مایع آمنیوتیک در بارداری، چه نقشی دارد؟

مایع آمنیوتیک مایعی روشن و متمایل به زرد است که در دوران بارداری دور جنین را احاطه کرده است. این مایع در کیسه آمنیوتیک موجود است. مایع آمنیوتیک کمک می‌کند تا جنین در حال رشد در رحم مادر حرکت کند، که امکان رشد مناسب استخوان را فراهم می‌کند.ریه‌ها به طور مناسب رشد کنند.درجه حرارت ثابتی در اطراف نوزاد وجود داشته باشد و از دست رفتن گرما جلوگیری شود.با ضربه‌گیری در برابر ضربات یا حرکات ناگهانی از کودک در برابر آسیب‌های خارجی محافظت می‌کند.به همین دلیل مقادیر غیر طبیعی مایع آمنیوتیک ممکن است باعث مراقبت با دقت بیشتر پزشک در دوران بارداری شود. برداشتن نمونه‌ای از مایع از طریق آمنیوسنتز می‌تواند اطلاعاتی را در مورد جنسیت، سلامت، و رشد جنین فراهم کند.

آمنیوتیک چه نقشی دارد؟
در طی 16 هفته اول حاملگی، جفت، غشاهای آمنیوتیک، بند ناف و پوست جنین، همگی مایعی تولید می کنند که همزمان با رشد جنین، کیسه آمنیوتیک را پر می کند.پس از آن جنین شروع به بلعیدن مایع کرده، مایع از کلیه های جنین گذشته و به صورت ادرار از بدن جنین خارج می شود و این چرخه مجدداً تکرار می شود. طوری که کل مایع آمنیوتیک، هر چند ساعت یک بار از این چرخه عبور می کند.جنین همچنین مقداری مایع از ریه هایش ترشح می کند. مقدار کمی از مایع آمنیوتیک جذب کیسه آمنیوتیک شده و وارد بدن مادر می شود و یا از طریق خون بند ناف به بدن مادر برمی گردد.بنابراین، جنین نقش مهمی در حفظ مقدار مناسب مایع در کیسه آمنیوتیک دارد.زیاد بودن مایع آمنیوتیک از حد طبیعی را هیدرآمنیوس یا پلی هیدرآمنیوس و کم بودن آن را الیگوهیدرآمنیوس می گویند.پلی هیدرآمنیوس خطر زایمان زودرس را افزایش می دهد، بنابراین مادر باید تحت نظر باشد.

چرا جنین مایع آمنیوتیک را می بلعد؟
در۱۴ هفته ابتدایی بارداری مایع آمنیوتیک به تدریج از سیستم گردش خون وارد کیسه آب جنین می‌گردد .در ابتدای سه ماهه دوم بارداری جنین شروع به بلعیدن مایع آمنیوتیک می‌نماید و آن‌ها را توسط مجاری ادراری‌اش دفع می‌کند .و دوباره این روال ادامه دارد . جنین مایع را می‌بلعد و سپس ادرار می‌کند .در نتیجه جنین نقش مهمی در میزان نگه‌داشتن مایع کیسه آب عهده دارد. با این حال گاهی اوقات این سیستم به هم می‌ریزد و موجب بیشتر یا کم‌تر شدن مایع (از حد معمول) در کیسه می‌شود که هر دو حالت می‌توانند مشکلاتی را ایجاد کنند.

آلوده شدن آمنیوتیک
اگر جنین پیش از زایمان مکونیوم دفع کند، مایع آمنیوتیک آلوده می شود و رنگش سبزگونه به نظر می رسد. جنین نیز آغشته به مکونیوم می شود، خصوصا اگر ورنیکس (پوشش موم گونه ی پوست) زیادی روی سطح پوستش وجود داشته باشد. شاید بچه نیز مکونیوم ببلعد که البته اسیبی نمی رساند.بچه هایی که پیش از زایمان مکونیوم دفع می کنند، احتمالا سیستم گوارششان بالغ شده است. و هر چه بیشتر از موعد زایمان در رحم بمانند، به احتمال بیشتری پیش از زایمان مکونیوم دفع کنند.این مشکل به علت فشرده شدن موقتی و ناگهانی بند ناف یا سر نیز رخ میدهد. کمبود لحظه ای اکسیژن باعث شل شدن ماهیچه های مقعد می شود که به مکونیوم اجازه خروج می دهد. اغلب در لحظات نهایی زایمان، سر بچه نسبتا فشرده می شود و وقتی بدنش بیرون آمد، رده هایی از مکونیوم روی او دیده می شود. تقریبا در ۲۰% از بارداری ها آب آلوده به مکونیوم دیده می شود. در دوران بارداری، شش جنین پر از مایع آمنیوتیک است و اگر مکونیوم نیز در آن وجود داشته باشد، وارد مجرای هوای جنین نمی شود. هنگام زایمان، اگر بچه به شدت زیر فشار باشد و مدت طولانی اکسیژن به او نرسید، احتمال دارد بچه نفس بکشد و مکونیوم موجود را تنفس کند.هنگام فرستادن نفس به درون، این ماده بخشی یا همه ی مجرای هوای بچه را مسدود می کند، تنفس را مشکل می سازد و میزان اکسیژن رسانی محدود می شود. سندرم استنشاق مکونیوم باعث ناراحتی های شیمیایی در مجرای هوا نیز می شود که مشکل تنفسی را بیشتر می کند. در اثر استنشاق مکونیوم، عفونت شش و ناکارایی سورفکتانت نیز امکان پذیر است. سورفکتانت ماده ای است که به گسترش کامل شش کمک می کند.از ۲۰٪ نوزادان به دنیا آمده با آب آغشته به مکونیوم، حدود ۲% تا ۵% دچار سندرم استنشاق مکونیوم می شوند.