علائم زایمان در ماه نهم، خانه اید یا بیمارستان؟

وضع حمل یک عمل کاملاً غیر ارادی بوده بستگی کامل به روحیه و آرامش روانی مادر دارد. وضع حمل به طور کلی شامل سه مرحله می باشد :

-در اولین مرحله، رحم تغییر حالت داده، با فشار جنین را به طرف پایین و دهانه ی رحم هدایت می کند. این تغییر حالت گاهی با درد همراه می باشد و نتیجه ی آن باز شدن دهانه رحم می باشد به حدی که جنین بتواند از آن عبور کند.

-در مرحله دوم، پس از آنکه جنین در د هانه ی رحم قرار گرفت و دهانه واژن باز شد وظیفه مادر شروع می شود، به این معنی که مادر با فشارهایی که به خود می آورد به وسیله عضلات شکم جنین را به جلو رانده و به تولد سریع تر کودکش کمک می کند. در واقع تا حد زیادی این فشارها غیر ارادی بوده، تحمل درد ناشی از آن قابل تحمل می باشد و چنان چه از قبل امادگی روحی را در خود ایجاد کرده باشید، این عمل به طور اتوماتیک و غیر ارادی انجام خواهد شد. در ضمن مرحله ی دوم پزشک و دستیارانش راهنمایی های لازم را به شما ارائه خواهند داد.

-در مرحله ی سوم، جفت جدا شده پس از تولد جنین که در پایان مرحله قبل رخ می دهد به دهانه ی رحم وارد می شود. در این هنگام پزشک با فشار به ناحیه ی شکم به خارج شدن جفت کمک خواهد کرد.

نکته :

گرفتگی و احساس فشار در ناحیه ی پایین شکم طی هفته های آخر بارداری شیوع زیادی دارد که به آن «زایمان دروغین» می گویند. تحمل این دردها طاقت فرشا نبوده و نو آن با درد زایمان کاملاً متفاوت است.

علایم زایمان که در هفته ی آخر بارداری ممکن است علایم خاص زایمان را احساس کنید. علایم فرار رسیدن موعد زایمان به قرار زیر می باشد :

-احساس درد در ناحیه ی کمر و وارد آمدن فشار به عضلات پایین شکم. (فاصله ی این دردها از 10 تا 40 دقیقه متفاوت می باشد.)

-لکه بینی یا خونریزی از دهانه ی رحم که از مهمترین نشانه های شروع زایمان می باشد.

-پاره شدن کیسه ی آب و خروج مایه آمینوتیک از دهانه ی رحم. خارج شدن این مایع گاه به صورت تدریجی اتفاق می افتد و بعضی از اوقات مایع داخل رحم دفعتاً و به طور ناگهانی تخلیه می شود. در بعضی مواقع نیز پارگی کیسه ی آب خود به خود اتفاق نیافتاده و در آخرین لحظات کیسه ی آب توسط پزشک باز می شود.

بایدها و نبایدها :

به محض مشاهده ی علایم زایمان نکات زیر را مورد توجه قرار داده و بلافاصله با پزشک تماس بگیرید :

-هیچ گونه ماده ی غذایی یا آشامیدنی مصرف نکنید.

-به محلی که قرار است زایمان در آن جا انجام شود منتقل شوید.

-وسایل مورد نیاز خود و نوزاد را همراه داشته باشید.

-آرامش و خونسری خود را حفظ کنید.

در بیمارستان :

ابتدا در بیمارستان لباس مناسب (گان) را به شما پوشانده و به اطاق آمادگی هدایتتان می کنند و در این اطاق اقدامات اولیه صورت خواهد گرفت. ابتدا به منظور تشخیص وضعیت جنین معاینه می شوید و بعد برای مدتی شما را تنها خواهند گذاشت. پس از سپری شدن مراحل اولیه ی زایمان مجدداً مورد معاینه قرار خواهید گرفت. نگران و ناراحت نباشید و بیش از حد فکر نکنید. احتمالاً درد برای مدتی آرام خواهد شد و شما تا شروع مجدد درد می توانید برای مدتی استراحت کنید.

