علل سردرد کودکان، بررسی شایع ترینشان

خوب است بدانید کودکان هم مانند بزرگ ترها سردرد می شوند و سردرد یکی از مشکلات متداول آن هاست. البته شیوع آن در کودکی به اندازه دوران بزرگسالی نیست اما کیفیت زندگی کودک را تحت تاثیر قرار می دهد و بر اشتها و خواب وی تاثیر منفی می گذارد.در این مطلب، به بررسی شایع ترین علل سردرد در کودکان پرداخته ایم.

علل سردرد

سردرد به تنهایی یک علامت و نشانه بیماری های متعدد است. کودکان از زمانی که قدرت تکلم پیدا می کنند ممکن است عنوان کنند که دچار سردرد شده اند. در سنین پایین تر نیز از طریق برخی علایم مثل بیقراری، بی خوابی یا بی اشتهایی می توان به سردرد مشکوک شد. بنابراین یک کودک ۲ ساله هم ممکن است سردرد بگیرد و آن را اظهار کند.

دکتر حسن باقری متخصص مغز و اعصاب کودکان با بیان این مطلب به خراسان می گوید: بروز سردرد علل بسیار متفاوتی دارد. گاه ممکن است ناشی از سینوس های فک و پیشانی و عفونی شدن آن ها باشد. در سنین پایین این سینوس ها هنوز به خوبی تشکیل نشده است ولی در سنین ۸ -۷ سالگی التهاب سینوس ها سردردهای آزاردهنده را به کودک تحمیل می کند.

همچنین بیماری های عصبی- عضلانی ممکن است به سردرد در کودکان منجر شود. حتی میگرن در سنین پایین هم گزارش می شود و بچه ها هم ممکن است به این عارضه مبتلا شوند. گاهی مشکلاتی که در سیستم عصبی به وجود می آید مانند توده، آبسه، ضایعات و صدماتی که باعث خونریزی می شود به سردرد می انجامد که در بعضی از این موارد کودک دچار تهوع و استفراغ هم می شود.به گفته دکتر باقری بیماری های متابولیک هم گاهی باعث سردرد می شود این دسته از سردردها به دلیل بیماری ها و اختلالاتی که در دیگر سیستم های بدن رخ می دهد، به وجود می آید.

سردردهای حاد و مزمن

به طور کلی سردردها به ۲ دسته حاد و مزمن تقسیم می شود. سردردهای حاد به طور ناگهانی اتفاق می افتد و کودکی که سردرد نداشته است به یکباره دچار سردرد شدید می شود. این دسته از سردردها باید به طور اورژانسی مورد بررسی قرار بگیرد تا علت آن شناخته شود. دسته دیگری از سردردها، مزمن است و کودک مدت هاست از سردرد شکایت می کند. بررسی این دسته از سردردها متفاوت است و با گرفتن شرح حال و در نظر گرفتن یک سری نکات، علت سردرد مشخص می شود. گاهی کودک به علت مشق نوشتن به صورت درازکشیده به سردرد مبتلا می شود. آویزان ماندن سر در این حالت باعث کم خونی و خستگی عضلانی می شود و کودک در ناحیه پیشانی احساس سردرد می کند. در چنین شرایطی کودک صبح ها سردرد ندارد و در طول روز که هنگام انجام تکالیف است، سردرد خفیف دارد. اما اواخر روز سردرد شروع و شب ها تشدید می شود. گاهی اختلالات بینایی در کودک به سردرد منجر می شود. کودکانی که ضعف بینایی یا بیماری آستیگماتیسم دارند، مدت ها قبل از مراجعه به چشم پزشک از سردرد شکایت می کنند. این کودکان به سردردهای مزمن دچار می شوند. در بیشتر موارد صبح ها سردرد ندارند اما در طول روز که عضلات چشم مجبور است کره چشم را برای دید بهتر تغییر شکل دهد، این امر باعث بروز خستگی چشم و سردرد در کودک می شود.

