سرفه های مزمن در کودکان، علت تا درمان

سرفه های گاه گاه به پاک کردن ذرات و ترشحات از ریه و به جلوگیری از عفونت کمک می کند. هر چند بعضی اوقات سرفه می تواند به یک وضعیت مزمن تبدیل شود. طبق تعریف، سرفه مزمن به سرفه ای گفته می شود که ۸ هفته یا بیشتر طول بکشد.
اگر چه سرفه معمولا نشانه ای از یک مشکل جدی نیست ولی می تواند آزاردهنده باشد. سرفه های مکرر ناراحت کننده است و می تواند منجر به خستگی ، اختلال در خوابیدن ، سرگیجه، خشونت صدا، تعریق و نشت ادرار ( به خصوص در خانها ) شود.

علل سرفه ی مزمن
شایع ترین علل سرفه ی مزمن عبارتند از:
- ترشحات پشت بینی
- آسم
- برگشت اسید معده به مری
این سه مورد معمولا مسئول بالغ بر ۹۰ درصد همه موارد سرفه مزمن هستند.
علل کمتر شایع عبارتند از : عفونت ، علل دارویی و بیماری های ریوی .

ترشحات پشت بینی ( پی ان دی )
ترشحات پشت بینی وقتی ایجاد می شوند که ترشحات بینی به پشت حلق جریان پیدا کنند. این ترشحات می توانند باعث آزردگی حلق و محرک سرفه باشند. ترشحات پی ان دی می تواند در افرادی با آلرژی، سرماخوردگی ، رینیت و سینوزیت ایجاد شوند. نشانه های پی ان دی عبارتند از :
- گرفتگی بینی
- آبریزش بینی
- احساس وجود مایع در پشت حلق
- احساس مکرر نیاز به صاف کردن گلو.

آسم
آسم دومین علت شایع سرفه مزمن در بزرگسالان و یک علت عمده سرفه کودکان است . علاوه بر سرفه امکان بروز خس خس سینه و احساس تنگی نفس هم وجود دارد. هر چند بعضی افراد وضعیتی تحت عنوان فرم سرفه ای آسم دارند که در آن سرفه، تنها علامت آسم است.
سرفه مرتبط با آسم ممکن است فصلی باشدکه به دنبال یک عفونت در مجاری تنفسی فوقانی ایجاد می شود و یا ممکن است با قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا خشک ، دود و یا یک رایحه ایجاد شود.

برگشت اسید معده به مری ( گرد )
برگشت معدی- مروی که به عنوان ریفلاکس اسید هم شناخته می شود ، زمانی رخ می دهد که اسید از معده به مری بازگشت داشته باشد. بیماری برگشت معدی- مروی ، به علائمی که در اثر برگشت اسید ایجاد می شوند گفته می شود.
بسیاری از افرادی که دچار سرفه ناشی از برگشت اسید معده می باشند، ممکن است دچار سوزش سر دل و یا تلخ شدن دهان نیز باشند. هر چند در بعضی از افراد مبتلا به این بیماری، سرفه تنها علامت ناشی از آن است.

کودک تان آسم دارد؟
هر چند سرفه باعث ناراحتی شما و کودک‌تان می‌شود، اما به‌‌ همان اندازه فایده مهمی دارد: دکتر توماس فرکول (Thomas Ferkol)، مدیر آلرژی کودکان و پزشکی ریه (pulmanory medicine) در دانشگاه واشنگتن می‌گوید: "خروج با قدرت هوا خلط، باکتری و سایر محرک‌ها ی آزاردهنده را از مجرای تنفسی خارج می‌کند. با اینکه فایده زیادی دارد، اما چیزی که همه به دنبال آن هستند آسودگی است."
کلید حل این مشکل پی بردن به عامل آغاز کننده آن است؟ جدول زیر شما را به مسیر آرامش راهنمایی می‌کند. در ضمن حواستان به علائم خاص خطر باشد. در صورتی که کودک‌تان بیش از ۲ هفته است که سرفه می‌کند یا تب او بالا است، او را به نزد پزشک اطفال ببرید. اگر در تنفس مشکل دارد و رنگ او کبود می‌شود یا نمی‌تواند چیزی را ببلعد یا بخورد مستقیم به اورژانس بروید. اگر وسوسه شده‌اید که به او داروی سرفه بدون نسخه بدهید، دست نگهدارید. مطالعات نشان می‌دهند که این دارو‌ها موثر نبوده و گاهی اوقات می‌توانند مضر باشند.