پس از سپری شدن مرحله ی اول زایمان پزشک وظیفه ی مهم شما را که همکاری در طی مراحل بعدی است گوشزد می کند و بعد شما به اتاق زایمان منتقل خواهید شد. آرامش کلید موفقیت است و به مکانیزک زایمان کمک خواهد نمود. مراحل سه گانه ی زایمان در وضع حمل اول از ۱۲ تا ۲۴ ساعت یا حتی بیشتر طول خواهد کشید و در زایمان های بعدی به ۶ تا ۸ ساعت کاهش می یابد. در اطاق زایمان مجرای عبور جنین مرتباً توسط پزشک معاینه خواهد شد تا در اسرع وقت به محض شروع مرحله ی نهایی کمک های لازم به شما ارا می شود. معمولاً پس از ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت بعد از ورود شما به اتاق زایمان کودک متولد می شود. البته همکاری شما با گروه پزشکی تاثیر بسیار در کاهش این مدت زمان و تسریع در عمل زایمان دارد.

گروهی پزشکی نحوه ی صحیح تنفس را به شما می گوید؛ چرا که تنفس صحیح درد زایمان را تا حدودی کاهش می دهد. آنها سعی می کنند شما فشار و درد کمتری را احساس کنید. گاهی از اوقات پزشک مجبور می شود که به منظور سرعت بخشیدن به عمل زایمان و کمک کردن به جنین در عبور از مجرای نهایی شکافی در ناحیه ی واژن ایجاد نماید. نگران نباشید این عمل با بی حسی موضعی و بدون ایجاد ناراحتی برای شما ایجاد خواهد شد و پس از خارج شدن جنین و جفت محل شکافته شده بخیه می شود. این بخیه ها نیاز به برداشتن نداشته و خود به خود توسط بافت بدن جذب می شود. بلافاصله پس از تولد پزشک نوزادتان را به شما نشان می دهد و شما شیرین ترین لحظه ی زندگی خود را درک خواهید نمود. حالا دیگر شما یک مادر هستید.

نکته :

در صورت بروز اختلالات جدی در مسیر زایمان یا نامناسب بودن وضعیت مادر و جنین برای انجام وضع حمل طبیعی، زایمان به شیوه ی عمل جراحی سزارین و توسط پزشک متخصص انجام خواهد شد.

د رباره ی جزئیات زایمان بیشتر بدانیم :

حالا که تا حد زیادی با مفهوم کلی زایمان و حواشی مربوط به آن آشنا شدید، بد نیست که قدری هم به جزئیات و نکات تخصصی تر درباره ی این حادثه ی مهم بپردازیم. دانایی هر چه بیشتر شما درباره ی آنچه برایتان رخ می دهد قطعاً به افزایش آرامش روحی شما کمک خواهد کرد. در واقع زایمان 2 بعد مختلف دارد :

-بعد داخلی آن که جنبه ی تخصصی داشته و به نحوه ی وقوع و شروع مراحل زایمانی در درون بدن مادر می پردازد و این که چه عواملی در درون مادر به روند تولد جنین کمک می کنند.

-در جنبه ی بیرونی زایمان یعنی همان چیزهایی که برای مادر قابل مشاهده است به شرح و علایم ظهور وضع حمل و سایر موارد می پردازیم.

جنبه ی داخلی فرآیند زایمان

در قسمت پایینی رحم دهانه ی آن قرار گرفته که در تمام مدت بارداری مانند یک قفل بسته عمل می کند. ارتفاع این دهانه بین ۳ تا ۴ سانتی متر می باشد. زایمان در واقع به معنای خروج کودک از طریق رحم و سپس مجرای تناسلی مادر است. این خروج بدون وجود موتور حرکتی که کودک را به جلو براند امکان پذیر نیست و این موتور همان انقباضات رحم می باشد. این انقباضات بر روند زایمان دو تاثیر متفاوت دارند :

ابتدا دهانه ی رحم را باز می کنند.

