مراحل زایمان طبیعی، بی دردسر ترین روش ممکن!

زایمان طبیعی بی دردسر ترین روش زایمان است که می تواند تولد را برای مادر و فرزند لذت بخش سازد. امروزه در ایران زایمان به دو روش صورت می گیرد. زایمان سزارین و زایمان طببیعی. در زایمان سزارین، شکم خانم حامله توسط پزشک متخصص عمل جراحی می شود. شکم انسان از هفت لایه پوست تشکیل شده است. هنگام زایمان سزارین هفت لایه پوست را می شکافند و نوزاد را بیرون می آورند. البته امروزه اکثر دکترها زایمان طبیعی را به خانم ها پیشنهاد می دهند. اما خیلی از خانم ها هم هستند که در این میان به علت ترس و یا به علت بیماری مجبور به انجام عمل سزارین می باشند. جلوگیری از ریزش مو پس از زایمان

مزایای زایمان طبیعی

زایمان طبیعی از قدیمی ترین روش های زایمان است که در نهایت منجر به تولد نوزاد از طریق رحم مادر می شود .زایمان طبیعی در واقع یک روش غیر فزیولوژیک است که با دخالت پزشک و مصرف برخی از داروها مورد استفاده قرار می گیرد اما مزیت های آن مانند یک زایمان طبیعی و فیزیولوژیک است.

زایمان طبیعی برای مادر و جنین سالم مخاطره ای نداشته و در واقع نسبت به روش های دیگر (سزارین ) تهدیدی برای مادر و فرزند در بر ندارد ، مگر اینکه شرایط قرارگیری جنین و وضعیت عمومی مادر دچار تغییراتی شود که جان هردو و یا یکی از آنها به مخاطره بافتد و در نهایت پزشک جراح زایمان سزارین را انتخاب نماید .

اما در حالت کلی که مشکلی برای زن باردار وجود نداشته باشد زایمان به روش طبیعی توصیه می شود.

علائم شروع زایمان طبیعی

-درد ناحیه زیر شکم و یا کمر که به تدریج طول مدت درد بیشتر و فاصله بین آن کوتاه تر می شود.

-بروز هر نوع ترشح خونی از واژن یا مهبل.

-آبریزش از مهبل یا واژن.

زایمان طبیعی به سه مرحل تقسیم می شود

مرحلۀ اول

از زمان شروع دردهای زایمانی تا باز شدن کامل دهانۀ رحم می باشد .

مرحلۀ دوم

از باز شدن کامل دهانۀ رحم تا خروج نوزاد می باشد .

مرحلۀ سوم

از خروج نوزاد تا خروج جفت می باشد .

مرحله اول زایمان طبیعی درد زایمان

مرحله اول از زایمان طبیعی که خودش ممکن است بین 12 تا 14 ساعت برای کسانی که زایمان اولشان است طول بکشد، به سه قسمت تقسیم می شود. در مرحله اول از زایمان طبیعی ابتدا دردهای ابتدایی را مادر تجربه می کند. این درد با باز شدن دهانه رحم به طول 10 سانتی متر آغاز می شود.

درد ابتدایی در مرحله اول دهانۀ رحم علاوه بر باز شدن ، نازک هم شده است . این قسمت معمولاً از همۀ مراحل قابل تحمل تر می باشد. و از آنجایی که این قسمت از مرحلۀ اول حدود ۶ ساعت طول میکشد ، بسیاری از خانم ها ترجیح می دهند این مرحله را در منزل به سر ببرند.

درد های فعال در مرحله اول از زمانیست که دهانۀ رحم ۴ سانتی متر باز شده تا هنگامی که به ۷ سانتی متر برسد . وقتی که دهانۀ رحم ۶ سانتی متر باز شد ، انقباضات بسیار قوی تر گردیده اند. در این مرحله احتمالا ًاحساس گرمی می کنید، دهانتان خشک می شود ، کمی خسته می شوید و کمرتان نیز درد می گیرد . بهتر است مرتب تغییر وضعیت بدهید ولی به پشت نخوابید . مرتب ادرار کنید( ساعتی یکبار ) و در صورت امکان حولۀ گرمی به کمرتان بگذارید . صورتتان را بشویید ( برای رفع احساس گرما ) و نفسهای عمیق بکشید .

مرحلۀ انتقالی در مرحله اول زمانی است که دهانۀ رحم ۸ سانتی متر باز شد تا وقتی که به ۱۰ سانتی متر برسد . این مرحله به عقیدۀ بسیاری زنان ، دردناک ترین مرحله است و البته خوشبختانه کوتاه ترین مرحله (معمولاً ۹۰-۲۰ دقیقه طول می کشد) در این مرحله احساس دفع مدفوع بشما دست می دهد و این نشان می دهد که سر جنین به راست رودۀ شما فشار می آورد و نزدیک زایمان هستید .

