چکاپ کامل نوزاد، بدو تولد تا دو سالگی

حتی نوزادانی که کاملا سالم هستند نیز، زیاد به پزشک مراجعه می‌کنند. دلیل این مسئله آن است که دو سال اول زندگی، زمانی بحرانی در رشد و نمو نوزاد به شمار می‌رود و پزشک باید در جریان روند رشد کودک قرار بگیرد. شاید برخی از برنامه‌ریزی‌های اطفال با هم متفاوت باشند اما آکادمی متخصصان اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که نوزاد باید در هنگام تولد، ۳ تا ۵ روزگی و سپس ۱، ۲، ۴، ۶، ۹، ۱۲، ۱۸ و ۲۴ ماهگی توسط پزشک چکاپ شود. در ادامه، روند چکاپ نوزاد را در هر یک از جلسات توضیح خواهیم داد.

چکاپ نوزاد پس از تولد

متخصص اطفال باید نوزاد را طی 24 ساعت پس از تولد معاینه کند. در این زمان، معاینه‌ای کامل صورت می‌گیرد و عملکرد بدن مورد بررسی قرار می‌گیرد. واکنش‌های اصلی نوزاد، رنگ پوست، هوشیاری و ثبات مفصل ران به خوبی معاینه می‌شود. این کار برای حصول اطمینان از سلامت نوزاد و پاسخگویی مناسب بدن او انجام می‌گیرد. در ادامه به هر آن چه که باید در جلسات معاینه انتظار داشته باشید می‌پردازیم:

اندازه گیری

پزشک قد نوزاد، وزن و دور سر او را اندازه می‌گیرد. این اندازه‌گیری‌ها در یک نمودار رشد ثبت می‌شوند تا بتوان رشد او را با یک نوزاد سالم مقایسه نمود و مطمئن شد که مشکلی وجود ندارد.

نظارت بر رشد و نمو نوزاد

در بیشتر جلسات معاینه، پزشک به بررسی روند رشد نوزاد می‌پردازد. او رفتارهای نوزاد را ملاحظه می‌کند، با توجه به سن نوزاد، از شما درباره‌ی حرکات مهم او (همچون نشستن و غلت زدن) سوال می‌کند و می‌خواهد که اگر درباره‌ی چیزی نگران هستید آن را بیان کنید.

ارزیابی روانشناسی - رفتاری

برخی از سوالات پزشک در مورد رفتار نوزاد خواهد بود؛ او همچنین به بررسی عمل‌ها و عکس‌العمل‌های نوزاد خواهد پرداخت. این کار در تعیین مسائل روانشناختی یا رفتاری نوزاد به پزشک کمک خواهد کرد.

معاینه‌ی فیزیکی

نوزاد در هر جلسه از سر تا پا معاینه می‌شود؛ گوش‌ها، چشم‌ها، دهان، پوست، قلب و شش‌ها، شکم، لگن و پاها، و اندام‌های تناسلی معاینه می‌شوند تا از سلامت آن‌ها مطمئن شوید. در ابتدا، پزشک به بررسی نقاط نرم سر نوزاد (فونتانل‌ها) می‌پردازد که این نقاط معمولا در 12 تا 18 ماهگی و با به هم پیوستن استخوان‌های جمجمه از بین می‌روند. همچنین شکل سر نوزاد نیز معاینه و بررسی می‌شود.

بدو تولد

آزمایش غربالگری شنیداری

متخصص اطفال قصد دارد مطمئن شود که شنوایی نوزاد هیچ گونه مشکلی ندارد. دو آزمایش مختلف در این زمینه وجود دارد: تست انتشار اتو آکوستیک (OAE) و آزمایش پاسخ ساقه مغز شنیداری (ABR). در تست انتشار اتو آکوستیک یک بلندگو و میکروفون کوچک در گوش نوزاد قرار می‌گیرد تا واکنش صوتی در کانال گوش اندازه‌گیری شود. در تست پاسخ ساقه مغز شنیدار، چند الکترود روی سر نوزاد قرار می‌گیرد تا پاسخ‌دهی عصب شنوایی به صوت اندازه‌گیری شود. این آزمایش‌ها، هر دو قادر به شناسایی کم شنوایی و ناشنوایی هستند.

