رشد شخصیتی کودک، نوزادی تا دوسالگی

کودک شما از بدو تولد، شخصیت مستقلی از خود نشان می‌دهد. شما می‌توانید این موضوع را در فعالیت‌های اساسی او تشخیص دهید. مثلاً او ممکن است به‌ندرت گریه کند و حتی وقتی خسته باشد آرام و شاد به نظر برسد، یا ممکن است طالب توجه باشد؛ یعنی هر وقت گرسنه، خسته، یا کسل باشد با گریه شما را آگاه سازد و فعال و مصمم به نظر برسد.
کودک شما ممکن است، هنگام شیرخوردن، سینه یا شیشه شیر را به آسانی بگیرد، خوب بمکد و راضی باشد؛ یا ممکن است آن را با دشواری بگیرد، فقط یک دقیقه بمکد، سر و صدا کند، گریه کند، جیغ بزند و شما را ناراحت کند. او ممکن است گرسنگی را به خوبی تحمل کند، صبور باشد و هنگام شیر خوردن آرام بماند، یا ممکن است ناشکیبا باشد و پس از شیر خوردن غالباً استفراغ کند.
او ممکن است بیشتر طول روز را بخوابد و به‌ندرت آشفته شود. از طرف دیگر ممکن است ساعت‌ها بیدار باشد، چرت نیم‌روزی خود را از سن پایین کنار بگذارد، اما گاهی به همراهی و بازی نیاز داشته باشد و تنها ماندن را حتی در سن چند هفتگی هم تحمل نکند.
ممکن است کودک شما اجتماعی باشد، یعنی عاشق همراهی، درآغوش گرفتن، اسباب بازی ، و آدم‌ها باشد، شاید هم این‌گونه نباشد، یعنی به نظر برسد که بیشتر چیزها را رد می‌کند.
در این مرحله:
- خصوصیاتی مانند اعتماد، گرمی و زودجوشی در چند ماه نخست زندگی ایجاد می‌شوند؛ در این زمان است که باید به کودک خود، اکثر راه‌های اساسی برقراری ارتباط با مردم را بیاموزید.
بنابراین مهم‌ترین اصل این است که در هر کاری که انجام می‌دهید مثبت باشید و در مورد آن‌چه اظهار می‌کنید، روراست باشید.
- لبخند زدن مهم‌ترین ابزار شما برای نشان دادن خشنودی، رضایت، محبت و شادی است.
- استفاده از صدا:
بعد از این مرحله، صدا قرار دارد. کودکان خردسال نسبت به آهنگ صدای محبت‌آمیز، تأییدکننده، شاد، و سرحال حساس‌اند. آن‌ها هم‌چنین نسبت به آهنگ صدای تسکین‌دهنده، آرامش‌بخش و ساکت‌کننده نیز واکنش نشان می‌دهند، پس، از صداهای تند و منفی بپرهیزید.
- تماس بدنی:
یعنی گرما، نزدیکی و بوی بدن شما نیز همانند نوازش و تظاهرات جسمانی عاطفه، حائز اهمیت است.
- تشویق:
تا می‌توانید تشویق کنید، زیاد پاداش دهید، دائماً تمجید کنید و بدون محدودیت تأیید نمایید؛ و همواره نام کودک خود را در چارچوبی محبت‌آمیز به زبان آورید. هرچه‌قدر می‌توانید بگویید «دوستت دارم». تمامی صفات پسندیده را با تمجید و تشویق تقویت کنید.
- توجه:
همواره به درخواست توجه او، پاسخ دهید، در غیر این صورت کودک شما خود را بی‌اهمیت تصور می‌کند و دیگر از شما درخواست نخواهد کرد. با او تماس چشمی برقرار کنید، از روبه‌رو به او نگاه کنید، از حرکات و اداهای مختلف و لمس‌کردن برای انتقال احساس باارزش بودن او استفاده کنید.
- منفی نباشید:
از روش‌های انحراف توجه، برای غلبه بر هرگونه منفی‌گرایی از طرف کودک خود، استفاده کنید.
برای مشاهده مراحل رشد اجتماعی کودک لینک های زیر را ببینید:

