عوامل موثر بر ناباروری، کدامند؟

در زنان زیر ۳۰ سال اگر یک سال بدون روش جلوگیری و با برنامه ریزی نزدیکی انجام شود ولی بارداری اتفاق نیفت نازایی اطلاق می شود و احتیاج به بررسی است.
در زنان بالای 30 سال بخصوص 35 سال بالاتر اگر 6 ماه بدون روش جلوگیری و با برنامه ریزی نزدیکی انجام شود ولی بارداری اتفاق نیفتد نازایی اطلاق می گردد که بررسی بیشتر لازم می باشد.

بررسی علل ناباروری:
ناباروری مشکل زن و شوهر است و لازم است که با هم بررسی شوند. برای بررسی و تعیین علل ناباروری نیاز به انجام آزمایشات خاصی است. اولین مرحله جهت بررسی نازایی اسپرم همسر آزمایش می باشد.
آزمایشات مورد نیاز خانمها:شامل آزمایش خون برای بررسی تخمک گذاری و تعداد تخمک موجود در تخمدان ها، تصویربرداری از رحم و لوله های رحمی، سونوگرافی رحم برای بررسی حفره رحمی و لوله ها و برخی روش های تخصصی دیگر است.
آزمایش های مورد نیاز مردان :آزمایش نمونه مایع منی به پزشک اجازه می دهد تا تعداد اسپرم، حرکت و شکل آنها را بررسی نماید. برخی ازمایشی های اضافی بر پایه ی نتایج بررسیهای بیشتر مایع منی انجام می گیرد. در برخی موارد لازم است شوهر به متخصصی کلیه و مجاری ادرار مراجعه نماید. ممکن است بسیاری از مردان در تحریک جنسی یا ارگاسم (اوج لذت جنسی) مشکل داشته باشند. این مساله بسیار مهمی است و بایستی با پزشک در این زمینه مشورت شود.

عامل سن و ناباروری:
با بالا رفتن سن در زن ها، باردار شدن دشوار میگردد. شایان ذکر است که سن مناسب بارداری ۱۸ تا ۳۵ سالگی است. بارداری خانمها به دلایل مختلف ممکن است تا ۳۰ و حتی ۴۰ سالگی به تاخیر بیفتد. این رخداد یکی از تخمدان های هر دختر پیش از تولد حدود ۷ میلیون تخمک دارد. در زمان تولد این تعداد به ۲-۱ میلیون کاهش مییابد. تعداد تخمکها تا دوران بلوغ به ۴۰۰-۳۰۰ هزار عدد میرسد. از آن پس هر ماه تعدادی از تخمکها شروع به رشد می کنند، ولی معمولا فقط یکی از آنها آزاد می شود. میزان از دست رفتن تخمکها در برخی از زنان ممکن است بیش از دیگران باشد و باعث کاهش بیشتر ذخیره تخمدانی گردد. آزمایش هورمونی خون در روزهای ٢-٤ دوره قاعدگی به پیش بینی ذخیره تخمدانی کمک می نماید.

وزن و ناباروری:
وزن بر باروری موثر است. تخمک گذاری در خانمهایی که وزن خیلی زیاد یا وزن خیلی کم دارند نامنظم بوده و این افراد ممکن است با مشکل عدم تخمکگذاری روبهرو شوند.٢/٥ تا ۵ کیلوگرم افزایش وزن در خانمهای با وزن خیلی کم و دارای مشکل تخمک گذاری ممکن است منجر به تخمک گذاری طبیعی شود. همچنین چاقی می تواند اثر قابل توجهی بر باروری داشته باشد.بیماری تخمدان پلی کیستیک اثر قابل توجهی بر باروری می گذارد. حداقل ۶۰ درصد خانمها با بیماری تخمدان پلی کیستیک دارای وزن بیش از مقدار عادی هستند.چاقی باعث سیکل های نامنظم قاعدگی، افزایش احتمال ناباروری، افزایش خطر جراحی های ناباروری، افزایش خطر سقط خود به خودی و کاهش موفقیت درمان های ناباروری خواهد شد. همچنین چاقی افزایش خطر عوارضی بارداری شامل: افزایش فشار خون، دیابت دوران بارداری، وزن زیاد کودک در هنگام تولد و عمل سزارین را پی خواهد داشت. کاهش متعادل ٥تا١٠درصدی ورن بدن ممکن است میران تخمک گذاری و بارداری را به میزان قابل ملاحظه ای بهبود ببخشد. کلید کاهش وزن داشتن یک رژیم متعادل و سالم، افزایش فعالیت فیزیکی و ورزش است. کاهش وزن در زمینه ی سلامت عمومی فواید بسیاری از جمله کاهش خطر ابتلا به دیابت، فشار خون بالا و بیماری قلبی و همچنین افزایش اعتماد به نفس و احساس روانی بهتر را به دنبال خواهد داشت.

