بزرگ بودن شکم نوزاد، مسئله مهمی است؟
از گازهای معمولی گرفته تا حساسیت به شیر گاو، دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است باعث شود شکم نوزاد شما نفخ کرده به نظر برسد. این مقاله را بخوانید تا ببینید بزرگ بودن شکم نوزاد تا چه اندازه خطرناک است.
بزرگ بودن شکم نوزاد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. شکم اکثر نوزادان، به ویژه پس از یک وعده غذای کامل، کمی بیرون زده به نظر می‌رسد، اما بین وعده‌های غذایی باید صاف باشد. البته بزرگی شکم نوزاد چندان غیرمعمول نیست. در ادامه، به چند دلیل احتمالی می‌پردازیم که ممکن است باعث شود شکم کوچولوی شما متورم یا سفت‌تر از حد معمول به نظر برسد.
۱. گاز معده (نفخ)
چه نوزاد شما با شیر مادر تغذیه شود و چه با شیر خشک، احتمالاً دچار نفخ خواهد شد. این یکی از عملکرد‌های طبیعی بدن است و اشکالی ندارد، اما زمانی که حباب‌های هوا از طریق آروغ زدن یا دفع از بین نروند، در شکم نوزاد جمع می‌شوند. در نتیجه، شکم نوزاد ورم می‌کند و دردهای ناراحت کننده ناشی از گاز ممکن است باعث گریه و بی‌قراری او شود. دلایل احتمالی نفخ عبارتند از:
- بلعیدن هوای زیاد هنگام مکیدن سینه یا شیشه شیر یا حتی گریه کردن
- عدم توانایی دستگاه گوارش نوزاد برای هضم کامل غذا به دلیل نارس بودن
- داشتن حساسیت غذایی، مانند حساسیت یا عدم تحمل نسبت به پروتئین شیر گاو
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند رفلاکس معده به مری (GERD) در موارد نادر
اگر علت شکم سفت و بزرگ نوزاد شما نفخ است، برای کمک به خارج شدن گاز می‌توانید اقدامات زیر را امتحان کنید:
- نوزاد را تا نیم ساعت پس از غذا خوردن در حالت ایستاده نگه دارید. هنگام تغذیه و بعد از آن نیز آروغ او را بگیرید تا حباب‌های هوا خارج شوند. برای این کار، حالت‌های مختلف را امتحان کنید تا ببینید کدام بهترین نتیجه را می‌دهد.
- زمانی که نوزاد به پشت دراز کشیده، پاهای تپلش را مانند حرکت دوچرخه به آرامی تکان دهید. گاهی هم پاهایش را آرام به سمت شکم فشار دهید و چند ثانیه نگه دارید.
- نوزاد خود را اندکی روی شکم در حالت بیداری قرار دهید تا فشار ملایم روی شکم او به دفع گاز کمک کند.
گاز شکم تا حدی در نوزادان طبیعی است، اما اگر نوزادتان نفخ شدید یا مزمن دارد یا علائم زیر را همراه با نفخ نشان می‌دهد، باید با پزشک تماس بگیرید:
- تب
- نشانه‌های یبوست
- راش (دانه‌های پوستی) همراه با اسهال یا مدفوع سبز رنگ همراه با مخاط یا خون
۲. کولیک (قولنج نوزادی)
بزرگ بودن شکم نوزاد می‌تواند به دلیل کولیک نیز اتفاق بیفتد. به طور کلی، گریه کردن در نوزادان طبیعی است، اما نوزادی که کولیک دارد، بدون دلیل مشخص، ساعت‌ها گریه می‌کند. یعنی حتی وقتی غذایش را به او می‌دهید، آروغش را می‌گیرید و پوشکش را تمیز می‌کنید، باز هم به هیچ نحوی آرام نمی‌شود و گریه او ادامه دارد. در واقع، گریه نشانه اصلی کولیک است، اما شکم سفت نیز می‌تواند یکی از علائم آن باشد. الگوهای گریه کردن نوزاد به دلیل کولیک عبارتند از:
- بیش از سه ساعت در روز
- بیش از سه روز در هفته
- بیش از سه هفته متوالی
کولیک در نوزادانی که در غیر این صورت سالم هستند، شایع است، اما علت دقیق آن هم‌چنان ناشناخته باقی مانده. برخی از دلایل احتمالی عبارتند از:
- نوزاد هنوز یاد نگرفته چگونه خودش را آرام کند.
- گاز معده
- آلرژی‌های غذایی مانند حساسیت به پروتئین شیر گاو
اگر مشکوک هستید که نوزادتان کولیک دارد، با پزشک مشورت کنید تا نوزاد را معاینه کرده و علت را بیابد.
