بارداری و غده تیروئید، راهکارهای درمانی کدامند؟

مشکلات مربوط به عملکرد تیروئید در زنانی که در سن تولید مثل به سر می‌برند شایع است. زنان زیادی در دوره ی بارداری، تیروئید کم کار یا پرکار پیدا می کنند. گرچه تایید این شرایط به آزمایش های بیشتر نیاز دارد ولی کم‌کاری یا پرکاری تیروئید می تواند مشکلات مهمی را در بارداری ایجاد کند. در ادامه با نکاتی حیاتی در باره تیروئید مادر و تیروئید نوزاد آشنا می شویم.

اختلال تیروئیدی مادر را جدی بگیرید.

مصرف مناسب ید، در مادران باردار در پیشگیری از ابتلا به این بیماری نقش مؤثری دارد. در حال حاضر، مسئله کمبود ید در ایران حل شده است. مصرف کافی ید از اختلال در تکامل مغز جنین جلوگیری می کند. دکتر سهیلی پور معتقد است: بررسی کم کاری تیروئید در مادر باردار ضرورت دارد. چرا که جنین در سه ماه اول تولد قادر به ساختن هورمون تیروئید نیست و تکامل مغز جنین در این سه ماه وابسته به هورمون های تیروئید مادر است. استفاده از برخی داروهای پرکاری تیروئید در نوزاد می شود، البته این تأثیرات ممکن است گذرا یا دائم باشد. این متخصص تأکید می کند: نکته حائز اهمیت این است که مادر، قبل از بارداری و در دوران بارداری از نظر تیروئیدی تحت نظر پزشک باشد. فراموش نکنم مشکلات تیروئیدی در حاملگی، سبب بروز کم کاری مادرزادی تیروئید نمی شود.

تیروئید پرکار

دلایل مختلفی برای پرکاری تیروئید وجود دارد؛ اما شایع ترین آنها بیماری گریو است که با آنتی بادی مخصوص خود در خون، معروف به ایمونوگلوبین های محرک تیروئید مرتبط است. این آنتی‌بادی ها باعث می شوند تیروئید، هورمون بیش از حد تولید کند. زنان مبتلا به پرکاری تیروئید، باید در طول بارداری درمان کافی و مناسب داشته باشند تا خطر مشکلاتی چون سقط جنین، زایمان زودرس یا تولد نوزادان کم وزن در آن ها کاهش یابد.

اگر تیروئید پرکار داشته باشید، احتمالاً پزشک مصرف داروهای مشخصی را برای کاهش میزان ترشح هورمون تیروئید در خون تجویز خواهد کرد، مگر اینکه پرکاری تیروئیدتان خفیف باشد. بعضی از این داروها ممکن است از جفت عبور کند و به جنین برسد، بنابراین پزشک در هر بار سونوگرافی نظارت دقیق و مستقیم‌ترین روی وضعیت جنین خواهد داشت تا بتواند شواهد دال بر احتمال تأثیر دارو بر جنین و کاهش بیش از حد سطح تیروئید جنین را کشف کند. پزشک چگونگی رشد جنین و میزان تپش قلب او را بررسی کرده تا از طبیعی بودن آن مطمئن شود و احتمال بزرگ شدن غیر طبیعی گواتر (تیروئید بزرگ شده) در جنین را نیز چک می کند.

همچنین پزشک احتمالاً میزان آنتی بادی های محرک تیروئید را در خون چک می‌کند، زیرا این آنتی بادی ها ممکن است در موارد نادر از جفت عبور کرده و همچنین موجب تحریک غده تیروئید جنین شود. پزشک پس از زایمان، نوزاد را به لحاظ وجود مشکلات تیروئیدی معاینه خواهد کرد.

