کتاب خواندن کودکان، راهکاری برای والدین

والدین و مربیان تربیتی باید از ابزارهای مختلف متناسب با مراحله رشد کودک برای پیشگیری و رفع مشکلات احتمالی او اقدام کنند و کتاب یکی از این ابزار است. کودک به‌واسطه داستان‌های کتاب با واقعیت‌های زندگی آشنا شده و به شناخت از خود دست می یابد. در قسمتی از تعریف ادبیات کودک آمده است: «- ادبیات کودک عبارت است از هر گونه متنی که با چهارچوب و طرح مشخصی، به طور عمد و یا غیر عمد برای کودکان آفریده شده باشد.- به طوری که کودک با آن ارتباط برقرار کند و این رابطه منجر به برانگیختن احساسات و عواطف و پدید آمدن لذت زیبایی شناختی شود؛ و تأثیرات خاص روحی و روانی روی کودک بگذارد و سبب رشد شناخت او شود».

به دلیل آثاری که کتاب بر روان و روند رشد آدمی می گذارد، محققان و روانشناسان از کتاب به عنوان وسیله‌ای برای درمان یاد می کنند. برای کتاب درمانی تعاریف مختلفی بیان شده است:

کمک‌رسانی توسط کتاب.

استفاده هدایت شده از مطالعه که همیشه یا یک نتیجه درمانی در ذهن همراه است.

درمان مشکلات و مسائل روانی و جسمانی از طریق قدرت فوق‌العاده مغز (ذهن) و تفکر مکتوب انسان.

کتاب خواندن به همراه کودک‌تان، یکی از مهم‌ترین رفتارهایی است که والدین می توانند برای ایجاد عادت به مطالعه و خواندن در کودکان انجام دهند

مطالعه شخصی طراحی شده، ساختاربندی شده و قابل کنترل به منظور درمان اضطراب و سایر مشکلات روانی که با راهنمایی پزشک انجام می گیرد.

در کتاب درمانی، خواندن کتاب با هدف «شناسایی و به سطح آوردن و نمودار شدن مشکلات و اختلالات و دلایل بروز آنها» همراه است. از این رو می توان دو جنبه برای کتاب درمانی در نظر گرفت: کتاب درمانی رشدی و کتاب درمانی بالینی، هدف از کتاب درمانی رشدی، کمک به افراد سالم برای رشد و تکامل طبیعی آنهاست به عبارت دیگر، به یاری کتاب پیش بینی نیازهای مشکل ساز محقق می شود. اما کتاب درمانی بالینی برای درمان مشکلات رفتاری و عاطفی مورد استفاده قرار می گیرد.

کودکانی که قادر نیستند درباره افکار و احساساتشان صحبت کنند، با شنیدن داستان ممکن است دریابند همین افکار و احساسات از زبان شخصیت های کتاب بیان شده اند و می تواند راه حل مشکلات خویش و شیوه های رفتاری جدید را بیاموزند استفاده از کتاب درمانی برای کودکان در شرایط خاص از جمله بستری بودن در بیمارستان، از دست دادن دوست یا جدایی والدین و رخدادهای طبیعی و... ضروری است.

کتاب از دو طریق می تواند به درمان اختلالات ناشی از بیماری ها و یا ناملایمات خانوادگی و اجتماعی در کودک کمک کند: استفاده مستقیم کودک از کتاب و آگاهی بخشی به جامعه و خانواده درباره ی کودکان، بیماری ها و آثار ناشی از بیماری های کودکان و شیوه های مواجهه و برخورد با آنها.

کتاب درمانی برای کودکان به آنها شیوه تفکر مثبت و سازنده را می آموزد و او را در بیان آزادانه ی مشکلاتش تشویق می کند. همچنین به کودک در تحلیل نگرش ها و رفتارهای دیگران کمک می کند. کتاب درمانی به کودک می آموزد که راه حل های گوناگون را بررسی کرده و راهی برای کنار آمدن با مشکلات طوری که در تعارض با معیارها و هنجارهای جامعه قرار نگیرد پیدا کند.