شایع ترین علل سردرد

این متخصص مغز و اعصاب کودکان با اشاره به این که بیشتر کودکان دبستانی که از سردرد شکایت می کنند، به علت انجام تکالیف به حالت درازکشیده به سردرد مبتلا می شوند، گفت: این نوع سردرد بسیار شایع و به سردرد (positional) معروف است. در واقع علت آن خسته شدن عضلات گردن و سر است. بهترین راه این است که بچه ها را عادت دهیم تکالیف خود را روی میز انجام دهند تا دچار این نوع سردرد نشوند. گاهی بچه ها به حالت دراز کشیده تلویزیون نگاه می کنند و ساعت ها در حالتی که فشار زیادی به عضلات گردن می آید، فیلم می بینند. این دسته از بچه ها هم در معرض سردرد هستند. گاهی نشستن پای رایانه و انجام بازی های رایانه ای در ساعات متمادی به سردرد منجر می شود که با تصحیح وضعیت نشستن و محدود کردن انجام بازی برای بچه ها قابل رفع است.

یکی دیگر از سردردهای شایع در میان کودکان به Tension headache معروف است که ناشی از فشارهای عصبی، تنش، اضطراب، ترس و خشم است.

اگر کودک پس از یک تنش یا فشار عصبی اظهار سردرد کرد، نباید آن را دست کم گرفت. بهتر است تلاش کنیم که استرس موجود را رفع و محیط را آرام کنیم. به او زمان برای استراحت بدهیم که بهتر است در یک مکان تاریک باشد و از او بخواهیم آرام بگیرد.

در مواردی اگر درد شدید است بهتر است با خوراندن مسکن به کودک درد را برطرف کنیم. بنابراین بی اعتنایی به سردرد کودک در هیچ موردی قابل توجیه نیست.

سابقه فامیلی

در موارد بسیاری ابتلای کودکان به سردرد به دلیل سابقه فامیلی است. به این ترتیب گرفتن شرح حال بیمار و دانستن سابقه فامیلی خانواده کمک بسیاری به شناسایی علت سردرد می کند. اگر یکی از والدین سابقه سردرد یا میگرن داشته باشد، احتمال ابتلا به میگرن در کودک ۳ تا ۴ درصد است اما اگر پدر و مادر هر دو سابقه میگرن داشته باشند، احتمال بروز میگرن در کودک به ۱۰ درصد افزایش پیدا می کند.

درباره سردردهای مربوط به سیستم فوقانی تنفسی هم باید گفت که ژنتیک نقش مهمی دارد و کدهای ژنتیکی که کودک به ارث برده است در ابتلای وی به این دسته از سردردها نقش دارد. گاهی تخلیه نشدن ترشحات داخل سینوس ها باعث بروز سردردهای مزمن در کودک می شود که درمان های خاص خود را دارد.

ضربه به سر

طی مراحل رشد و تکامل کودک ممکن است ضربه ای به سر وی وارد شود. برای بیشتر والدین این سوال پیش می آید که آیا این ضربات ممکن است به سردرد منجر شود. وی در پاسخ به این سوال چنین می گوید: اگر ضربه به قدری شدید باشد که باعث بروز ضایعه در جمجمه شود، ممکن است به سردرد و دیگر علایم منجر شود. اما ضربه های عادی که زیاد اتفاق می افتد معمولا به تنهایی باعث سردرد مزمن نمی شود زیرا ساختار سیستم داخل جمجمه به نحوی است که بسیاری از این ضربه ها را خنثی می کند. مغز و سیستم عصبی در مایعی تحت عنوان مایع مغزی- نخاعی قرار دارد و ضرباتی که به سر وارد می شود توسط مکانیسم های موجود در ساختار سیستم عصبی خنثی می شود.بیشتر سردردها توسط متخصص اطفال قابل تشخیص و درمان است و در دیگر موارد مشاوره و مراجعه به متخصص مغز و اعصاب کودک ضروری است.

در مجموع باید اظهار سردرد از سوی کودک را جدی گرفت و ریشه یابی کرد. بسیاری از سردردها با یک سری اقدامات ساده قابل حل است و کافی است طرز نشستن کودک پای تلویزیون یا هنگام انجام تکالیف اصلاح شود تا سردرد بهبود پیدا کند. گاهی معاینه چشم و تشخیص ضعف بینایی کودک یا آستیگماتیسم وی به رفع سردرد کمک می کند. اگر در مراجعه به پزشک و پس از اصلاح این رفتارها، سردرد ادامه پیدا کرد، بهتر است علت سردرد مورد بررسی پزشک متخصص قرار گیرد.