ناگهان یک احساس کاملاً متفاوتی به شما دست می دهد. شما یک فشاری در لگنتان حس می کنید و یک تمایل غیر قابل کنترل برای زور زدن به شما دست می دهد . اما اگر دهانۀ رحمتان ۱۰ سانتی متر باز نشده باشد نباید زور بزنید چرا که باعث صدمه زدن به دهانۀ رحم خود می شوید .

با فشارهای شما و انقباضات رحمی ، سر جنین پایین تر می آید و به کف لگن فشار وارد می کند بطوری که با عضلات خارجی این ناحیۀ لگن ، بنام پرینه ، مماس می گردد . همچنانکه سر جنین به آرامی پرینه را متسع می سازد ، شما هم یک احساس ناراحت کننده کشیدگی و سوزش در این منطقه می کنید . خوشبختانه این احساس فقط لحظه ای است چونکه فشار سر جنین به پرنیه یک نوع بی حسی طبیعی ایجاد می کند . این مرحله یک مرحلۀ بسیار بحرانی برای جنین شما می باشد . البته اینجا آخر کار نیست ممکن است این مرحله طولانی شود و تا خروج کامل جنین ۹۰ دقیقه طول بکشد ولی معمولاً کوتاه تر است مخصوصاً اگر در این مرحله عمل چیدن پرنیه (اپیزیاتومی) توسط ماما یا پزشک صورت گیرد که باعث می شود مرحلۀ دوم سریع تر انجام شود و فشار کمتری به سر جنین وارد گردد و از پارگی احتمالی عضلات این ناحیه (که ترمیم آن ها نیز مشکل تر می باشد) جلوگیری کند .

بعد از اتمام مرحلۀ سوم، با انجام چند بخیه اپیزیاتومی ترمیم می شود . معمولاً در همۀ شکم اولها این اقدام (اپیزیاتومی) صورت می گیرد و اکثر شکم دوم ها نیز بی بهره نیستند ولی شکم سوم ها به بعد معمولاً احتیاجی به این عمل ندارند چرا که عضلات پرنیه شل تر شده اند و مقاومت چندانی در مقابل عبور جنین نشان نمی دهند و مرحلۀ خود به خود سریع تر صورت می گیرد .

جنین در این مرحله چگونه است ؟ با شروع و پیشرفت دردهای زایمانی ، سر جنین ( که در روزها یا هفته های آخر بارداری وارد لگن شده بود ) به عریض ترین قسمت لگن حرکت می کند و در این حین مرتب تغییر وضعیت می دهد و می چرخد و البته به مثانه و راست رودۀ شما بیشتر فشار وارد می شود .

در طی زایمان و بیشتر در مرحلۀ دوم ، جمجمۀ جنین تحت فشار بدن شما قرار می گیرد و بطور مرتب تغییر شکل می دهد . به همین علت اگر سر نوزادتان کشیده به نظر می رسد و یا قسمتی از آن به نظر تغییر شکل یافته می رسد ، نگران نباشید چون این حالت به علت همین فشارهای لگن به سر جنین ایجاد شده است و بعد از یکی دو روز کاملاً برطرف می شود . استخوان های جمجمۀ جنین در همه جا کاملاً سفت نشده اند و نقاط نرمی بنام فونتانل و یا ملاج در جلو و پشت سر نوزاد وجود دارند .

بطور طبیعی نوزاد با سر به دنبا می آید . البته می تواند با پاها ، باسن ، صورت و ابرو نیز به دنیا بیاید ولی مطلوب ترین حالت همان حالت سر می باشد و از حالتهای مختلف سر ، حالتی بهتر و شایع تر از بقیه است که صورت به پشت مادر باشد .

برای انجام زایمان طبیعی نوزاد باید به سر باشد و اگر به پا باشد پزشکان مجبور به انجام عمل سزارین می شوند.

مرحلۀ دوم زایمان طبیعی تولد نوزاد

برای زایمان احتمالاً شما را به اتاق زایمان و تخت زایمان راهنمایی می کنند ( گاهی با برانکارد می برند ) . احتمالاً تخت زایمانی را در مطب ماما یا پزشکتان دیده اید ، بیشتر شبیه به صندلی بزرگ و بلندی است که دو پایه در انتها دارد که پاهای شما را روی آنها قرار می دهند . ناحیۀ تناسلی شما با مواد ضد عفونی کننده شسته می شود و روی شکم و پاهایتان پارچه های استریلی پهن می گردد .