۳. آلرژی به پروتئین شیر گاو (CMPA)
بزرگی شکم نوزاد می‌تواند به دلیل آلرژی نیز اتفاق بیفتد. برخی نوزادان به پروتئین‌های موجود در شیر گاو حساسیت دارند. در این موارد، سیستم ایمنی بدن نوزاد این پروتئین‌ها را به اشتباه به عنوان عامل تهدیدکننده تشخیص می‌دهد و واکنش آلرژیک ایجاد می‌کند. نشانه‌های آلرژی به پروتئین شیر گاو، علاوه بر نفخ شکم، عبارتند از:
- گاز معده
- اسهال
- درد و گرفتگی شکم
- حالت تهوع
- راش (قرمزی و خارش پوست)
- خس‌خس سینه
- آبریزش بینی
در موارد نادر، این حساسیت می‌تواند واکنش شدید و خطرناکی به نام آنافیلاکسی ایجاد کند که شامل دشواری در تنفس بوده و نیاز به فوریت‌های پزشکی دارد. اگر شک دارید که نوزادتان به پروتئین شیر گاو حساسیت دارد، حتماً به متخصص اطفال مراجعه کنید. ممکن است پزشک برای تشخیص، آزمایش آلرژی درخواست کند. به علاوه، ممکن است فرمول شیر خشکی را توصیه کند که فاقد پروتئین شیر گاو یا فرمول هیپوآلرژنیک باشد. به علاوه، اگر در حال شیردهی هستید، احتمالاً از شما خواسته می‌شود شیر گاو را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
۴. عدم تحمل لاکتوز
عدم تحمل لاکتوز نیز می‌تواند در بزرگ و سفت بودن شکم نوزاد نقش داشته باشد. این وضعیت اغلب با آلرژی به پروتئین شیر اشتباه گرفته می‌شود، اما این دو کاملاً با یکدیگر فرق می‌کنند. به این صورت که آلرژی به سیستم ایمنی مربوط می‌شود، اما عدم تحمل لاکتوز زمانی اتفاق می‌افتد که دستگاه گوارش قادر به تجزیه و هضم کامل قند شیر (لاکتوز) نباشد. لاکتوز در شیر و فرآورده‌های لبنی از جمله بیشتر شیر خشک‌های معمولی بر پایه لبنیات (غیر هیپوآلرژنیک) وجود دارد. اگر نوزاد شما با این شیر خشکها تغذیه شود و دچار عدم تحمل لاکتوز باشد، ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- نفخ، درد و گرفتگی شکم
- گاز معده
- سفتی شکم
- اسهال آبکی همراه با گاز
اگرچه عدم تحمل لاکتوز در نوزادان خیلی شایع نیست، اما اگر نگران حساسیت غذایی در نوزادتان هستید، حتماً با پزشک مشورت کنید. یک پزشک خوب می‌تواند علائم را بررسی کرده و تشخیص حرفه‌ای ارائه دهد تا بتوانید نیازهای غذایی نوزاد خود را بهتر مدیریت کنید.
۵. یبوست
گاهی اوقات، علت بزرگ بودن شکم نوزاد صرفاً به یبوست برمی‌گردد. مدفوع کردن همیشه برای نوزادان آسان نیست. به همین دلیل، معمولاً می‌توانید تشخیص دهید که چه موقعی در حال انجام آن هستند. (مثلاً وقتی صورت‌شان در هم فرو می‌رود و تکان می‌خورند.) اگر نوزاد شما بیش از ۱۰ دقیقه برای دفع زور می‌زند، شکمش سفت شده و هنگام لمس ناراحتی نشان می‌دهد، احتمالاً دچار یبوست شده است. هم‌چنین، ممکن است متوجه مدفوع‌های کوچک، سفت و گاهی همراه با خون شوید یا استفراغ و بی‌قراری شدید را در نوزاد خود مشاهده کنید که همه این‌ها نشان دهنده یبوست هستند. دلایل احتمالی این عارضه عبارتند از:
- تغییرات در رژیم غذایی
- کم‌آبی بدن
- کمبود فیبر
- گرما
- برخی داروها
در اغلب موارد، چند تغییر ساده در رژیم غذایی و برخی درمان‌های خانگی برای رفع یبوست نوزاد کافی‌اند. با این حال، پیش از ایجاد هرگونه تغییر در رژیم غذایی نوزادتان، حتماً باید با پزشک او مشورت کنید. به عنوان مثال، پربیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها برای تقویت باکتری‌های مفید روده نوزاد کمک کننده هستند، اما نباید بدون توصیه پزشک مصرف شوند.
توصیه می‌کنیم نوزاد خود را به حرکت وادارید تا روده‌هایش تحریک شوند؛ یا این‌که می‌توانید او را به پشت و سپس به شکم بچرخانید یا پاهایش را به آرامی حرکت دهید و یکی یکی زانوهایش را به سمت شکم ببرید. بعضی شیر خشکها نیز فرمولی دارند که مدفوع کردن را برای نوزاد راحت‌تر می‌کنند
کلام آخر
بزرگ بودن شکم نوزاد می‌تواند نگران کننده باشد، اما در بیشتر موارد، این وضعیت نشان دهنده مشکل پزشکی خطرناکی نیست. با این حال، مانند هر نگرانی دیگری، از پزشک خود مشورت بگیرید تا موضوع را بهتر درک کرده و راهی برای راحتی نوزادتان پیدا کنید. به عنوان مثال، پزشک ممکن است از شما بخواهد مارک شیر خشکی که به نوزادتان می‌دهید را عوض کنید یا با روش‌های موثرتری آروغش را بگیرید و نگذارید شکمش باد کند.