سوخت و ساز بدن نوزاد- غربالگری هموگلوبین

از نوزاد باید در فاصله‌ی تولد تا دو ماهگی آزمایش خون گرفته شود (در نوزادان، خون از پاشنه‌ی پا گرفته می‌شود). در غربالگری متابولیسمی می‌توان بیماری سلول‌های داسی شکل، کم‌کاری تیروئید یا دیگر اختلالات موروثی را در نوزاد تشخیص داد.

واکسیناسیون

نوزاد در هنگام تولد نسبت به بیماری هپاتیت ب نیز واکسینه می‌شود.

3 تا 5 روز پس از تولد

احتمالا، پزشک اطفال از شما خواهد خواست که در هفته‌ی اول پس از تولد، نوزاد را معاینه کند تا مطمئن شود همه چیز مرتب است. پزشک قد و وزن نوزاد شما را اندازه می‌گیرد تا روند رشد را بررسی کند و مطمئن شود که غذای کافی دریافت می‌کند، او نمو و رفتار نوزاد را به خوبی ملاحظه می‌کند و معاینات فیزیکی دیگر را نیز انجام می‌دهد. اگر نوزاد هنوز تست غربالگری متابولیسمی و هموگلوبین را انجام نداده باشد در این جلسه این تست را از او خواهند گرفت.

چکاپ نوزاد در یک ماهگی

در جلسه‌ی معاینه‌ی یک ماهگی نوزاد، متخصص اطفال همه‌ی معاینات اولیه را دوباره انجام خواهد داد؛ قد و وزن نوزاد را اندازه می‌گیرد، رشد او را بررسی می‌کند، ارزیابی روانشناختی و رفتاری و معاینه‌ی فیزیکی را انجام می‌دهد. چند کار دیگر که احتمالا در این جلسه انجام می‌شوند عبارتند از:

آزمایش بیماری سل

ممکن است متخصص اطفال نوزاد را در مورد بیماری سل نیز آزمایش کند، این بیماری نوعی عفونت است که از طریق هوا منتقل می‌شود و منجر به تب، سرفه‌های مداوم و طولانی، تنفس سخت و تند، تورم غدد، تعریق شبانه، کم شدن وزن و رشد ضعیف شود. پزشک برای انجام آزمایش، توده‌ی غیرفعالی از سل را از طریق پوست به دست نوزاد تزریق می‌کند. اگر جواب آزمایش مثبت باشد، در ۴۸ تا ۷۲ ساعت آینده محل تزریق قرمز و متورم خواهد شد.

واکسیناسیون

نوبت دوم واکسن هپاتیت ب در جلسه‌ی معاینه‌ی یک یا دو ماهگی به نوزاد تزریق خواهد شد.

چکاپ نوزاد در دو ماهگی

در جلسه‌ی معاینات دو ماهگی نوزاد، پزشک مثل همیشه معاینات اولیه را انجام خواهد داد (اندازه‌گیری قد و وزن، بررسی میزان رشد، بررسی رفتاری و فیزیکی نوزاد)، تنها تفاوت این است که نوزاد باید چندین تزریق مختلف را تحمل کند.

واکسیناسیون

اگر در معاینات ماه گذشته واکسن هپاتیت ب به نوزاد تزریق نشده باشد، در این ماه حتما این کار انجام خواهد شد. همچنین از دو ماهگی تا شش ماهگی، واکسن روتا ویروس در دو تا سه دوز (با توجه به نوع برند واکسن)، واکسن دیفتری و کزاز و سیاه‌سرفه (DTaP)، واکسن ادغامی نوع ب آنفلوانزا و هموفیلوس (Hib)، واکسن پنوموکوک (PCV) و واکسن ویروس غیرفعال فلج اطفال (IPV) به نوزاد تزریق می‌شود. خوشبختانه، پزشکان می‌توانند برخی از این واکسن‌ها را با هم ترکیب کنند تا تعداد تزریق‌ها کمتر شود.

چکاپ نوزاد در چهار ماهگی

نوزاد در حال بزرگ شدن است! او اکنون چهار ماهه است و وقت آن رسیده که باز هم معاینه شود. در جلسه‌ی چکاپ چهار ماهگی نوزاد، علاوه بر روند استاندارد همیشگی (یعنی اندازه‌گیری قد و وزن، بررسی‌های رشد و روانشناختی و رفتاری و معاینات فیزیکی) چند کار دیگر نیز در این جلسه انجام می‌شود:

آزمایش غربالگری هماتوکریت یا هموگلوبین

این آزمایش به تشخیص آنمی (یا کم‌خونی) در نوزاد کمک می‌کند.