‍ سیگار و ناباروری:
سیگار اثر منفی زیادی بر سلامت باروری دارد. مدت زمان لازم برای باردار شدن یک خانم سیگاری دو برابر یک خانم غیر سیگاری است. سیگار احتمال سقط خود به خودی و دیگر عوارضی بارداری از جمله زایمان زودرس، تاخیر در رشد داخل رحمی جنین، مشکلات سلامت شیرخواران و سندرم مرگ ناگهانی شیرخوار را افزایش می دهد. سیگار کشیدن مردان و زنان (هر دو) اثر قابل توجهی روی باردار شدن خانم دارد. تاثیر مواد شیمیایی موجود در تنباکو روی باروری شامل موارد زیر است:

کاهش اسپرم
کاهش حرکت و کیفیت اسپرم
کاهش تعداد و کیفیت تخمک
کاهش خونرسانی به رحم و تخمدان ها
افزایش خطر بیماریهای لوله های رحمی و بارداری خارج از رحم
افزایش میزان سقط خود به خودی
همچنین سیگار شانس موفقیت درمان های ناباروری را کاهش می دهد. این اثرات حتی زمانی که خود بیمار سیگار نمی کشد ولی مکررا در معرض دود سیگار قرار دارد(دود دست دوم سیگار) نیز ایجاد میشود.

تغذیه و باروری:
معمولا زمانی که زوجین تمایل به بارداری دارند نیاز به رژیم غذایی خاصی ندارند، مگر این که پزشک برای باردار شدن رژیم غذایی خاصی را تجویز نماید. رژیم غذایی متعادل ترکیبی از انواع ویتامینها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین خواهد کرد. ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم، روی، اسید فولیک و کلسیم کیفیت اسپرم را افزایش میدهد. غذاهای دریایی همواره یکی از منابع بسیار مناسب و غنی برای تغذیه به شمار می آیند، اما در هنگام استفاده از این غذاها باید از آلوده نبودن آن ها اطمینان توصیه می گردد که خانمها استفاده از کافیین را کاهش دهند. این ماده در قهوه، چای، شکلات و شیر شکلات دیده می شود. کافیین می تواند جذب اهن و کلسیم (که دو ماده معدنی مورد نیاز برای بارداری و لقاح می باشند) کاهش دهد. همچنین مصرف زیاد کافیین ممکن است خطر سقط خود به خودی را افزایش دهد.

