دلایل ناباروری چیست؟

در مورد راه حل‌های درمان، همیشه گفته‌اند که پیشگیری بهتر از درمان است. چقدر خوب بود دختر و پسری که می‌خواهند ازدواج کنند، مثل آزمایش‌های خون، اعتیاد و غیره، آزمایشی هم برای توانائی باروری خود انجام می‌دادند.

به عنوان یک فوق تخصص نازائی در ایران، بفرمائید ناباروری چیست؟
ناباروری، به این معناست که یک زن و شوهر که با هم ازدواج کرده‌اند و دارای ظاهر طبیعی هستند، پس از گذشت مدتی از ازدواج، حاملگی ایجاد نمی‌شود. طبق تعریف، اگر از زمانی که جلوگیری نمی‌کنند، یک سال گذشت و حاملگی ایجاد نشد، اصطلاحاً می‌گویند این زوج نابارور هستند. در علم ناباروری، نمی‌توان فرد را مقصر دانست، بلکه زوج مقصر هستند.

هرگز دنبال این نگردید که چه کسی مقصر است. بر اساس سنت و رسوماتی که داریم، زن و شوهر قرار است یک عمر در غم و شادی یکدیگر شریک باشند؛ چه فرقی می‌کند که چه کسی مقصر است؟ اگر هم یکی مقصر است، دیگری باید شریک آلام و دردهای او باشد. به این جهت، اعتقاد ما این است که زوج نابارور است.

