بیماری فاویسم در کودکان، پیشگیری یا درمان دارد؟
فاویسم یک بیماری فصلی، ارثی و تغذیه‌ای است که به‌شکل کم خونی و بیشتر در اثر خوردن باقلای سبز خام و گاهی فریز شده...
فاویسم یک بیماری فصلی، ارثی و تغذیه‌ای است که به‌شکل کم خونی و بیشتر در اثر خوردن باقلای سبز خام و گاهی فریز شده و یا در اثر مصرف برخی از داروها و مواد شیمیایی اکسید‌کننده در افراد حساس اتفاق می‌افتد. فاویسم یک مشکل پزشکی حاد قلمداد نمی‌شود که بخواهیم خانواده‌ها را نسبت به آن بترسانیم ولی آگاهی دادن به والدین کودکان مبتلا به این بیماری در مورد واکنش صحیح به علائم آن، یکی از ضروری‌ترین اقدامات است.
کدام شهرها بیشتر فاویسم وجود دارد؟
در ایران، فاویسم، بومی سواحل خزر، است. کانون‌هایی از بیماری هم در سواحل خلیج فارس به‌ویژه مناطق جنوب و جنوب شرقی ماهدشت، فسا و فیروزآباد فارس و روستاهای شمالی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان نیز دیده میشود. در سواحل دریای خزر خطر ابتلا به بیماری از هفته اول اردیبهشت تا هفته دوم خرداد، ساکنان منطقه را تهدید می‌کند ولی بحرانی‌ترین زمان هفته دوم خرداد است. بعد از این هفته هم، بیماری به‌طور موقت فروکش می‌کند به‌طوری که تا سال بعد بیماری حالت رکود را طی خواهد کرد. سن شیوع این بیماری هم یک تا ۱۰ سالگی است اما بیشتر مبتلایان در رده سنی زیر ۵ سال قرار دارند. در کودکان زیر یک سال نیز ممکن است بیماری از طریق خوردن شیر مادر اتفاق بیفتد.
فاویسم در پسرها بیشتر است یا در دختران؟
فاویسم یا کمبود آنزیمی به نام گلوکز۶ فسفات دی هیدروژناز (G۶pd) به‌صورت ارثی معمولا از مادر به پسر منتقل میشود . ژن این آنزیم روی کروموزوم X سوار میشود ولی اگر در این امر خللی پیش بیاید، فرد، مبتلا به فاویسم خواهد شد. این بیماری در پسرها شایع‌تر است چون پسرها فقط دارای یک کروموزوم X و دختران دارای دوتا از این کروموزوم هستند. بنابراین اگر ژن آنزیم نام برده شده نقص داشته باشد، پسران را بیشتر گرفتار می‌کند.
علائم فاویسم چیست؟
تظاهرات بالینی اصلی فاویسم حاد به صورت کم خونی، یرقان یا زردی و کاهش ترشح و دفع ادرار است. کم خونی در اثر لیز شدن گلبول‌های قرمز پس از مصرف یا تماس با باقلا ایجاد میشود. کم‌خونی، ضعف و بی‌حالی، زردی (بیلی روبین) ، رنگ‌پریدگی و دفع ادرار به رنگ چای کدر و پررنگ (به دلیل دفع هموگلوبین از طریق لوله‌های ادراری) می‌تواند از علائم این بیماری باشد.معمولا این بیماری کشنده نیست و گهگاه در سنین ۳۰ الی ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شوند؛ ولی در موارد شدید که بیماری از بدو تولد نشان می‌دهد، می‌تواند منجر به بروز برخی از مشکلات جدی شود این بیماری در بین اطفال شیر خوار که از شیر مادر تغذیه می‌کنند و مادر آنها باقلا مصرف نموده هم دیده شده است.
آیا فاویسم درمان دارد؟
این بیماری درمان قطعی ندارد و تنها اقدام موثر، پیشگیری از بروز حمله همولیز با پرهیز از مواجهه با مواد اکسیدان و در صورت بروز حمله مراجعه سریع به پزشک جهت اقدامات نگهدارنده و حمایتی جهت پیشگیری از عوارض همولیز است. دکتر رضوی می‌گوید: فردی که دچار همولیز میشود، پس از تخریب گلبول‌های قرمز خونش، گلبول‌های قرمز جوان وارد گردش خونش می‌شوند که همین پدیده جوان شدن گلبول‌های قرمز خون، بیماری را کنترل می‌کنند و افراد بستری در بیمارستان بیشتر از نظر میزان آب و نمک خون، مورد کنترل قرار می‌گیرند و در صورت نیاز، به آنها خون تزریق میشود.