بعد از باز شدن دهانه ی رحم جنین را به تونلی که توسط لگن خاصره و عضلات نرم میان دو راه احاطه شده و سپس واژن یا مبهل می راند. عمل زایمان را می توان فرآیند دو نیروی مخالف هم دانست که یکی فعال است (انقباضات رحم) و سعی در بیرون فرستادن کدک دارد و دیگری غیر فعال می باشد (مجرای زایمان) که به شکل مانع در برابر خروج کودک مقاومت می کند.

موتور رحم

رحم چیست و چگونه عمل می کند ؟ رحم نیز مانند عضلات دو سر دیگر یک عضله است با این تفاوت که این عضله تو خالی و به شکل جیبی است که جنین درون آن قرار می گیرد. رحم نیز مانند سایر عضلات از تارهایی که قابلیت انقباض دارند تشکیل شده است واقعیت این است که انبساط یا انقباض رحم خودکار و غیر ارادی می باشد لیکن این به آن معنا نیست که شما در طی زایمان آرام و ساکن باقی بمانید. بلکه باید به موقع با این موتور قوی همکاری کنید. انقباضات رحم ممکن است از نیمه ی دوم بارداری احساس شوند اما تنها در لححظه ی زایمان است که با تمام قدرت وارد صحنه می شوند و به معنای حقیقی کلمه «عمل» می کنند.

چه چیزی موتور رحم را روشن می کند ؟ در واقع پاسخ دقیق این سوال هنوز مشخص نیست ولی به احتمال زیاد چند عامل در این امر شرکت دارند - برخی از این عوامل فقط مکانیکی هستند نظیر انبساط رحم که در اواخر دروان بارداری ظاهر شده و بر روی دهانه ی رحم تاثیر می گذارد و به تدریج به آن فشار می آورد تا باز شود. این امر ضمناً‌ روی عضله ی رحم برای ترشح مواد محرک جهت انقباض اثر دارد - عوامل عصبی نیز در این جریان دخالت دارند و عکس العمل آنها در ابتدا بر روی دهانه ی رحم تاثیر می گذارد اما شکل دقیق این مداخله هنوز برای ما ناشناخته است.

نقش عوامل هورمونی نیز در این فرآیند قابل توجه می باشد. مدت ها تصور می شد که آغاز عمل زایمان به علت کاهش تولید هورمون جفت خصوصاً پروژسترون می باشد. ولی اکنون می دانیم که این فریضه صحیح نیست. امروزه به نظر می رسد که غده ی فوق کلیوی جنین را در این مورد نقش اساسی داشته باشد؛ زیرا در روزها و ساعت های قبل از زایمان شدیداً فعال می شوند. البته مکانیسم عمل این هورمون ها را هنوز به درستی نشناخته ایم. هورمون دیگری که به عنوان شروع کننده ی مراحل زایمان و ایجاد انقباضات شناخته شده است هورمون «اوسی توسین» می باشد که از غده ی هیپوفیز ترشح می شود. از تزریق همین هورمون در جریان زایمان برای تقویت، تکرار و تنظیم انقباضات استفاده می شود. در اواخر بارداری این هورمون هم توسط هیپوفیز مادر و هم به وسیله ی هیپوفیز جنین ترشح می شود. پروستاگلاندین ها از جمله موادی هستند که انقباض رحم را فعال می کنند ولی هنوز مطمئن نیستیم که نقش مستقیمی در آغاز زایمان داشته باشد. در حقیقت می توان گفت که هیچ عاملی به تنهایی برای آغاز زایمان کافی نیست ولی ممکن است که آنها با همکاری یکدیگر براساس مکانیسمی که هنوز شناخته نشده است بتوانند زایمان را تحریک و سپس انقباضات رحم را تقویت کنند.