واکسیناسیون

دوز دوم از واکسن‌های روتا ویروس، دیفتری و کزاز و سیاه سرفه، پنوموگوگ و فلج اطفال به نوزاد شما تزریق خواهد شد.

چکاپ نوزاد در شش ماهگی

در تولد نیم سالگی فرزند شما، تمامی معاینات استاندارد همیشگی به همراه موارد زیر انجام خواهد شد:

واکسیناسیون

واکسن روتا ویروس (در صورت نیاز و تشخیص پزشک)، دوز سوم از واکس‌های دیفتری و کزاز و سیاه سرفه، پنوموکوک و احتمالا آنفلوانزا هموفیلوس بخ نوزاد تزریق خواهد شد. در شش تا هجده ماهگی، نوزاد نیاز به دوز سوم از واکسن فلج اطفال خواهد داشت. از حالا تا هجده ماهگی می‌توان دوز سوم واکسن هپاتیت ب را به نوزاد تزریق نمود. همچنین، اگر این جلسه‌ی چکاپ در فصل شیوع سرماخوردگی باشد، می‌توانید واکسن آنفلوانزا را نیز برای فرزندتان در نظر بگیرید. تزریق این واکسن به طور سالانه برای بچه‌های 6 ماهه تا 19 ساله توصیه می‌شود.

آزمایش‌های دیگر

ممکن است که پزشک آزمایش غربالگری سرب را برای نوزاد تشخیص دهد؛ چرا که وجود سرب در خون می‌تواند در رشد فیزیکی و رفتاری کودک تاثیر به‌ سزایی داشته باشد. آزمایش بیماری سل و بررسی دهانی کامل برای نوزاد، در این سن ضروری است؛ ممکن است اولین دندان فرزند شما نیز در همین سن دربیاید!

چکاپ نوزاد در نه ماهگی

در این جلسه‌ی چکاپ، علاوه بر معاینات استاندارد همیشگی (اندازه‌گیری قد و وزن، ارزیابی روانشناختی و رفتاری، و معاینه‌ی فیزیکی) موارد زیر نیز انجام می‌گیرد:

غربالگری رشد

این آزمایش، نوع رسمی‌تری از معاینات فیزیکی رشد کودک است. پزشک سوالاتی در مورد رشد فرزندتان و رفتار او از شما خواهد پرسید. او از شما خواهد خواست که با فرزندتان بازی کنید تا نوع رفتار و حرکات او را ارزیابی کند. هدف از این تست بررسی یادگیری مهارت‌های اولیه در سطحی طبیعی است. نتایج این تست مشخص خواهد کرد که آیا نوزاد نیازی به انجام آزمایش‌های بیشتری در این زمینه دارد یا خیر. اگر فرزند شما در معرض خطر بالایی در زمینه‌ی مشکلات رشد و یادگیری باشد تعداد بیشتری از این تست‌ها در مورد او انجام خواهد شد. این احتمال می‌تواند به دلیل تولد زودرس یا وزن کم هنگام تولد، یا داشتن خواهر و برادری با اختلال اوتیسمی بالا رود.

واکسیناسیون

دوز نهایی از واکسن هپاتیت ب را می‌توان در این سن به نوزاد تزریق کرد (در صورتی که قبلا این کار را نکرده‌اید). همچنین اگر دوز سوم از واکسن فلج اطفال در جلسه‌ی چکاپ قبلی به نوزاد تزریق نشده باشد، می‌توان در این جلسه اقدام نمود.

آزمایش‌های دیگر:

پزشک ممکن است سلامت دهانی نوزاد را نیز بررسی نماید.

چکاپ نوزاد در دوازده ماهگی

نوزاد شما اولین تولد خود را با مراجعه به متخصص اطفال جشن خواهد گرفت! این جلسه‌ی چکاپ نیز همانند دیگر جلسات است و معاینات همیشگی اندازه‌گیری قد و وزن، بررسی رشد و رفتار کودک و معاینات فیزیکی در مورد فرزند شما انجام خواهد شد. غربالگری هماتوکریت یا هموگلوبین نیز در این سن لازم است. چند واکسن دیگر نیز باید به او تزریق شود:

واکسیناسیون

دوز نهایی از واکسن هپاتیت ب به نوزاد تزریق خواهد شد (در صورتی که تا کنون تزریق نشده باشد)، احتمالا دوز سوم یا چهارم واکسن آنفلوانزا و هموفیلوس از حالا تا 15 ماهگی به او تزریق شود، دوز چهارم از واکسن پنوموکوک نیز از حالا تا 15 ماهگی قابل تزریق است، دوز سوم از واکسن فلج اطفال (در صورتی که تاکنون تزریق نشده باشد)، اولین دوز از واکسن سرخک، اوریون و سرخجه (MMR) از حالا تا 15 ماهگی، واکسن آبله مرغان، و یک دوز از واکسن هپاتیت آ از حالا تا 23 ماهگی قابل تزریق به نوزاد است. (تزریق دوز بعدی واکسن هپاتیت آ باید شش ماه از اولین تزریق فاصله داشته باشد.)

آزمایش‌های دیگر

تست غربالگری سرب، آزمایش بیماری سل و معاینه‌ی دهانی نوزاد نیز در این جلسه‌ی چکاپ انجام خواهد شد.

چکاپ نوزاد در پانزده ماهگی

همچون چکاپ‌های پیشین، قد و وزن فرزند شما اندازه‌گیری خواهد شد، رشد و مشکلات رفتاری او بررسی خواهد شد و معاینه‌ی فیزیکی نیز انجام خواهد شد.

واکسیناسیون

اگر فرزندتان هنوز برخی از دوزهای واکسن را دریافت نکرده باشد، دوز نهایی واکسن هپاتیت ب، واکسن‌های آنفلوانزا و هموفیلوس، فلج اطفال، پنوموکوک، سرخک و اوریون و سرخجه، آبله مرغان و هپاتیت آ را دریافت خواهد کرد. دوز چهارم از واکسن دیفتری، کزاز و سیاه سرفه از حالا تا ۱۸ ماهگی قابل تزریق است.

چکاپ نوزاد در هجده ماهگی

در هجده ماهگی، معاینات چکاپ استاندارد همیشگی به همراه چند آزمایش دیگر توسط پزشک انجام خواهد شد:

غربالگری اوتیسم

پزشک نشانه‌های اختلالات طیف اوتیسم را بررسی خواهد کرد، این اختلال مجموعه‌ای از اختلالات رشدی است که می‌تواند بر رفتار کودک، مهارت‌های اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی او اثر بگذارد. تست غربالگری اوتیسم معمولا در یک یا دو سالگی انجام می‌شود. پزشک در این تست به دنبال عکس‌العمل‌های کودک به برخی چیزهای خاص است. سوالات مختلفی نیز از والدین کودک پرسیده می‌شود. اگر کودک دارای نشانه‌هایی از اوتیسم باشد، پزشک برنامه‌ها و خدماتی را به والدین توصیه خواهد کرد که به رشد کودک کمک می‌کنند.

واکسیناسیون

دوزهای دیگری از واکسن هپاتیت ب، دیفتری و کزاز و سیاه‌سرفه، فلج اطفال و هپاتیت آ به کودک تزریق خواهد شد؛ البته به شرطی که قبلا آن‌ها را دریافت نکرده باشد.

آزمایش‌های دیگر

متخصص اطفال فرزند شما ممکن است آزمایش هماتوکریت یا هموگلوبین برای بررسی کم‌خونی یا آنمی، غربالگری سرب، آزمایش بیماری سل یا معاینه‌ی کامل دهانی را انجام دهد.

چکاپ نوزاد در ۲۴ ماهگی

تولد دو سالگی مبارک! فرزند دو ساله‌ی شما همان معاینات چکاپ همیشگی را تجربه خواهد کرد؛ همچنین:

واکسیناسیون

توصیه می‌شود کودکانی ۲ تا ۱۰ ساله‌ای که در معرض خطر مننژیت قرار دارند، دو دوز از واکسن ادغامی چهارگانه‌ی مننژیت (MCV۴) را با فاصله‌ی هشت هفته دریافت کنند.

آزمایش‌های دیگر

تست هماتوکریت یا هموگلوبین، غربالگری سرب، آزمایش بیماری سل یا معاینه‌ی کامل دهانی در این جلسه انجام می‌شود. همچنین ممکن است تست غربالگری اختلالات چربی نیز در مورد فرزند شما انجام شود که نشانه‌های اختلال چربی را از طریق آزمایش خون بررسی می‌کند.