می توان از فاویسم پیشگیری کرد؟
والدین باید کاملا بانام داروهایی که ممکن است باعث همولیز خون شوند آگاه شوند برای این کار توصیه میشود لیست داروها به طور کتبی به آنها داده شود و در صورت مراجعه به پزشک دیگر یادآور شوند که فرزندشان به فاویسم مبتلا است . باقلا در هر نوع آن مصرف نشود و سعی شود کودک از ابتلا به بیماری عفونی حفظ شود زیرا بیماری باعث تشدید لیز گلبولی میشود .
کدام شهرها بیشتر فاویسم وجود دارد؟
در ایران، فاویسم، بومی سواحل خزر، است. کانون‌هایی از بیماری هم در سواحل خلیج فارس به‌ویژه مناطق جنوب و جنوب شرقی ماهدشت، فسا و فیروزآباد فارس و روستاهای شمالی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان نیز دیده میشود. در سواحل دریای خزر خطر ابتلا به بیماری از هفته اول اردیبهشت تا هفته دوم خرداد، ساکنان منطقه را تهدید می‌کند ولی بحرانی‌ترین زمان هفته دوم خرداد است. بعد از این هفته هم، بیماری به‌طور موقت فروکش می‌کند به‌طوری که تا سال بعد بیماری حالت رکود را طی خواهد کرد. سن شیوع این بیماری هم یک تا ۱۰ سالگی است اما بیشتر مبتلایان در رده سنی زیر ۵ سال قرار دارند. در کودکان زیر یک سال نیز ممکن است بیماری از طریق خوردن شیر مادر اتفاق بیفتد.
فاویسم در پسرها بیشتر است یا در دختران؟
فاویسم یا کمبود آنزیمی به نام گلوکز۶ فسفات دی هیدروژناز (G۶pd) به‌صورت ارثی معمولا از مادر به پسر منتقل میشود . ژن این آنزیم روی کروموزوم X سوار میشود ولی اگر در این امر خللی پیش بیاید، فرد، مبتلا به فاویسم خواهد شد. این بیماری در پسرها شایع‌تر است چون پسرها فقط دارای یک کروموزوم X و دختران دارای دوتا از این کروموزوم هستند. بنابراین اگر ژن آنزیم نام برده شده نقص داشته باشد، پسران را بیشتر گرفتار می‌کند.
علائم فاویسم چیست؟
تظاهرات بالینی اصلی فاویسم حاد به صورت کم خونی، یرقان یا زردی و کاهش ترشح و دفع ادرار است. کم خونی در اثر لیز شدن گلبول‌های قرمز پس از مصرف یا تماس با باقلا ایجاد میشود. کم‌خونی، ضعف و بی‌حالی، زردی (بیلی روبین) ، رنگ‌پریدگی و دفع ادرار به رنگ چای کدر و پررنگ (به دلیل دفع هموگلوبین از طریق لوله‌های ادراری) می‌تواند از علائم این بیماری باشد.معمولا این بیماری کشنده نیست و گهگاه در سنین ۳۰ الی ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شوند؛ ولی در موارد شدید که بیماری از بدو تولد نشان می‌دهد، می‌تواند منجر به بروز برخی از مشکلات جدی شود این بیماری در بین اطفال شیر خوار که از شیر مادر تغذیه می‌کنند و مادر آنها باقلا مصرف نموده هم دیده شده است.
آیا فاویسم درمان دارد؟
این بیماری درمان قطعی ندارد و تنها اقدام موثر، پیشگیری از بروز حمله همولیز با پرهیز از مواجهه با مواد اکسیدان و در صورت بروز حمله مراجعه سریع به پزشک جهت اقدامات نگهدارنده و حمایتی جهت پیشگیری از عوارض همولیز است. دکتر رضوی می‌گوید: فردی که دچار همولیز میشود، پس از تخریب گلبول‌های قرمز خونش، گلبول‌های قرمز جوان وارد گردش خونش می‌شوند که همین پدیده جوان شدن گلبول‌های قرمز خون، بیماری را کنترل می‌کنند و افراد بستری در بیمارستان بیشتر از نظر میزان آب و نمک خون، مورد کنترل قرار می‌گیرند و در صورت نیاز، به آنها خون تزریق میشود.
می توان از فاویسم پیشگیری کرد؟
والدین باید کاملا بانام داروهایی که ممکن است باعث همولیز خون شوند آگاه شوند برای این کار توصیه میشود لیست داروها به طور کتبی به آنها داده شود و در صورت مراجعه به پزشک دیگر یادآور شوند که فرزندشان به فاویسم مبتلا است . باقلا در هر نوع آن مصرف نشود و سعی شود کودک از ابتلا به بیماری عفونی حفظ شود زیرا بیماری باعث تشدید لیز گلبولی میشود .
منبع:
الو دکتر
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