هنگامی که دهانۀ رحمتان ۱۰ سانتی متر باز شد ، ماما یا پزشکتان به شما می گوید که می توانید به طرف پایین زور بزنید (معمولاً بطور ناخود آگاه چنین احساسی را خواهید داشت). بهتر است زور زدن شما همراه با یک بازدم آهسته باشد . بیش از ۶-۵ ثانیه نفستان را حبس نکنید . در صورتی که پس از ۳۰ دقیقه پیشرفتی نکرده اید و جنین نزول نکرده است (پایین نیامده است) ، وضعیت سر پا نشستن نیز می تواند کمک کند . نزول جنین در مجرای زایمانی به کمک فشارهای شما و انقباضات ماهیچه های شکمی و دیافراگم (عضله کف قفسه سینه) صورت می پذیرد . هر چند این مجرا حدود ۱۰ سانتی متر بیشتر نیست ولی ممکن است ۲۰ دقیقه تا دو ساعت (در زایمان های مشکل) طول بکشد تا او این مسیر را طی کند .

پس از بیرون آمدن نوزاد معمولاً دهان و بینی نوزاد تمیز می شود و شما برای اولین بار صدای گریۀ او را می شنوید (که هیجان انگیزترین مرحلۀ زایمان و حتی عمرتان می باشد!) در این مرحله نوزاد هنوز از طریق بند ناف به شما متصل است . ماما یا پزشکتان بند ناف را در دست می گیرد و هنگامی که ضربان آن تمام شد اول با دو پنس آن را می بندد و سپس می چیند. سپس یک گیرۀ پلاستیکی در فاصلۀ ۳-۲ سانتی متری شکم نوزاد ، بر روی بند ناف می بندد و بقیۀ آن را می چیند .

البته توجه دارید که کل مدت دردهای ناراحت کننده زایمان طبیعی شاید به اندازۀ مدت یک دندان درد ساده باشد ! ولی متأسفانه همیشه آن چنان از دردهای زایمانی و شدت و مدت آن ها نقل شده است که باعث وحشت مادران جوان می گردد.

مرحلۀ سوم زایمان طبیعی خروج جفت

جفت عضوی است که در طول حاملگی به دیوارۀ رحم متصل است و از طریق بند ناف به جنین وصل می باشد . مسئولیت تغذیه و اکسیژن رسانی به جنین و دفع ضایعات جنین به عهده جفت می باشد .

پس از تولد نوزاد ، انقباض رحم متوقف می شود و می تواند پس از آن همه فعالیت کمی استراحت کند . پس از چند دقیقه دوباره منقبض می شود. این انقباضات جفت را از دیوارۀ رحم جدا کرده و آن را به بیرون هدایت می کنند که معمولاً با خروج مقداری خون نیز همراه می باشد .

پس از خروج جفت ، ماما یا پزشکتان اقدام به ترمیم اپیزیاتومی می کند (در صورتی که انجام شده باشد) بخیه ها را با نخهای قابل جذب انجام می دهند که در عرض ۲۰-۱۵ روز جذب می شوند . نوزادتان کاملاً بررسی می شود و به شما داده می شود . بهتر است هر چه زودتر او را شیر دهید . این کار هم ارتباط عاطفی نوزاد و مادر را تقویت می کند ، هم جریان شیر زودتر برقرار می شود و هم رحم زودتر به حالت اولیه بر می گردد.

حداقل تا دو ساعت در زایشگاه خواهید ماند و ماما یا پرستار آن بخش، خونریزی رحمی شما را کنترل می کند . در صورتی که رحم شما منقبض شد و خونریزی تان کنترل گشت ، شما را به اتاقتان در بخش منتقل می کنند .

مراقبت های پس از زایمان

مادر پس از زایمان طبیعی حس بی حالی و ضعف دارد.که اگر رژیم غذایی صحیح ،ورزش اندازه و دوری از استرس و اضطراب را رعایت کنند به راحتی به وضعیت پیش از بارداری خود برمی گردند و می توانند به آسانی به وظایف مادرانه ی خود در قبال کودک خود رسیدگی کنند.ورم و زخم در ناحیه باسن و شکم ها به استراحت کافی به تدریج از بین می روند و حالت های سفتی و سنگینی در پستان به وجود می آید.

اگر این علائم بیش از اندازه و غیر قابل تحمل باشد بایدآن را با پزشک خود در میان بگذارید تا با تشخیص پزشک و داروهای تجویز شده روند بهبودی مادر زودتر شکل بگیرد یک مادر بعد از زایمان طبیعی نباید آسپرین و داروهای رقیق کننده ی خون را مصرف کند زیرا احتمال خونریزی در ستگاه تناسلی افزایش پیدا می کند و یا اینکه در شیر مادر آسپرین ایجاد می شود و کودک با خوردن آن دچار مشکلاتی خواهد شد.

زمان ترخیص بطور معمول در زایمان طبیعی ۲۴ ساعت بعد از زایمان و در سزارین ۷۲ ساعت بعد از زایمان می باشد. شش هفته اول بعد از زایمان دوران نقاهت یا نفاس نامیده می شود. در این مدت نیز لازم است مادر در روز دهم و روز چهلم پس از زایمان به مراکز بهداشتی مراجعه نماید. تا از نظر وجود علائم خطر مورد بررسی قرار گیرد.