.

ادنوم هیپوفیز توده خوش خیمی است. توده های هیپوفیز معمولا با علائم دیگری مانند بی نظمی در چرخه عادت ماهیانه و ناباروری همراه هستند. درمان ادنوم هیپوفیز در اغلب موارد دارویی است ولی گاهی ممکن است جراحی هم لازم باشد. عوامل دیگری هم به جز بارداری و شیردهی هستند که می توانند باعث افزایش ترشح پرولاکتین شوند. مصرف داروها به خصوصی داروهای آرام بخشی و اعصاب و روان، اختلالات هورمونی مثل کم کاری تیرویید و ضربه به قفسه سینه هم جزو مهمترین عللی هستند.

توجه: وجود همه علائم ذکرشده به معنای بدخیمی صددرصد نیست، حتی احتمال کم بودن بدخیمی همراه با ترشحات از نوک پستان هم نباید باعث شود بیمار به ترشح اهمیت ندهد. همه بیماران باید به پزشک مراجعه کنند و تشخیصی نهایی را برعهده پزشک بگذارند.

تشخیصی علت ترشحات از نوک پستان :

شرح حال از نظر سابقه مصرف دارو، سابقه بیماری های پستان در خانواده و انجام معاینه بسیار مهم هستند. ماموگرافی، سونوگرافی، ام آر آی، داکتوگرافی (عکسبرداری از مجرا با استفاده از ماده حاجب) داکتوسکوپی (دیدن داخل مجرا با لوله های بسیار ظریف) و آزمایش از ترشحات ابزارهای تشخیصی مهمی هستند ولی هیچ کدام نمیتوانند با قطعیت علت را مشخص کنند.

پس منفی شدن جواب هر یک از این روشی ها نمیتواند دلیل وجود نداشتن بیماری باشد. بارها مشاهده شده، بیماری با در دست داشتن پاسخ آزمایش مبنی بر وجود نداشتن سلول های بدخیم در نمونه ترشحات نوک پستان دچار اطمینان کاذب می شود که بیماری مهمی وجود ندارد ولی این موضوع منجر به تاخیر در درمان و چه بسا صدمات جبران ناپذیری خواهد شد.

تاکید می شود؛ آزمایشی ترشحات نوک پستان برای تایید وجود بیماری بدخیم، فاقد ارزش تشخیصی و درمانی است.

معاینه بالینی و شرح حال از بیمار ۲ اصل مهم در تشخیص هستند :

-اگر هنگام معاینه توده ای به دست بخورد، حتما نیاز به نمونه برداری است. اگر هیچ دلیلی برای ترشحات پیدا نشود، باید مجرای مشکوک با جراحی به طور کامل برداشته و به آزمایشگاه آسیب شناسی فرستاده شود.

-چنانچه بعد از معاینه و بررسی ها معلوم شد ترشح از پستان خوش خیم است، معمولا نیاز به درمان خاصی نیست. همین که بیمار نوک سینه را فشار ندهد، استرسی نداشته باشد، در صورت مصرف داروهای اعصاب و روان (این داروها یکی از علل ترشح از نوک پستان هستند) داروها را با نظر پزشک تعویض یا قطع کند، به تدریج مشکلش برطرف خواهد شد. تصمیم برای جراحی فقط با نظر پزشک معالج است. عمل جراحی در این موارد روشی تشخیصی و درمانی است.