سرفه خیس و حجیم
یعنی: خلط دارد که باید از سر راه مجرای تنفسی‌اش کنار برود یا دارای ترشح پشت بینی است.
عامل احتمالی: عفونت (مانند: سرماخوردگی، سینوزیت یا التهاب ریه) یا حساسیت
برای آسودگی او: از قطره نمکی بینی استفاده کنید و مایعات زیادی به او بدهید تا خلط او رقیق شود. اگر به همراه سرفه تب هم دارد، با پزشک او تماس بگیرید تا از عفونت جدی تری جلوگیری کنید.

سرفه خشک و خراش دار
یعنی: قسمتی از مجرای تنفسی او خراش دارد.

عامل احتمالی: عفونت، حساسیت یا سایر محرک‌ها از قبیل: گردو غبار، گرده افشانی یا دود که باعث تولید مخاط بسیار ناچیز یا عدم تولید آن می‌شود.

برای آسودگی او: مانند آنچه که در سرفه خیس گفته شد با قطره بینی و نوشیدن مایعات زیاد، بیماری او را تسکین بدهید. اگر حدس می‌زنید که حساسیت عامل سرفه‌های اوست، ‌‌نهایت تلاش خود را برای محدود کردن قرار گرفتن او در معرض عوامل حساسیت زا به کار گیرید و منتظر حل این مشکل باشید.

سرفه شبیه صدای پارس کردن سگ
یعنی: راه تنفسی او تنگ و یا ملتهب شده است.
عوامل احتمالی: خروسک، عفونت ویروسی که معمولاً در طول شب بد‌تر می‌شود.
برای آسودگی او: همراه با او برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در حمام بخار آلود بمانید و یا اگر هوا خنک است (نه سرد)، بیرون بروید. درصورت وجود مشکل حاد تنفسی به اورژانس بروید.

سرفه همراه با خس خس
یعنی: در مجرای تنفسی او خلط وجود دارد که باید پاک شود و یا دارای ترشح پشت بینی است.
عامل احتمالی: آسم یا برونشیت، عفونت مجراهای کوچک ریه‌ها که معمولاً در کودکان زیر ۳ سال دیده می‌شود.
برای آسودگی او: به نزد پزشک بروید تا ببینید که دقیقاً چه چیزی دارد اتفاق می افتد. اگر کودکتان آسم دارد برای درمان او شاید به tweaking نیاز باشد. در صورت وجود عفونت نیاز به آنتی بیوتیک خواهد داشت.

سرفه شدید به همراه صدایی شبیه جغد
یعنی: تمام هوا را با سرفه از شش‌هایش خارج می‌کند و سپس نفس عمیقی می‌کشد.
عامل احتمالی: سرفه جغدی (whooping cough)، عفونت باکتریایی به نام پرتوسیس (pertussis یا سیاه سرفه)
برای آسودگی او:‌‌ همان لحظه با پزشک تماس بگیرید. ممکن است برای او آنتی بیوتیک تجویز کند تا مسری بودن آن را کمتر کند. اما این‌ها سرفه او را درمان نکرده یا دوره آن را کوتاه‌تر نمی‌کند. این عفونت در کودکان می‌تواند خطرناک باشد، به همین دلیل است که واکسن سیاه سرفه این‌قدر اهمیت دارد.

راهکار شماره ۱
مراجعه به پزشک
در تمام موارد سرفه باید علت آن مشخص شود، بنابراین مراجعه به پزشک اولین و مهم‌ترین راهکار است. برخی والدین بدون هیچ اطلاع و آگاهی‌ای اقدام به خوددرمانی برای کودکان‌شان می‌کنند که این بزرگ‌ترین اشتباه است زیرا حتی مصرف استامینوفن هم نباید بدون تجویز پزشک و بدون توجه به وزن و سن کودک باشد. حتی قاشق و پیمانه‌ای که با آن به کودک دارو داده می‌شود بسیار اهمیت دارد. بنابراین قبل از هر اقدامی بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