اینده های محیطی و ناباروری:
سفیدکننده های حاوی کلر و دیوکسین:
اغلب موادی که برای سفید کردن لباسها و سطوح در خانه ها مورد استفاده قرار می گیرند، کلر دارند. سفید کننده های کلردار برای سلامت انسان مضر هستند و سبب آلودگی محیطی نیز می شوند. آلودگی طولانی مدت با مواد کلردار می تواند سبب مشکلات هورمونی، ناباروری، کاهش تعداد اسپرم، تضعیف سیستم ایمنی، اختلالات یادگیری، تغییرات رفتاری، صدمه به پوست، کبد و کلیه ها گردد. نوزادان، شیرخواران، کودکان، زنان زایمان کرده و سالمندان نسبت به سایرین بیشتر در برابر عوارض این مواد می باشند.
خانمهایی که از مواد سفیدکننده بطور مکرر استفاده میکنند بیشتر در معرض ناباروری و خطرات دیگر قرار می گیرند.توجه داشته باشید که برای شستشوی لباسهای زیر نباید از این مواد استفاده کرد.ماده آسیب رسان دیگر دیوکسین است که در بسیاری از فرآیندهای صنعتی از جمله سوزاندن ناقص زباله های بیمارستانی و شهری، ساخت پلاستیک، مواد شیمیایی، حشره کش ها و ... به صورت تصادفی تولید می شود.همچنین دیوکسین از ظروف یکبار مصرف و پدهای بهداشتی که پوشش داخلی آنها از مواد پتروشینی غیراستاندارد تهیه می شوند، به میزان بالایی در بدن آزاد می شود و بلافاصله وارد بدن شده و تغییراتی را ایجاد میکند که به نسل های بعدی نیز منتقل می شود.بنابراین توصیه می گردد از وسائل بهداشتی شخصی و مواد یکبار مصرف با کیفیت بالا و استاندارد استفاده شود.

ورزش و باروری:
ورزش نقش مهمی در سلامت عمومی دارد. چهار جلسه ورزش ۳۰-۲۰ دقیقه ای متوسط در هفته می تواند وزن را در محدوده خاص نگه داشته و باروری را به حداکثر برساند. با توجه به این که ورزشهای خیلی شدید و بدن سازی در فرایند تخمک گذاری در خانمها و تولید اسپرم در مردان مداخله ایجاد میکند باید از آنها پرهیز نمود.بدن سازی و استفاده از استرویید یا تستوسترون، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، مواد الاینده و دمای بالا میتواند تاثیر منفی در تولید و کیفیت اسپرم داشته باشد.اگر شغل مرد به گونه ای است که باید به مدت طولانی در جایی بنشیند، در محل کار و محل نشستن او باید جریان هوا برقرار باشد. کار و نشستن طولانی مدت به شکلی که سبب گرم شدن بیضه ها شود، سبب آسیب به بافت بیضه ها خواهد شد. حداقل روزانه ٣٠ دقیقه پیاده روی تند برای بهره مندی از تمام فواید ورزش کافی است.

استرس و ناباروری:
ناباروری سبب ایجاد استرس می شود. فشار روحی ناباروری تقریبا معادل ابتلا به سرطان یا مرگ یکی از نزدیکان در نظر گرفته میشود. همسرانی که استرس و مشکلات روحی ناشی از ناباروری راتجربه می نمایند، گاهی اوقات در ارتباط با یکدیگر دچار مشکل خواهند شد.برخی از زوجین ناباروری را موضوعی خصوصی می دانند و ترجیح می دهند که در مورد آن صحبتی نکنند. باید به این نکته توجه داشت که صحبت با دوستان و یا زوجینی که تجربه ناباروری داشته اند، ممکن است به دلیل احساساتی مشابه مفید واقع شود.ارتباط بین زوجین در مورد ناباروری بایستی راحت و باز باشد. بین زنان و مردان از تظر تجربه و نوع برهورد با استرس ناشی از ناباروری اختلاف وجود دارد. زنان بیشتر دوست دارند تا ایترس خود را براحتی بیان نمایند، درحالیکه مردان تمایل دارند که خود را مشغول نموده و احساسات خود را پنهان کنند.تحقیقات نشان داده اند که مدیریت استرس و استفاده از روش های تمدد اعصاب نتایج درمان های ناباروری را بهبود می بخشد.هرچند نمی توان تمامی فشارهای روحی را حذف نمود اما می توان زمانی را برای آرامش اعصاب اختصاص داد. مطالعه، قدم زدن، گوش دادن به موزیکی ملایم، عبادت، صحبت و تبادل پیام با دوستان از راه های دستیابی به آرامش اعصاب است.زوج های نابارور بهتر است با مراجعه به مشاوران حاذق در این زمینه راهنمایی های بیشتری را جهت مدیریت استرس و بهبود سطح رابطه خود کسب نمایند.