چرا کودک لوس میشود؟

لوس بار آمدن کودکتان تبعات ناخوشایندی دارد که آینده او را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، پس او را قانونمند بار بیاورید.

هیچ کس نمی‌خواهد کودکش را لوس بار بیاورد. اما از کجا می‌فهمید که کودکتان لوس بار آمده است؟ اگر بخواهیم تعریف پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها را در نظر بگیریم، تمام بچه‌های امروزی ممکن است لوس قلمداد شوند. امروزه کمتر والدینی سخت گیری‌های نسل قبل را دارند که در بیشتر مواقع چیز خوبی است. اما گاهی وقت‌ها والدینی که رفتار ملایم تری دارند، به کوچولوهای عزیز و دلبندشان اجازه می‌دهند زمام امور را به دست گیرند. برخی دیگر از والدین رفتارهای واقعاً زننده کودک خود را تحمل می‌کنند.

دکتر رکس فورهند (Rex Forehand) یکی از نویسنده‌های کتاب تربیت کودک با اراده (Parenting the Strong-Willed Child) می‌گوید: «البته تمام کودکان نو پا نق می‌زنند و قشقرق به پا می‌کنند. چنین رفتار‌هایی شیوه طبیعی کودکتان برای ابراز استقلال است، اما مساله مهم نحوه واکنش شما در برابر چنین رفتار‌هایی است. کودک زمانی لوس می‌شود که تسلط بیشتری بر خانواده داشته باشد. زمانی که والدین اختیار کم تری دارند، کودک به طور مرتب با سرکشی‌های خود زمام امور را به دست می‌گیرد.» به عبارت دیگر نق زدن کودک دلیل بر لوس بودن او نیست، بلکه زمانی می‌توان گفت او لوس شده است که با نق زدن‌های مداوم خود به آنچه که می‌خواهد برسد.

دکتر سال سیویر (Sal Seveer) روان‌شناس و نویسندهٔ کتاب چگونه رفتار کنیم تا کودکمان هم همانگونه رفتار کند (How to Behave So Your Child Will Too) می‌گوید: «همه کودکان نو پا یک روز خیلی بد خلقی می‌کنند و یک روز کمتر و تمامی والدین بعضی روز‌ها به جای اینکه قوانین خانه را به طور جدی رعایت کنند، تسلیم آن‌ها می‌شوند. اما وقتی نق زدن و گریه کردن و بدرفتاری برای به دست آوردن آنچه که می‌خواهند شیوه دائمی و مکرر آن‌ها شود، مشکل از شماست.» برای پی بردن به موقعیتتان سوالات زیر را از خود بپرسید:

-آیا معمولا در روزهای خاصی وقتی خسته هستید به جای اعمال محدودیت تسلیم او می‌شوید؟

- آیا به کودکتان اجازه می‌دهید که به طور مرتب وسط حرف بزرگ‌تر‌ها بپرد؟

- آیا برای جلوگیری از قشرق به پا کردن او (با اینکه خانه‌تان پر از اسباب بازی است)، مرتب برایش اسباب بازی می‌خرید؟

- آیا از بردن او به سوپر مارکت خودداری می‌کنید، چون نمی‌توانید یک منظره شرم آور دیگر را کنترل کنید؟

اگر به بیش از دو سوال از این سوال‌ها پاسخ مثبت داده‌اید، احتمالا کودکتان را لوس بار آورده‌اید.

مهم است از همین حالا به این مساله بپردازید، زیرا شما دارید والدینی را تربیت می‌کنید که سال‌های آینده همراه خانواده شما خواهند بود. برای مثال اگر کودک بیست ماهه‌تان هرگز کلمه «نه» را نشنیده است، چطور انتظار دارید در سن سیزده سالگی که می‌خواهد بدنش را تتو کند، نظر شما را بخواهد؟

کلیر لرنر (Claire Lerner)، متخصص رشد کودک در واشنگتن دی سی می‌گوید: «بچه‌های لوس بچه‌هایی هستند که در سنین پائین هرگز فرصت مواجه با ناکامی را نداشته‌اند.»

درس‌هایی که در سنین نوپائی می‌آموزند (مانند تاخیر لذت و رفتار کردن در چار چوب محدودیت‌ها) تا دوران بزرگسالی همراه‌شان خواهد بود.

چرا کودک لوس می‌شود؟

ملایمت بیش از حد، اسباب بازی زیاد و کمبود قوانین برخی از دلایل اصلی لوس کردن را تشکیل می‌دهند. اما چرا این کار را می‌کنیم؟ رایج‌ترین دلایل آن:

-احساس عذاب وجدان می‌کنید. گیل گراس (Gail Gross) متخصص تربیت کودک می‌گوید: «والدین امروزی زمینه لوس کردن کودکان رافراهم می‌کنند.» در خانواده‌هایی که پدر و مادر هر دو شاغل هستند و یا در خانواده‌های تک والدینی این احساس وجود دارد که: «اوقات خیلی کمی را در کنار کودکم هستم، برای همین می‌خواهم به او خوش بگذرد.» این والدین که دچار عذاب وجدان هستند، بیش از حد به کودکانشان توجه کرده وآن‌ها را زیادی آزاد می‌گذارند و این کار خانه را به هر چیزی غیر از مکانی خوشایند تبدیل می‌کند.