راهکار شماره ۲
استفاده از بخور گرم
در سرفه خشک باید از بخور آب گرم به مدت ۵/۱ تا ۲ ساعت در یک آپارتمان ۱۰۰ متری استفاده کرد زیرا هوای خشک ممکن است ایجاد سرفه کند. اگر بیشتر از این زمان از بخور استفاده شود باعث به وجود آمدن مایت‌ها می‌شود و خود ایجاد حساسیت می‌کند. شاید برای بخور از حوله استفاده کنید اما نباید آن را مستقیم روی پوست کودک قرار دهید. استفاده‌ از بخور فواید زیادی‌ دارد و موجب‌ رفع‌ گرفتگی‌ بینی، مرطوب‌ شدن‌ مجاری‌ تنفسی‌ و بهبود سرفه‌های‌ خشک‌ و همچنین‌ تسهیل‌ خروج‌ خلط‌ می‌‌شود. اگر دستگاه‌ بخور ندارید، می‌‌توانید یک‌ ظرف‌ آب‌ را روی‌ شعله‌ بگذارید تا به‌ جوش‌ آید.

استامینوفن
به نوزاد زیر ۳ ماه بدون اجازه پزشک استامینوفن ندهید. مقدار مصرف مناسب کودک بر اساس وزن او تجویز می‌شود نه سنش. مصرف استامینوفن در کودکان بالای ۲ ماه ایمن است اما مقدار مصرف باید توسط پزشک تعیین شود، زیرا اثرات زیانبخشی را به همراه دارد. در سرفه خشک و سرفه همراه با تب، معمولا با تجویز پزشک استامینوفن یا ایبوپروفن تجویز می‌شود.

راهکار شماره ۴
خوردن عسل
یکی از مواد غذایی که ارزش غذایی بسیار بالایی دارد، عسل است. این ماده مفید در کودکان یک سال به بالا راهکاری خوب برای تسکین سرفه است. می‌توان یک قاشق مرباخوری عسل را در نصف لیوان شیر حل کرد و روزی ۲ بار آن را مصرف کرد. یکی دیگر از راه‌های مصرف عسل، حل کردن آن در چای و لیمو ترش است. تحقیقات متعدد نشان داده است این ماده غذایی با ارزش غذایی بالایی که دارد می‌تواند در تسکین سرفه و بازگرداندن انرژی از دست رفته کودک موثر باشد. این ماده غذایی پرارزش سبب ضدعفونی شدن راه‌های تنفسی می‌شود. پس از بهبود هم می‌توان شیرعسل را در برنامه غذایی کودک قرار داد.

راهکار شماره ۵
حمام گرم
بهتر است کودکتان را برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در حمام مرطوب نگه دارید و آب گرم را باز کنید (دقت کنید ممکن است هوای گرم به‌رغم رطوبت زیاد، حال او را بدتر کند) یا او را به فضای بیرون از خانه ببرید. کافی است لباس گرم و کلاه به او بپوشانید. آنچه کودک شما نیاز دارد تنفس هوای سرد و مرطوب است. بهتر است او را به صورت قائم یا ایستاده نگه دارید، چون این حالت به آسان شدن تنفس‌اش کمک می‌کند.

راهکار شماره ۶
آلرژن‌ها را حذف کنید
مواد شیمیایی موجود در تمیز کننده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌های خانگی و نیز در خوشبوکننده‌های هوا می‌توانند مخاط گلو را اذیت کرده، سرفه را بدتر کنند و باعث سوزش چشم‌ها، گلو و دهان شوند. اگر علت سرفه‌ها ناشی از آسم یا حساسیت باشد برای بهبود فرزندتان نباید از مواد شیمیایی پاک‌کننده با بوی تند و زننده استفاده کنید بنابراین هر چیزی که باعث آلرژی کودک می‌شود باید حذف شود. این می‌تواند شامل برخی مواد غذایی نیز باشد.

راهکار شماره ۷
استراحت کردن
اصلی‌ترین درمان برای بسیاری از موارد سرفه که ناشی از بیماری‌های گوناگون از جمله سرماخوردگی، خروسک، سیاه سرفه و... است، فقط و فقط استراحت است. معمولا یک هفته استراحت، هم باعث بهبود سریع کودک می‌شود و هم اگر عامل بیماری ویروس باشد از انتقال آن به دیگر کودکان جلوگیری می‌شود.