تیروئید کم کار

خانم مبتلا به تیروئید کم کار (هیپوتیروئیدی) تا وقتی که بیماری اش به خوبی درمان و کنترل شود، می‌تواند بارداری سالمی داشته باشد و در غیر این صورت، خطر بروز برخی مشکلات در آن ها افزایش می یابد. مانند تولد نوزاد کم وزن. این مشکل کم کاری تیروئید با هورمون جایگزین تیروکسین درمان می‌شود. اگر تیروئید کم کار داشته باشید، ممکن است پزشک سطح هورمون شما را هر چند وقت یک بار بررسی کند تا ببیند به تغییر میزان نیاز دارد یا خیر.

کم کاری تیروئید نوزاد در بدو تولد

کم کاری تیروئید نوزاد در بدو تولد عامل عقب ماندگی ذهنی خواهد شد. کم کاری مادرزادی تیروئید بر اثر کمبود هورمون های تیروئید در بدو تولد یا پس از آن دیده می شود. در این بیماری سطح هورمون تیروکسین کمتر از میزان طبیعی است. این بیماری اغلب موارد در اثر اختلال غده تیروئید در دوران جنینی اتفاق می افتد. هر نوزادی که متولد می شود، ممکن است به این بیماری مبتلا باشد. با توجه به اینکه غده تیروئید بر همه جوانب سلامت تأثیر می گذارد، در صورت کنترل و تشخیص کم کاری تیروئید، اقدامات درمانی برای آن باید به سرعت شروع شود. دکر سهیلی پور می گوید: کم کاری تیروئید بر اثر کمبود ترشح هورمون های تیروئید، ممکن است از بدو تولد یا در هر زمانی پس از تولد ایجاد شود. لزوم تشخیص به موقع این بیماری از آن روی اهمیت دارد که سال های اول عمر، زمان تکامل مغز کودک بوده و تکامل طبیعی مغز وابسته به هورمون های تیروئید است. این بیماری در بدو تولد به ندرت علائم دارد. در صورت تشخیص می توان از عوارض برگشت ناپذیر و غیر قابل جبران آن جلوگیری کرد. اختلال در تکامل غده تیروئید و اختلال در سنتز هورمون های تیروئید، علل این بیماری است. بروز کم کاری مادرزادی تیروئید، در دختران دو برابر پسران است.

نشانه های متفاوت در بدو تولد را جدی بگیرید

ایشان، در این باره می گوید: کم کاری تیروئید در ۹۵ درصد موارد در بدو تولد بدون علامت است و به ندرت با علائمی از قبیل، ورم اطراف چشم، خواب آلودگی، زبان بزرگ و زردی طولانی خود را نشان می دهد. این متخصص تأکید می کند: با از بین رفتن زمان طلایی و به تعویق افتادن درمان، این بیماری با اختلال در تکامل مغز، سبب بروز اختلال توانایی های مغزی، بدنی و رشد قدی می شود. همچنین بروز اختلال در ترشح هورمون های تیروئید در ماه های اول تولد، باعث عقب ماندگی ذهنی کودک می شود.

راهکارهای درمانی کدامند؟

در طرح غربالگری کشور، با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزادان، در روز سوم تا پنجم تولد، برای تشخیص کم کاری مادرزادی تیروئید، بیماریابی انجام می شود. عوارض این بیماری با تشخیص زودرس و درمان به موقع در کشور کاهش یافته است. بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید در صورت تشخیص به موقع، درمانی کم هزینه دارد و با شروع هر چه سریع تر درمان، از عوارض بیماری جلوگیری می شود. وی در پاسخ به این سؤال که بعد از تشخیص کم کاری مادرزادی کودک چه اقداماتی باید انجام شود، می گوید: در صورت غیر طبیعی بودن آزمایش پاشنه پا، نوزاد به متخصصان اطفال یا به فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان ارجاع داده می شود. چنانچه با آزمایش سرمی تشخیص این بیماری تأیید شود، کودک در یک روند سه ساله تحت درمان قرار می گیرد. بعد از این دوره درمان در بیشتر موارد قرص تیروئید قطع شده و بیمار دوباره از نظر بالینی و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار می گیرد. اگر آزمایش با وجود عدم مصرف یک ماهه دارو طبیعی باشد، می توان دارو را قطع کرد.