-نمی‌توانید رفتار ثابتی با او داشته باشد. یک روز علی رغم قشقرق‌های کودکتان برای صبحانه از دادن پودینگ به او خودداری می‌کنید، روز دیگر (وقتی تمام شب را با نوزادتان بیدار مانده‌اید و خسته‌اید) با خودتان می‌گوید: «خیلی خوب حالا با خوردن پودینگ که نمیمیره» و تسلیم می‌شوید. با چنین رفتارهایی به کودکتان می‌آموزید که این قوانین واقعی نیستند.

-زیادی به او کمک می‌کنید. وقتی کودک نوپایی نمی‌تواند کاری را انجام دهد، اکثر والدین دوست دارند مداخله کنند و‌‌ همان موقع به او کمک کنند بچه‌ها به این دلیل لوس می‌شوند که برای هر چیزی (لباس پوشیدن، چیدن پازل، آوردن پاکت آب میوه) به پدرو مادرشان تکیه می‌کنند. شما باید کودکتان را تشویق کنید که خودش کارهایی را انجام دهد تا بتواند بگوید: «من می‌توانم این کار را انجام دهم.» نه اینکه شما کار‌هایش را انجام دهید.

-می‌خواهید تمام چیز‌هایی را که خودتان نداشته‌اید، برایش فراهم کنید. البته خرید کردن برای کودکتان کار خوبی است، مخصوصا بعد از سپری شدن دوره با بازی جعبه‌ها. اما زیاده روی دراین کار نتیجه معکوسی خواهد داشت و باعث می‌شود به جای رضایت از چیزی که دارند، همیشه منتظر یک چیز جدید دیگر باشند.

-فکر می‌کنید کارهای کودتان بامزه است. همه ما والدینی را دیده‌ایم که وقتی کودکانشان حاضر جوابی می‌کند، بچه‌های دیگر را هل می‌دهد و یا اشیاء شکستنی را به هم می‌کوبد، لبخند می‌زنند. این والدین نمی‌دانند که چگونه کودکشان را از چنین رفتاری باز دارند، بنابراین آن را با نمک و خنده دار جلوه می‌دهند. چنین رفتاری ساده‌تر از پرداختن به موضوع است. اما سایرین خیلی از این رفتار‌ها خوششان نمی‌آید. کودکانی که محدودیت‌هایی برایشان قائل نبوده‌اند، نمی‌توانند برای سایر افراد و خویشاوندان خود احترام قائل باشند.

از بین بردن عادت لوس بودن

خبر خوش در این سن به راحتی می‌توانید او را از لوسی در آوردید. در مورد مبتدیان کار‌شناسان معتقدند که والدین باید محدودیت‌های مداومی را برای کودکشان قائل باشند: کودکان نوپایی که محدودیت‌های مشخصی دارند، اطمینان خاطر داشته و احتمال سر زدن رفتارهای بی‌ادبانه و لوس از آن‌ها کمتر خواهد بود.

سیویر می‌گوید: «مهم نیست که قوانین چه چیزی باشند مهم این است که در پایبندی به آن‌ها چه قدر مداومت دارید.»

در مورد کودکان نو پا بهتر است به ۳تا ۴ قانون غیر قابل بحث پایبند باشید، مانند «زدن ممنوع»، «پریدن در حرف بزرگسالان ممنوع» و «اسباب بازی‌هایت را جمع کن» زیرا قوانین زیاد کودکان و بزرگسالان را مستاصل می‌کند.

اگر کودکتان وقتی به خواسته‌اش نمی‌رسد، قشقرق به پا می‌کند، به ناله وشیون‌هایش توجه نکنید تا ساکت شود. همین که کودک پی ببرد از این طریق توجه‌تان را جلب نخواهد کرد دیگر آن را تکرار نمی‌کند. پرت کردن حواس او به چیز دیگر نیز حقه خوبی است. سعی کنید حواس کودکتان را پرت کرده و توجه او را به چیز دیگری ماننداسباب بازی مورد علاقه‌اش جلب کنید.

هر چند کار سختی است اما سعی کنید قشقرق‌های کودکتان را نشانه بد بودن تربیت او ندانید. بلکه آن را فرصتی برای در نقطه خفه کردن لوسی او بدانید. قاطع و روشن باشید: «من دوستت دارم و از اینکه عصبانی هستی ناراحتم، اما من تسلیم نخواهم شد و تو نباید وقتی به خواسته‌ات نمی‌رسی چیزی را پرت کنی یا بزنی.» تایید حس ناکامی او نیز موثر خواهد بود. برای مثال گفتن جمله‌ای مانند: «می‌دانم که دوست داری هنوز بازی کنی اما وقت رفتن به خانه است» احساس او را تصدیق کرده و باعث می‌شود که بیشتر با شما همکاری کند.

شاید مقابله با لوس شدن او در این سن کار سختی باشد، اما نتیجه بزرگی خواهد داشت. کودکتان یاد خواهد گرفت که احساساتش را کنترل کند، همکاری کند، قوانین را دنبال کند و خویشتن داری کند. این درس‌ها در تمام زندگی کودکتان بسیار مفید و کارآمد خواهد بود.