رشد مهارت های حرکتی کودکان، مرحله به مرحله

نوزادان در بدو تولد دارای چند بازتاب (رفلکس) غیرارادی هستند. برای کسب مهارت‌های دستی ابتدا باید این بازتاب‌ها از بین بروند.

نوزادان در بدو تولد دارای چند بازتاب (رفلکس) غیرارادی هستند. برای کسب مهارت‌های دستی ابتدا باید این بازتاب‌ها از بین بروند. بازتاب چنگ زدن نوزاد، که آن‌قدر نیرومند است که می‌تواند وزن او را تحمل کند، باقیمانده از عصری است که نیاکان بدوی ما لازم بوده به شاخه‌های درختان چنگ بزنند.

این بازتاب باید از بین برود تا کودک بتواند به‌طور ارادی چنگ بزند و چیزی را در دست بگیرد. بازتاب یکه خوردن نیز، که همۀ نوزادان از آن برخوردارند، به‌صورت باز کردن انگشتانش به شکل ستاره به‌طرف بیرون تظاهر می‌یابد. این بازتاب باید کنار گذاشته شود تا کودک بتواند نوشتن با مداد را بیاموزد.

کودک نوپا از دهان خود به‌عنوان عضو اصلی لامسه استفاده می‌کند. بعدها انگشتان جای آن را می‌گیرند. در طی سال اول، او چنگ زدن خود را اصلاح می‌کند، طوری که به‌جای گرفتن مکعب با کف دست می‌تواند آن را بین انگشتان شست و اشاره خود نگه دارد. این پیشرفتِ ویژه است که ما را از سایر گونه‌های جانوران متمایز می‌کند.

پیشرفت دیگر هنگامی است که کودک شما به‌آسانی جسمی را رها می‌کند، در این حالت عضلاتِ مخصوص رهاسازی یاد گرفته‌اند در مقابل عضلاتِ مربوط به نگه‌داشتن عمل کنند طوری که این دو گروه عضلات متضاد، با یکدیگر همکاری می‌کنند.

رشد مهارت‌های دستی، نوزاد

کودک شما بیشتر اوقات دست‌هایی خود را محکم بسته نگه می‌دارد. به علت بازتاب چنگ زدن، او انگشت شما را محکم می‌گیرد. اما وقتی یک‌صدای بلند ناگهانی یا حرکت شدید او را بترساند، انگشتان خود را در اثر بازتاب یکه خوردن، باز می‌کند.

چگونه می‌توانید کمک کنید.

کودک شما برای اینکه بتواند چیزی را به‌طور ارادی بگیرد، باید قبلاً بازتاب چنگ زدن را ازدست‌داده باشد. شما می‌توانید با دادن انگشتان اشاره خود به دست او و دیدن اینکه تا چقدر می‌توانید آن‌ها را بکشید، از بین رفتن این بازتاب را بیازمایید.

رشد مهارت‌های دستی، ۴ هفتگی

بازتاب چنگ زدن کودک شما در حال محو شدن است ولی او هنوز هم دستان خود را بسته نگه می‌دارد. چگونه می‌توانید کمک کنید.

برای تشویق او به شل کردن انگشتانش، بازی‌هایی بکنید که ضمن آن بتوانید انگشتانش را یکی‌یکی بازکنید. مثل بازی لی‌لی حوضک.

رشد مهارت‌های دستی، 6 هفتگی

بازتاب چنگ زدن کودک شما تقریباً به‌طور کامل از بین رفته است. دست‌های او بیشتر وقت‌ها باز است. چگونه می‌توانید کمک کنید.

کاری کنید که کودکتان از وجود دست‌هایش آگاه شود. بازی لی‌لی حوضک را ادامه دهید و درعین‌حال کف دست و نوک انگشتان او را با چیزهای نرم و خز مانند، قلقلک دهید. همچنین دستانش را به نرمی ماساژ دهید و بمالید.

رشد مهارت‌های دستی، ۸ هفتگی

دست‌های کودک شما هرچه بیشتر و راحت‌تر باز می‌شود و او رفته‌رفته نسبت به آن‌ها آگاهی پیدا می‌کند. چگونه می‌توانید کمک کنید.

با استفاده از انواع محرک‌های تماسی آگاهی او را نسبت به دستانش افزایش دهید. اشیایی با حالات مختلف (ازنظر نرمی، زبری و ...) برای این منظور مناسب است. هنگامی‌که چیزی را در دست کودک خود می‌گذارید آن را در امتداد چین‌های دست قرار دهید. به یاد داشته باشید که نوک انگشتان کودک حساس‌ترین قسمت دستش هستند، هرچند ابتدا او اشیا را با کف دست می‌گیرد و انگشتانش را به‌صورت مستقیم روی آن‌ها پایین می‌آورد.

رشد مهارت‌های دستی، 12 هفتگی

بازتاب چنگ زدن کودک شما از بین رفته است. او اغلب دست‌هایش را باز نگه می‌دارد و به آن‌ها نگاه می‌کند. اگر جغجغه در دست او قرار دهید آن را می‌گیرد و حتی چند دقیقه آن را نگه می‌دارد. به نظر می‌رسد دوست دارد چنگ بزند.

