بیماری اوریون در کودکان، چه نشانه‌ها‎یی دارد؟

اوریون یک عفونت واگیردار است که باعث تورم غدد بزاقی در ناحیه زیرین و بالایی استخوان فک پایین می گردد. این بیماری در زمان های گذشته چنان شایع بود که به همراه سرخک، سرخجه و آبله مرغان، به بیماری های کودکان معروف شده بود.
با پیشرفت ساخت واکسن علیه این بیماری ها، به استثنای آبله مرغان، شیوع و گسترش آن ها از سال ۱۹۶۰ میلادی (۱۳۴۰ شمسی) به بعد در کشورهایی که برنامه واکسیناسیون را اجرا می کنند، از بین رفته است. برخی از کشورهای در حال توسعه، برنامه واکسیناسیون را به درستی رعایت نکرده اند و از این رو با شیوع و همه گیری تمام این بیماری ها رو به رو هستند.
اوریون بیشتر در سنین پنج تا پانزده سالگی ایجاد می شود اما اشخاص حساس می توانند در هر سنی به آن مبتلا شوند. بیشتر نوزادان دارای پادتن های مادری بوده و تا چند ماه پس از تولد، در برابر این بیماری مصونیت دارند. اوریون در فصل های بهار و تابستان روی می دهد. استفاده از واکسن و یا یک بار مبتلا شدن به بیماری، برای فرد مصونیت دائمی ایجاد می کند.
برخی والدین به اشتباه چنین تصور می کنند که اوریون ممکن است چندین بار در طول عمر روی دهد. آنها عوامل دیگری را که موجب گلودرد یا تورم گلو می شود، با اوریون اشتباه می کنند، البته تشخیص بیماری نیز گاهی دشوار است.

علت بیماری اوریون
ویروسی به نام پارامیگزو ویروس عامل این بیماری است. ویروس مزبور در ناحیه بینی، حلق، دهان و غدد بزاقی شخص بیمار زندگی می کند و از طریق عطسه و سرفه در هوا پخش می گردد. این ذرات سپس توسط افراد سالم استنشاق شده و باعث بیماری می شود. بزاق کودک بیمار، موجب آلودگی اسباب بازی ها شده و انتقال بیماری را آسان تر می سازد.
ویروس تنفس شده، به سرعت در غدد بزاقی جای گیر شده و شروع به تکثیر می کند. در پی رشد ویروس، غدد بزاقی نیز بزرگ می شوند. ویروس هم چنین وارد جریان خون شده و در سراسر بدن پخش می شود.
حضور ویروس در بزاق، بینی و گلوی شخص بیمار، از شش روز پیش از بزرگ شدن غدد بزاقی آغاز می شود و تا نه روز پس از آن ادامه می یابد، به همین دلیل است که کودک تا ده روز پس از آغاز تورم گلو، نباید به مدرسه برود.

نشانه های بیماری اوریون
حدود ۳۰ درصد از کودکان بیمار هیچ نشانه آشکاری ندارند. این نوع موارد را اوریون تحت درمانگاهی یا بدون نشانه می نامند. علائم بیماری حدود ۱۸ روز پس از آلوده شدن، به صورت تب، سردرد و از دست دادن اشتها ظاهر می شود. گاهی اوقات ۲۵ روز طول می کشد تا سرفه ناشی از بیماری آشکار گردد.
درد، بی قراری و تورم یکی از غدد بزاقی، نشانه هایی هستند که ۲۴ ساعت پس از پدید آمدن نخستین علائم بیماری مطرح می شوند. به طور معمول یک یا هر دو غده بزاقی بناگوشی درگیر می شوند. این غدد در بالای استخوان فک پایین و در جلو گوش ها قرار دارند. سایر غدد بزاقی در پایین فک پایینی هستند.
درد غدد بزاقی به هنگام جویدن غذا یا نوشیدن آب میوه افزایش می یابد. غدد به هرگونه لمسی حساس هستند و در صورتی که تورم در بیشترین حد خود باشد، درجه حرارت بدن تا ۶ / ۳۸ الی ۳۹ درجه افزایش می یابد. در مدت یک هفته، از میزان درد و تورم کاسته می شود، هر چند ممکن است سایر غدد بزاقی نیز متورم شوند.

عفونت های ثانویه
اوریون در مواردی انگشت شمار موجب ناراحتی ثانویه می شود، حتی اگر تورم غدد بزاقی قابل ملاحظه نباشد. به این حالت، اوریون تحت درمانگاهی می گویند.
چند هفته پس از تورم غدد، علائمی چون سردرد، تب، خواب آلودگی و سفت شدن گردن در برخی کودکان آغاز می شود. این علائم ممکن است نشانه مننژیت مغزی باشد. برای تشخیص بیماری و نمونه گیری از مایع نخاع، باید بیمار را در بیمارستان بستری نمود. خوشبختانه بیشتر کودکان بدون استفاده از آنتی بیوتیک بهبود می یابند.
حدود ۲۵ درصد از پسران مبتلا به اوریون، به ناراحتی ثانویه ای به نام التهاب بیضه ها دچار می شوند که یک هفته پس از آغاز بیماری روی می دهد. به طور معمول یکی از بیضه ها متورم و قرمز و دردناک می گردد. در موارد بسیار اندکی این عارضه موجب عقیم شدن فرد می شود. پس از بهبود یافتن بیمار، ممکن است قدرت باروری او تغییر نکند.
التهاب پانکراس از دیگر ناراحتی های ثانویه ای است که هفت روز پس از آغاز بیماری روی می دهد. در چنین مواردی علائمی چون دل درد، تهوع و استفراغ مشاهده می شود. این بیماران نیز پس از چند هفته به طور کامل بهبود می یابند.

کمک والدین
۱- مصونیت بخشیدن به کودک از طریق واکسن های سرخک، سرخجه و اوریون در پانزده ماهگی و یادآوری آن در پنج سالگی یا یازده سالگی. ایمن سازی این واکسن ۹۵ درصد بوده و تا آخر عمر ایجاد مصونیت می کند؛
۲- در صورتی که فرزندتان قبلاً به بیماری مبتلا نشده و واکسن هم نزده است، پس از تماس با شخص بیمار نمی توانید به او واکسن بزنید. تا چهارده یا پانزده روز پس از تماس، مواظب او باشید تا پدید آمدن هر نوع نشانه بیماری را دریابید؛
۳- کودک بیمار را حداقل نه روز از مدرسه و فعالیت جمعی دور نگه دارید؛
۴- در صورت مشاهده علائم بیماری، برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنید. تاریخ مراجعه و نام پزشک تشخیص دهنده را نیز یادداشت نمایید؛
۵- چنان چه کودک بیمار علائمی چون سردرد، استفراغ، سفتی گردن و خواب آلودگی داشت، در کوتاه ترین مدت به پزشک مراجعه کنید.

کمک پزشک
۱- توصیه در مورد دوری جستن از غذاها و آشامیدنی هایی چون آب پرتقال و غذاهای سخت که موجب تشدید درد می شوند؛
۲- تجویز استامینوفن برای کاهش درد و تب؛
۳- توصیه به دور نگه داشتن
کودک از مدرسه و فعالیت های دسته جمعی تا نه روز پس از شروع تورم غدد بزاقی.