نقش انقباضات

بنابراین رحم انقباض خود را آغاز می کند این انقباضات از بالا به پایین یعنی از انتهای رحم به سوی دهانه ی آن فشار می آورند. با شروع این کار در هر انقباض دیوارهای رحم دهانه ی آن را به سمت بالا می کشند و به این طریق روی آن تاثیر می گذارند و دهانه شروع بع باز شدن می کند. البته در طی بارداری دهانه ی رحم به تدریج نرم می شود که این حالت به باز شدن آن کمک می کند اما نقش اصلی و نهایی بر عهده ی همین انقباضات رحمی می باشد.

انبساط دهانه ی رحم

در مرحله ی اول دهانه ی رحم به تدریج کوتاه می شود، از بین می رود و با بقیه ی رحم هم سطح می شود. اما هنوز بسته است. در مرحله ی بعد، تحت تاثیر انقباضات مداوم دهانه باز می شود که در این صورت معبری به قطر 10 سانتی متر برای عبور جنین ایجاد می شود. (در این قطر دهانه ی رحم مربوط زمان تکمیل باز شدن دهانه می باشد).

به جلو فرستادن کودک :

انقباضات رحم بر روی کودک نیز تاثیر می گذارد و او را به تدریج به جلو می راند، اما کودک می بایست قبل از خروج از دهانه ی رحم پرده هایی را که او را احاطه کرده اند در قسمت جلو بشکافد. پس از باز شدن پرده های رحمی مایع آمینوتیک از دهانه ی رحم خارج می شود و جنین نیز به سمت لگن خاصره ی مادر که شکل تونلی دارد فرستاده می شود. در این جا این تونل را از نزدیک بررسی می کنیم.

تونلی برای عبور :

در طی این معبر که توسط لگن خاصره ی مادر احاطه شده است کودک با موانع مختلفی مواجه می شود. جنین در طب دوران بارداری در بالای لگن خاصره قرار دارد و در جریان وضع حمل باید به آن داخل و سپس از آن خارج شود. کودک هنگام عبور از این مجرا باید بر موانع استخوانی و ماهیچه ای غلبه کند.

ولادت :

در ایم مرحله ابتدا سر کودک شروع به عبور از حفره ی بالایی لگن خاصره می کند. سپس سر وی به تدریج و به طور پیش رونده داخل لگن پایین می آید. پس از عبور از حفره ی خروجی لگن خاصره ی استخوانی سر کودک به مانع جدیدی که عضلات «میاندوراء» است برخورد می کند. او در برابر این مانع مدتی توقف می کند. سپس به آن فشار می آورد این مرحله، مرحله ی «خروج» نامیده می شود.

در طی زایمان به کودک شما کمک می شود : پایین آمدن تدریجی سر و عبور از تونل به وسیله ی سه عامل آسان می شود. این عوامل عبارتند از :

-استخوان های لگن خاصره به وسیله ی مفاصل به هم متصل هستند. ولی در اواخر بارداری این مفاصل شل ورها می شوند (که گاهی نیز با درد توام است). در نتیجه لگن خاصره چند میلی متر گشادتر می شود.

-استخون های جمجمه ی کودک کاملاً به یکدیگر جوش نخورده اند. جوش خوردگی کامل آنها چندیم ماه پس از تولد انجام می گیرد. بنابراین جمجمه ی کودک تا حدودی انعطاف پذیر است و همین امر به او اجازه می دهد که تا حدی خود با فضای مجرای زایمان منطبق سازد.

-قسمت های نرم مجرای زایمان (مبهل و میاندو راه) به صورت طبیعی دارای حالت ارتجاعی هستند و به عبور جنین کمک می کند.

سر نوزاد برای خروج از رحم باید به حالت خمیده در آید