جامعه ای که با کودکان بیمار مواجه است، می تواند با بهره گیری از کتاب به آگاهی نسبت به رفتارهای این کودکان دست یابد و نگرش درستی نسبت به بیماری کودکان و پیشگیری از آنها پیدا کند، همچنین کسب آگاهی از طریق کتاب به اعضای جامعه رفتار صحیح نسب به کودکان بیمار را به آنها می آموزد تا از وارد شدن ضربه های روحی به آنها پیشگیری شود.

کتاب درمانی برای کودکان این فرصت را فراهم می کند تا بفهمند دیگران نیز مشکلاتی مشابه با آنها دارند و به کودک در بازشناسی اضطراب و درماندگی خود از طریق همانندسازی با شخصیت ها و یا موقعیت‌های داستان کمک می کند، در نتیجه می توان گفت هدف از کتاب درمانی برای کودکان عبارت است از:

ایجاد نیرو و برانگیختن احساسات سالم.

ایجاد زمینه ی تفریح و سرگرمی.

تحریک احساسات و استعدادهای ذاتی برای بهره مندی در زندگی.

رفع بی حوصلگی و ایجاد فعالیت های مناسب.

خارج کردن کودک از کابوس و تخلیه ی روانی او.

کاهش اضطراب از طریق ارائه اطلاعات درست و پاسخ به ابهامات کودک.

سخنی با والدین

کتاب خواندن به همراه کودک‌تان، یکی از مهم‌ترین رفتارهایی است که والدین می توانند برای ایجاد عادت به مطالعه و خواندن در کودکان انجام دهند.

کودکان پس از چند روز یا چند هفته پس از تولد می توانند صدا و صورت والدین خود را بشناسند. اگر چه آنها واژگان با داستان یک کتاب را نمی فهمند، آنها به احساسات موجود در صدای شما و نمود آن در چهره شما زمانی که با آنها صحبت می کنید یا می خوانید عکس‌العمل نشان می دهند.

کودکان فعال ممکن است علاقه خود را به یک کتاب پس از یک یا دو دقیقه از دست بدهند. پس با او همراه شوید اما همچنان به خواندن و صحبت کردن با او به طور منظم ادامه دهید و توجهش را جلب کنید، تلویزیون و کامپیوتر را خاموش کنید.

کودکان علاقه زیادی به انتخاب کردن دارند، پس به آنها اجازه بدهید کتابی را بر دارند تا با هم بخوانید.

کودکان علاقه زیادی به انتخاب کردن دارند، پس به آنها اجازه بدهید کتابی را بر دارند تا با هم بخوانید

کودکان به سرعت علاقه ها را افزایش می دهند و ممکن است از شما بخواهند تا یک داستان را بارها و بارها بخوانید. پس پیشنهادهای خود را نیز به آنها ارائه دهید.

فرصتی را برای صحبت درباره احساسات اختصاص دهید.

کودکان می توانند به عکس اشیاء و اشخاص در کتاب‌ها اشاره کنند. با رشد زبان کودکان، آنها قادر خواهند بود تا عکس هایی که شما در کتاب ها به آن اشاره کردید. یا جملات را به آنها خاتمه دادید، نام ببرند. گاهی آنها وانمود می کنند در حال خواندن کتابشان هستند. صحبت درباره احساسات شخصیت ها در کتاب‌ها به شما این فرصت را می دهد تا با کودک‌تان درباره احساساتشان صحبت کنید، مثل غمگین بودن، شاد بودن و ...

کودکان پیش دبستانی اغلب پر حرف، خوش صحبت و کنجکاو هستند. در این سن، آنها احتمالا می‌توانند به شما درباره بخشی از داستان های کتاب های مورد علاقه شان بگویند پرسیدن از آنها درباره این داستان‌ها شیوه‌ای جذاب برای یادگیری برای آنهاست. این شیوه ی مکالمه زبان، میل به یادگیری و مهارت‌های خواندن را در آنها شکل می دهد. زمانی که کودکان در حال یادگیری برای خواندن هستند، شما همچنان می توانید داستان هایی را برای آنها بخوانید که در سطح بالاتر از کتاب هایی هستند که آنها خودشان می خوانند. کتاب های متعددی در حوزه کودک وجود دارد کتابدار محلی شما می تواند به شما برای پیدا کردن کتاب‌های خوب کمک کند، تا زمانی که برای خواندن با هم اختصاص داده اید لذت ببرید.