چگونه می‌توانید کمک کنید.

برای تقویت و تکامل نحوۀ چنگ زدن او، جغجغه به دستش بدهید. درحالی‌که به پشت خوابیده است و می‌تواند دست‌هایش را ببیند، با انگشت‌هایش بازی کنید. چیزی در اختیار او بگذارید که بتواند به آن نگاه کند. فرفره و اسباب‌بازی‌های مختلفی را در بالای تخت او آویزان کنید یا در میان تخت یا کالسکه‌اش بگذارید تا به آن‌ها دست بزند. کاری کنید تا احساس‌های مختلف را تجربه کند، مثلاً دست‌هایش را هنگام استحمام به آب بزنید و اسباب‌بازی‌هایی با جنس‌های متفاوت به او بدهید.

رشد مهارت‌های دستی، ۱۶ هفتگی

کودک شما به‌تدریج کنترل دست‌ها و پاهای خود را به دست می‌آورد، او دست‌ها و پاهایش را باهم تکان می‌دهد، پایش را روی زانوی پای دیگرش می‌گذارد و کف پاهایش را روی تشک قرار می‌دهد. او جغجغه را تکان می‌دهد ولی قادر نیست آن را از زمین بردارد. او لباس‌هایش را به‌عنوان بازی روی صورتش می‌کشد. چگونه می‌توانید کمک کنید.

هنگامی‌که دراز کشیده یا تکیه داده است، با نشان دادن اشیای جالب‌توجه به او، وادارش کنید دست خود را به‌سوی آن‌ها دراز کند. هرگاه دست خود را برای گرفتن چیزی بیش از حدِ لازم دراز کرد، کاری کنید که بتواند آن شیء را بگیرد. به خاطر موفقیت او بخندید. او نیز همراه شما می‌خندد و خشنود می‌شود. برای اینکه او را تشویق کنید با دست‌هایش صدا درآورد، جغجغه‌های متفاوتی در اختیار او بگذارید.

رشد مهارت‌های دستی، 20 هفتگی

کودکان شما انگشتان پای خود را یافته است و می‌تواند مشت خود را در دهان بگذارد. درواقع او هر چیزی را دردهانش می‌گذارد. او برای اشیای بزرگ هر دودستش را دراز می‌کند و اشیا را با قسمتی از کف دست که در طرف انگشت کوچکش قرار دارد می‌گیرد. کودک شما به هر چیزی که در دسترس باشد چنگ می‌زند. او از مچاله کردن کاغذ لذت می‌برد.

چگونه می‌توانید کمک کنید.

برای تشویق او به اینکه انگشتانش را باز و چیزی را رها کند، بازی‌های بده بستانی با او انجام دهید. آگاهی او از انگشتان پایش را با گذاشتن آن‌ها دردهانش و بازی کردن با آن‌ها طوری که آن‌ها را ببیند، تقویت کنید. به او دستمال‌کاغذی بدهید تا با آن بازی کند.

رشد مهارت‌های دستی، ۲۴ هفتگی

حرکات کودک شما کامل‌تر و ظریف‌تر شده است و او یاد گرفته است چیزی را از یک دست‌به‌دست دیگرش بدهد. اگر چیزی در دستش باشد آن را می‌اندازد تا چیز دیگری را بردارد. او می‌تواند شیشۀ شیرش را نگه دارد و می‌تواند چنگ بزند. چگونه می‌توانید کمک کنید.

برای تشویق حرکات ظریف‌تر انگشتان، انواع مختلفی از غذاهایی را که می‌توان با دست خورد را در اختیار او بگذارید. برای ظریف‌تر کردن نحوۀ چنگ زدن او، کم‌کم غذا خوردن مستقل با قاشق را به او بیاموزید. به او نشان دهید چگونه اشیا را از یک دست‌به‌دست دیگرش بدهد.

رشد مهارت‌های دستی، 28 هفتگی

کودک شما اشیا را با دقت بیشتری در چنگ خود می‌گیرد و برای رسیدن به آن‌ها انگشتان خود را دراز می‌کند. او می‌تواند چیزی را به‌راحتی دست‌به‌دست کند. وقتی می‌خواهد چیز دیگری را بردارد، چیزی را که در دست دارد نگه می‌دارد. با اسباب‌بازی‌ها روی میز می‌زند و با دقت بیشتری با قاشق غذا می‌خورد. او می‌تواند به‌تنهایی غذاهای ساده‌ای را که با دست می‌شود خورد، مثل بیسکویت بخورد. چگونه می‌توانید کمک کنید.

او را با ظرف غذا تنها بگذارید تا تغذیۀ مستقل را شروع کند. بگذارید غذا خوردن را با انگشتان شروع کند و با قاشق به پایان ببرد. غذاهایی که با انگشت می‌شود برداشت و خورد، زیاد به او بدهید. برای تسریع تکامل قدرت چنگ زدن کودک، قطعات پنیر را در حدی که برداشتن آن‌ها برای او میسر باشد کوچک‌تر و کوچک‌تر کنید.