چرا ناباروری اتفاق می‌افتد؟
عواملی که باعث ناباروری می‌شود، هم به صورت مشترک است و هم فردی. ممکن است مربوط به زن یا مرد باشد و همچنین، ممکن است مشترک باشد. این در حالی است که متاسفانه با توجه به فرهنگی که به غلط جا افتاده است، خانواده‌ها، می‌خواهند بدانند مشکل از کدام‌یک از زوجین است. از همین جا حرف و سخن‌ها شروع می‌شود! این فرهنگ، با کمک رسانه‌هائی چون مجله دنیای سلامت، باید از بین برود و به جای آن، باید این فرهنگ شکل بگیرد که زوجین عاشقانه ازدواج کنند و در مشکلات در کنار یکدیگر باشند. هیچ‌گاه نباید به دنبال مقصر بود، بلکه باید به فکر حل مشکل باشیم.
در مورد راه حل‌های درمان، همیشه گفته‌اند که پیشگیری بهتر از درمان است. چقدر خوب بود دختر و پسری که می‌خواهند ازدواج کنند، مثل آزمایش‌های خون، اعتیاد و غیره، آزمایشی هم برای توانائی باروری خود انجام می‌دادند. بارها بیمارانی را دیده‌ام که ۱۰ سال جلوگیری ‌کرده‌اند، ولی حتا یک بار هم آزمایش نداده‌اند. حالا بعد از ۱۰ سال آمده‌اند، بچه می‌خواهند. غافل از این که مرد نطفه ندارد. البته از ابتدا نداشته است. این جاست که هر زن یا مرد - چون باور دارد که پتانسیل باروری دارد- هرگز فکر نمی‌کند که مشکلی خواهد داشت و اگر یک روز به او بگوئیم نابارور است، شوکه می‌شود.
چقدر خوب است مرد یک آزمایش نطفه، و خانم هم یک سونوگرافی و یا آزمایش هورمون بدهد. همین نشان می‌دهد که رحم دارد یا نه، تخمدان اشکال دارد یا نه. این، باعث می‌شود که وصلت این‌ها دچار تزلزل نشود و دو خانواده‌ای که با جشن و سرور با هم وصلت پیدا کرده‌اند، دچار آشفتگی، اختلال و جدائی و حتی دشمن یکدیگر نشوند. این، می‌شود اصلاح مسائل اجتماعی که یک زن و شوهری که با عشق ازدواج کرده‌اند، به خاطر عدم باروری از هم نپاشند.
حالا زن و شوهر می‌دانند مشکل دارند و یا بعداً فهمیده‌اند. اینجاست که ما می‌گوئیم زوجین قبل از حامله شدن هم یک بار دیگر مشاوره بگیرند. در زمان‌های گذشته، سنت‌ها بد نبود؛ خانواده‌ها با یکدیگر بودند. الان زن و شوهر می‌خواهند مستقل باشند. درست است که مستقل زندگی می‌کنند، اما هزار و یک تجربه را از دست می‌دهند. بزرگ‌ترها خیلی از مسائل را حل می‌کردند؛ ولی الان در خانواده‌ها مرسوم نیست. پس زن و شوهر نیاز دارند قبل از بچه‌دار شدن، با یک کارشناس مشورت کنند. با خاله ‌خان‌باجی‌ها (افراد غیر کارشناس) مشورت نکند! برخی از سر دلسوزی راهنمائی غلط می‌کنند.
پس چقدر خوب است که با یک پزشک مشورت کنند و مسائل و مشکلات خود را مطرح کنند. به‌طور مثال، فرض کنید دخترخانمی می‌خواهد بچه‌دار شود ولی تا حالا سرخجه نگرفته است. توصیه ما، این است که ابتدا جلوگیری کند و واکسن سرخجه تزریق کند تا در زمان حاملگی گرفتار سرخجه نشود و جنین را هم آلوده نکند. همچنین، مثل مشکلاتی در رحم مانند کوچک یا دو شاخ بودن و به طور کلی اختلالاتی که ممکن است به سقط مکرر منجر شود. مثل این که شوهر مشکلاتی داشته باشد که قابل درمان باشد. این‌ها مشکلاتی است که باید قبل از ازدواج مشخص شود.
حتا گاهی یکی از طرفین تالاسمی دارد اما خودش نمی‌داند. متأسفانه فقط آزمایش‌های روتین عفونی انجام می‌شود. زوج‌ها ابتدا هزینه‌ای می‌دهند، اما به نتیجه‌اش می‌ارزد و خیالشان راحت می‌شود که اگر مشکلاتی دارند، قبل از ازدواج به آن‌ها رسیدگی شده است. قبل از ازدواج مشاوره داشته باشند تا اگر ایرادی دارند، با آگاهی ازدواج کنند و موجب اختلافات فامیلی نشوند. دوم این که بعد از ازدواج در صورتی که هیچ مشکلی در زمینه باروری نداشته باشند، اگر خواستند حامله شوند، اقدامات اولیه، این است که عفونت‌ها و واکسن‌ها را کنترل کنند، زمان‌بندی حامله شدن را بدانند و راه و رسم را بدانند.
درواقع حالا که بزرگ‌تر ندارند، باید از کارشناس کمک بگیرند. سوم این که اگر با این تمهیدات حاملگی ایجاد نشد، حالا این زوج نابارور، بهتر است با یک متخصص ناباروری مشاوره کنند. در این صورت، ما علل آن را بررسی می‌کنیم. ممکن است مربوط به رحم یا تخمدان و یا لوله‌های رحم باشد. حتی می‌تواند مربوط به ضعف شوهر باشد و یا به این دلیل باشد که این نطفه به هزار و یک دلیل نمی‌تواند به تخمک برسد؛ یعنی لقاح انجام نمی‌شود. جالب است که میلیون‌ها اسپرم بعد از مقاربت مسئولیتشان شروع می‌شود. عده زیادی در مهبل از بین می‌روند، عده‌ای در دهانه رحم، عده‌ای به وسیله سربازان داخل رحم (گلبول‌های سفید) خورده می‌شوند؛ عده‌ای مویرگ‌ها را پس می‌زنند و عده خیلی کمی خودشان را به لوله می‌رسانند و بعد باید در جهت خلاف یک رودخانه مواج خود را به مقصد برسانند.
درنهایت فقط ۲۰۰ اسپرم موفق می‌شوند به مقصد برسند و از این ۲۰۰ اسپرم، فقط یکی برای ورود انتخاب می‌شود. حالا در این مرحله، ممکن است لقاحِ انجام شده، نتواند خود را به رحم برساند و یا وارد رحم شود و به دلایلی در رحم کاشته نشود و یا کاشته شود اما به دلایلی خون‌رسانی خوب نباشد و ساقط بشود که به اصطلاح سقط جنین گفته می‌شود. این مسائل، مربوط به تخصص پزشکان ناباروری است؛ یا ممکن است همه این کارها را انجام دهیم ولی علت را پیدا نکنیم که این حالت ناباروری، علت ‌نامشخص نامیده می‌شود؛ یعنی زن و مرد پس از بررسی هیچ مشکلی ندارند؛ اسپرم به‌راحتی از دهانه رحم گذشته و تخمک‌گذاری انجام شده، اما باز هم حاملگی ایجاد نشده است! در این وضعیت، باید اقدام‌های دیگری نظیر لاپاراسکوپی انجام شود. مثلاً بیماری‌ای به نام اندومتریوز است که می‌تواند عامل ایجاد کننده آن باشد؛ مسائل ژنتیکی و ایمونولوژی است و تخصص خاصی را می‌طلبد. پس تمام این موارد قابل درمان است.