راهکار شماره ۸
مصرف مایعات
همیشه برای درمان انواع سرفه بسیاری از مایعات تسکین‌دهنده هستند. از جمله این مایعات می‌توان به چای و شیر گرم اشاره کرد. علاوه بر این نباید از سوپ مرغ غافل شد. مصرف غذاهای آبکی و گرم مانند سوپ مرغ، انواع آش‌ و سوپ‌های ساده همواره در طول بیماری سرماخوردگی، سینه‌درد و سرفه ازجمله تجویزهای پزشکان بوده است، در حال حاضر افزودن ادویه‌جات تند مانند فلفل، پودر سیر یا خود سیر و پودر کاری به این غذاها نیز توصیه می‌شود. این ترکیب به واقع یک اکسپکتورانت طبیعی محسوب می‌شود زیرا هنگام سرفه‌های خلط‌دار اینگونه مواد اخلاط موجود در شش‌ها را کنده و سبب خروج آنها توسط سرفه می‌شود. استفاده از هویج و گشنیز در سوپ نیز توصیه می‌شود چون این مواد آنتی‌اکسیدان دارند، می‌توانند به بهبود سریع کودک کمک کنند.

راهکار شماره ۹
مصرف آنتی‌بیوتیک
آنتی‌بیوتیک‌ها، داروی کشنده باکتری‌ها هستند که در ۹۰ درصد از عفونت‌های مجاری تنفسی از جمله آنفلوآنزا موثر بوده و عفونت‌های سینوسی را بهبود می‌بخشند. از آنجا که آنتی‌بیوتیک‌ها بر ویروس‌ها بی‌اثرند، افتراق عامل به وجود آورنده بیماری توسط پزشک نقش مهمی در استفاده مؤثر از داروها و التیام بیماری‌ها دارد.

راهکار شماره ۱۰
استفاده از داروهای استروئیدی
برای جلوگیری از تورم و التهاب حنجره در سرفه‌هایی که اغلب هستند، پزشک برای کودک داروهای استروئیدی یا کورتونی تجویز می‌کند تا کودک بتواند به راحتی نفس بکشد.

راهکار شماره ۱۱
مراجعه به بیمارستان
در سرفه‌های ناشی از سیاه سرفه یا سرفه‌های آلرژیک که کودک به صورت مداوم سرفه a ممکن است نیاز به اکسیژن درمانی باشد که به این ترتیب کودک باید به بیمارستان برده شود. در سرفه‌های ناشی از جسم خارجی نیز باید به سرعت به بیمارستان مراجعه شود.
اصلی‌ترین درمان برای بسیاری از موارد سرفه که ناشی از بیماری‌های گوناگون از جمله سرماخوردگی، خروسک، سیاه سرفه و... است، فقط و فقط استراحت است.

راهکار شماره ۱۲
استفاده از سرم شست‌وشو
در سرفه‌های ناشی از سیاه سرفه یا سرفه‌های آلرژیک که کودک به صورت مداوم سرفه a ممکن است نیاز به اکسیژن درمانی باشد که به این ترتیب کودک باید به بیمارستان برده شود. در سرفه‌های ناشی از جسم خارجی نیز باید به سرعت به بیمارستان مراجعه شود.

راهکار شماره ۱۳
شلغم بخورید
شلغم، گیاهی با ارزش غذایی بالاست و در درمان آسم و سرفه‌های خلط‌دار موثر بوده و میکروب‌کش و ضد باکتری قوی‌ای است. در واقع شلغم اثر مفید و مؤثری در درمان بیماری‌های تنفسی دارد. از آنجا که ممکن است بچه‌ها از مزه شلغم خوش‌شان نیاید، والدین می‌توانند این ماده غذایی را داخل سوپ رنده کنند و آن را به فرزندشان بدهند.

راهکار شماره ۱۴
واکسن آنفلوآنزا
از آنجا که کودکان ۶ ماه تا ۵ سال ایمنی ضعیفی دارند، می‌توان برای پیشگیری از آنفلوآنزا هر سال کودک را واکسینه کرد. خوشبختانه آنفلوآنزا واکسنی دارد که توسط سازمان جهانی بهداشت تایید می‌شود و با تزریق هر ساله آن می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد.

راهکارشماره ۱۵
ویتامین‌های گروه B
کمبود ویتامین B۱۲ هم گاهی منجر به سرفه‌های مزمن می‌شود. این ویتامین در تشکیل سلول‌های خونی و عملکرد بهینه سیستم مغز و اعصاب تاثیرگذار است. در افرادی که مبتلا به کمبود این ویتامین هستند، سرفه‌های مزمن به دلیل ایجاد حساسیت زیاد در نایژه‌ها التهاب ایجاد می‌کند. میوه‌‌ها و سبزی‌های تازه از منابع غذایی سرشار از ویتامین‌های گروه B هستند.