اختلال شنوایی در کودکان، عوامل معلولیت

یکی از عوامل مهم معلولیت و اختلال در ارتباطات اجتماعی، کاهش شنوایی است و تکلم ناقص می‌تواند از علائم نقص شنوایی پنهان در کودک سالم باشد. از هر ۱۰۰۰ کودک، یک نفر با کاهش شنوایی حسی- عصبی متولد می‌شود. کاهش شنوایی بیشتر در سنین بالا رخ می‌دهد؛ به طوری که حدود ۴ درصد افراد زیر ۴۵ سال دچار درجات متفاوتی از کاهش شنوایی هستند (زن و مرد به‌طور یکسان) این احتمال با افزایش سن بیشتر می‌شود، به طوری که شیوع آن در افراد بالای ۶۵ سال به حدود ۳۰ درصد می‌رسد این در حالی است که فقط ۲-۴ درصد کودکان به کاهش شنوایی دچارند که یک‌سوم موارد آن به علت حادثه‌ قبلی یا در حین تولد است. در مورد اهمیت شنوایی می‌توان گفت کودک کم شنوا دچار کاهش رشد مغزی و مشکل در تکلم و متعاقب آن عدم برقراری روابط مناسب اجتماعی می‌شود. این کودکان برای تحصیل علم و رشد فکری، نیاز به مراکز ویژه مراقبت‌های خاص دارند که همه اینها هزینه‌ای بر دوش خانواده و اقتصاد جامعه خواهد گذاشت.

انواع اوتیت
1- خفیف: کاهش شنوایی به میزان 15-30 دسی بل است (زمزمه ملایم 20 دسی بل و اتاق آرام 30 دسی بل) 2- متوسط: کاهش شنوایی به میزان 31-50 دسی بل (جاروبرقی و رادیو با صدای ملایم 40 دسی‌بل) 3- شدید: کاهش شنوایی به میزان 51-80 دسی‌بل (گفتگوی معمولی در 50 سانتی‌متری، 65 دسی بل و ترافیک شلوغ 70 دسی‌بل) 4- کری کامل: کاهش شنوایی به میزان 81-100 دسی بل (گفتگوی معمولی در 50 سانتی‌متری، 65 دسی بل و صدای موتور هواپیما 100 دسی‌بل) در کل، شایع‌ترین علت کری متوسط تا شدید در اطفال، اختلال ژنتیکی (حدود 50 درصد موارد) و سپس مننژیت است (حدود 10 درصد موارد) که مقام دوم را دارد. کاهش شنوایی را به دو دسته انتقالی و حسی- عصبی تقسیم می‌کنیم: در کاهش شنوایی انتقالی، اشکال در مجرای گوش یا پرده گوش و یا در استخوانچه‌ها و دریچه بیضی است. در کاهش شنوایی حسی- عصبی، در گوش داخلی، حلزون و عصب شنوایی با مرکز شنوایی مشکل وجود دارد.

علل
۱- اوتیت سروز ۲- اوتیت حاد میانی ۳- اوتیت مزمن ۴- انسداد مجرای گوش در اثر جرم یا جسم خارجی ۵- علل مادرزادی

انسداد مادرزادی
در این بیماری ممکن است مجرای گوش اصلا ایجاد نشده و یا به صورت ناقص تشکیل گردد. در صورت انسداد کامل، کم شنوایی حدود 60 دسی بل خواهد بود. انسداد معمولا یکطرفه است و گوش دیگر سالم می‌باشد؛ به همین دلیل این افراد از نظر شنوایی و گویایی مشکل نخواهند داشت. در این افراد اگر از نظر شغلی نیاز به شنوایی هر دو گوش باشد، می‌توان از سمعک‌های مخصوص استفاده کرد.

اوتیت حاد میانی
در اطفال شایع‌تر از بزرگسالان است و متعاقب عفونت دستگاه تنفسی فوقانی و انسداد شیپور استاش رخ می‌دهد. در کودکان مهم‌ترین علت آن بزرگ شدن لوزه سوم (هیپرتروفی آدنوئید) و عفونت آن است. اگر پرده صماخ پاره شود، در مدت کوتاهی چرک و خون خارج می‌شود و در این لحظه درد گوش تخفیف می‌یابد. درمان شامل استراحت، پنی‌سیلین و مشتقات آن و مسکن است.

شایع‌ترین علت

شایع‌ترین علت کاهش شنوایی انتقالی در اطفال، اوتیت میانی است که با درمان مناسب اکثرا گذرا و موقتی است. در صورت بروز عوارضی مانند لاپیرنتیت چرکی، آبسه مغزی و مننژیت کاهش شنوایی حسی عصبی نیز وجود خواهد داشت که به علت عوارض نفوذ سم میکروب‌ها از راه دریچه گرد به درون لابیرنت و تاثیر آن بر روی حلزون غشایی است. در اوتیت مزمن هر بار که اوتیت به صورت حاد عود می‌کند ممکن است از مقدار شنوایی کاسته شود و این حالت همراه با پارگی پرده و گسیختگی استخوانچه هاست و کری مختلط را باعث می‌شود. در میان اوتیت‌ها، اوتیت سروز یکی از شایع‌ترین علل کم شنوایی در کودکان دبستانی و کودکستانی است جمع شدن مایع در گوش میانی باعث کم شنوایی انتقالی می‌شود و برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، خارج کردن این مایع از گوش میانی اهمیت شایانی دارد. علت این بیماری انسداد شیپور استاش است که شایع‌ترین علت سنگینی گوش در اطفال می‌باشد.

عوامل مستعد کننده آن عبارتند از: بزرگی لوزه سوم، ترشحات پشت حلق و حساسیت بینی. این بیماری باعث کاهش شنوایی انتقالی دو طرفه می‌شود. علائم شامل کاهش شنوایی و گوش درد است، ولی چون حال عمومی کودک خوب است، والدین دیر متوجه می‌شوند، ولی گاهی از مهد کودک یا مدرسه این بچه‌ها را به علت سنگینی گوش جهت معاینه معرفی می‌کنند. درد گوش مداوم نبوده و شب‌ها بیشتر است. در معاینه، پرده صماخ رنگ زرد کهربایی دارد و به سمت داخل کشیده شده و ممکن است سطح مایع هوا یا حباب‌های هوا نیز مشاهده گردد. در صورت عدم درمان، کاهش شنوایی دائمی و عوارض زیر ایجاد می‌شود:

1- سخت شدن پرده صماخ (تمپانو اسکلروز) یا دیده شدن لکه‌های سفید بر روی پرده 2- چسبندگی در گوش میانی و عدم حرکت استخوانچه‌ها 3- فرو رفتگی پرده گوش 4- ایجاد کلستناتوم (رشد پوست در گوش میانی، پشت پرده گوش است).

درمان
مصرف آنتی‌هیستامین در بیمارانی که آلرژی بینی دارند، برداشتن ضایعه موجود در بینی یا سینوس، بررسی لوزه سوم و در صورت لزوم جراحی آن و در صورت عدم درمان، خارج کردن ترشحات گوش با استفاده از عمل میرنگوتومی (شکاف پرده صماخ). اگر ترشحات غلیظ باشد، از وسیله‌ای به نام لوله تهویه یا گرومت استفاده می‌شود که بعد از شش ماه که ترشحات از بین رفت و گوش طبیعی شد، خود به خود خارج می‌گردد. والدین باید مواظب باشند آب وارد گوش کودک نشود تا از عفونت حاد جلوگیری شود.