علت بلوغ دیررس، چیست؟

بلوغ دیررس (تاخیر در بلوغ) هنگامی رخ می‌دهد که زمان بندی بدن برای بلوغ جنسی، دیرتر از حد معمول باشد. جای نگرانی اینجاست که ممکن است فرایند بلوغ آغاز نشود یا اینکه پس از آغاز آن، متوقف گردد. بلوغ دیررس یعنی در یک پسربچه تغییرات فیزیکی و هورمونی که باید با افزایش سن اتفاق بیفتد، به موقع حادث نمی‌شود. باید بدانید ۳درصد پسر بچه‌ها گرفتار بلوغ دیررس می‌شوند. حتی بلوغ دیررس در پسرها بسیار شایع‌تر از دخترهاست، به‌طوری که این تاخیر ممکن است چند سال طول بکشد. حالا اگر کودک سرانجام به بلوغ کامل ولی با تاخیر برسد، به آن بلوغ دیررس سرشتی گفته می‌شود.
در پسربچه مبتلا به بلوغ دیررس، تغییرات جنسی ثانویه اتفاق نمی‌افتد و به وضوح از همسالان و همکلاسی‌های خود عقب می‌ماند. اولین نشان بلوغ جسمی در پسران، افزایش اندازه بیضه‌هاست و باید حداکثر تا ۱۴ سالگی اتفاق بیفتد. در بدن هر مردی، یک محور یا آبشار هورمونی وجود دارد که از بالا به پایین از اجزای زیر تشکیل شده‌اند: هیپوتالاموس، هیپوفیز و بیضه‌ها.
غده هیپوتالاموس هورمونی به اسم GnRH‌ترشح می‌کند که این هورمون به غده هیپوفیز می‌رود و سبب‌ ترشح دو هورمون LH و FSH می‌شود. این دو هورمون از طریق جریان خون به بیضه‌ها می‌رود و هورمون LH سبب‌ترشح هورمون تستسترون توسط بیضه‌ها و هورمون FSH سبب تولید اسپرم به‌وسیله بیضه‌ها می‌شود. هورمون تستسترون نیز عامل ایجاد علائم بلوغ در پسربچه‌ها‌ست. بنابراین مهم‌ترین علت اختلال در بلوغ دیررس این است که غده هیپوتالاموس به موقع به‌ترشح هورمون GnRH اقدام نکرده و در نتیجه بیضه‌ها فعالیت خود را شروع نمی‌کنند.
در این میان هر گونه تغییر در فرآیند بلوغ طبیعی ممکن است نشان بلوغ دیررس یا عدم بلوغ باشد. حالا اگر این مشکل سریع تشخیص داده شود، می‌توان با درمان مناسب به بیمار کمک کرد تا بلوغ طبیعی خود را به دست آورد. اولین نشانه بلوغ، بزرگ شدن بیضه‌هاست و معمولا بین ۱۲ تا ۱۳ سالگی اتفاق می‌افتد (حداکثر باید تا ۱۴ سالگی اتفاق بیفتد). حجم بیضه قبل از بلوغ دو میلی‌لیتر است که در شروع بلوغ به چهار میلی‌لیتر می‌رسد. همچنین رشد آلت تناسلی و کیسه بیضه، یک سال بعد از شروع بزرگ‌شدن بیضه‌ها اتفاق می‌افتد.
باید بدانید بیماری‌های مزمن مثل نارسایی کلیه، سوء‌ تغذیه، ورزش حرفه‌ای، مصرف کورتون، کم‌کاری تیروئید، تومورها، بیماری‌ های مادرزادی مثل کم‌کاری مادرزادی غده هیپوفیز، جراحی مغز و آسیب به جمجمه مثلا بر اثر تصادف، بیماری‌هایی که در آن غده هیپوتالاموس هورمون GnRH‌ ترشح نمی‌کند، آسیب دو طرفه به بیضه‌ها، اختلالات کروموزومی، شیمی‌در‌مانی و پرتو درمانی، مصرف بعضی داروها و… از دیگر عوامل ایجاد بلوغ زودرس هستند. تشخیص دقیق اختلال در بلوغ نیز فقط باید از طریق پزشک معالج و براساس شرایط بیمار صورت بگیرد و تست‌های تشخیصی برای پی بردن به عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز، تعیین سن استخوانی بیمار و ام‌آر‌آی یا سی‌تی اسکن از جمجمه انجام شود.
درمان بلوغ دیررس سرشتی معمولا لازم نیست و اگر نیاز شد بر حسب تشخیص پزشک یک دوره درمان جایگزین با داروهای مناسب انجام می‌شود، اگر نقص در هیپوتالاموس یا هیپوفیز باشد، باید بیمار بموقع و به مقدار لازم هورمون‌های LH و FSH و اگر نقص در بیضه‌ها است باید بیمار به مقدار مورد نیاز هورمون تستسترون دریافت کند.
برای بسیاری از نوجوانان، این مسئله فقط مربوط به تاخیر در بلوغ است و هیچ مشکل پزشکی وجود ندارد. بلوغ دیررس در بسیاری از خانواده‌ها امری طبیعی است. نشانه‌هایی که ممکن است بلوغ دیررس به دلیل یک بیماری باشد، شامل تغییر ناگهانی در رشد، یا توقف رشد است که در آن بلوغ، پس از شروع شدن، متوقف می‌گردد. سردرد، مشکلات بینایی و سایر علائم عصبی ممکن است به معنای وجود یک مشکل در سیستم عصبی مرکزی باشد.