رشد شخصیتی از ۳۶ هفتگی تا ۱۸ ماهگی
کودک شما شخصیت متمایزتری پیدا کرده است و خصوصیاتی مانند جدی بودن، حساس بودن، استقلال، اجتماعی بودن، تحریک‌پذیری، لجاجت، مصمم بودن، قدرت تمرکز، کنجکاوی، ناشکیبایی، و… را از خود نشان می‌دهد.
کودک شما در یک سالگی، ضمن سپری کردن یک مرحله منفی‌کاری که طی آن ناشکیبا، سخت‌گیر، کم‌حوصله، تحریک‌پذیر، خودسر، شیطان و بی‌محبت می‌شود، نشان می‌دهد تا چه حد مصمم و مستقل است.
اما بعد از ۱۵ ماهگی مرحله جدیدی از ملاحظه‌گری و یاری کردن پدیدار می‌شود و کودک تمایل واضحی به خشنود کردن دیگران از خود نشان می‌دهد. او برای به دست آوردن رضایت شما می‌کوشد و اگر او را ملامت کنید، شدیداً احساس ناراحتی می‌کند.
در این مرحله:
- در همه چیز انعطاف‌پذیر باشید و هرگز از زور استفاده نکنید. انتقاد نکنید و رفتار خصمانه نداشته باشید. هرگز کاری نکنید که کودکتان از شما بترسد. سعی کنید با بردباری، صبور بودن را به او بیاموزید. هیچ‌گاه مسخره‌اش نکنید و کاری نکنید که احساس شرمندگی کند. نگذارید احساس حسادت کند و گرنه یاد می‌گیرد احساس گناه کند.
- او را همان‌طور که هست بپذیرید تا یاد بگیرد که دوست داشته باشد. اگر از او تمجید کنید، فردی قدرشناس خواهد شد. اگر اظهار خرسندی نسبت به او بکنید، خودش را دوست خواهد داشت، اگر برای تلاش‌های او ارزش قائل شوید، او برای خودش تعیین هدف خواهد کرد. اگر منصف باشید او هم برای عدالت، ارزش قائل خواهد شد. اگر صادق باشید، یاد می‌گیرد که روراست و درست‌کار باشد. اگر به او احساس امنیت بدهید، به خود و دیگران ایمان خواهد داشت.
شاید خواندن " هشت راه بازی کردن با کودکان " و " ۱۵ ترفند برای زمانی که با کودک خود کتاب می خوانید "خالی از لطف نباشد.

رشد شخصیتی از ۱۸ ماهگی تا دو سالگی
کودک نوپای شما ممکن است بخواهد به دیگران کمک کند و همه کارهای خودش را انجام دهد، یا بر عکس، بخواهد دیگران تمام کارها را برایش انجام دهند. او ممکن است بی‌احتیاط یا محتاط، خیال‌پرداز یا واقع‌بین باشد، به سادگی انتقاد را بپذیرد و یا اشکش جاری شود. او ممکن است یک رهبر یا یک تابع بالفطره باشد.
در این مرحله:
- به کودک نوپای خود نشان دهید چگونه با مشکلات دست و پنجه نرم کند؛ تصمیم‌های او را به‌سادگی و بدون نگرانی و تعارض بپذیرید. به‌تدریج مسئولیت‌های او را افزایش دهید. به کودک خود فرصت کافی برای تمرکز روی مسائل مهم را بدهید تا بتواند وظیفه‌ای را به انجام برساند، ولی هر وقت درخواست کمک کرد کمکش کنید. ناکامی‌ها را با منحرف‌کردن توجه او کم‌رنگ و بی‌اثر کنید.
- وقت‌هایی را به بازی اختصاص دهید. اوقات خاصی را با هم سپری کنید و همیشه نسبت به مشکلات و تألمات او همدردی کنید.
- کودک خود را تشویق کنید، سخاوتمند باشد. او دوست دارد رضایت شما را جلب کند، بنابراین از این موضوع برای آموزش کارهای سخاوتمندانه مثل دادن مقداری از بستنی‌اش به شما، بهره‌برداری کنید و سپس او را به انجام بیشتر همان کار نسبت به دیگر اعضای خانواده تشویق کنید.
- اگر کودک شما تنها فرزندتان است، مانع از این شوید که انتظار داشته باشد هر چه را که می‌خواهد به او بدهید و تمام توجهتان را معطوف او کنید. کودک باید یاد بگیرد که نمی‌تواند دائماً کانون توجه شما باشد.