آزمایش های مهم دوران بارداری، کدامند؟

زنان در هر دهه از زندگی‌شان با تغییراتی در بدنشان مواجه می‌شوند و ضروری است از سنین کودکی و نوجوانی تا میان‌سالی و سالخوردگی آزمایش‌ها و چک آپ های مربوط به هر دوره را انجام داده تا با سلامت، نشاط و خیالی آسوده‌تر زندگی کنند. به مناسبت روز جهانی سلامت گفتگویی داشتیم با دکتر شهناز آرام متخصص زنان و زایمان و از ایشان درباره مراقبت‌های پزشکی در دهه‌های مختلف زندگی زنان سوال کرده‌ایم.

آزمایش‌های مهم دهه اول زندگی خانم‌ها
دکتر آرام درباره آزمایش‌های مراقبت‌های دهه نخست زندگی دختران به نی نی سایت می‌گوید:« بسیار ضروری است که خانم‌ها در هر دوره از زندگی‌شان مراقبت‌های پزشکی و چک آپ‌های مربوط به همان دوران را انجام دهند. در دهه نخست زندگی باید رشد سینه‌ها و رشد قد دخترها توسط پزشک چک شود تا از بلوغ زودرس آنها جلوگیری شود. همچنین در این دوره اگر دختری علائمی از خونریزی یا لکه بینی داشته باشد باید حتما به پزشک متخصص زنان مراجعه کند. به یاد داشته باشیم در این دوره باید حتما کودکان از نظر ویتامین‌ها به خصوص ویتامین D چک شوند.

دهه دوم زندگی، بررسی بلوغ دختران
دهه دوم زندگی هم در دختران و هم در پسران به جهت رسیدن به بلوغ بسیار مهم است. دراین دوره دختران نوجوان باید از نظر سلامت تحت نظر باشند. در ایران شروع سن قاعدگی دختران معمولا بین یازده تا سیزده سالگی است و نهایتا دختران تا پیش از شانزده سالگی قاعدگی را تجربه خواهند کرد اما اگر دختری پس از شانزده سالگی قاعده نشد باید حتما از نظر پزشکی بررسی شود. در چنین مواردی پزشک احتمال قوی را مشکلات هورمونی می‌داند و باید آزمایش‌های هورمونی و تست تیروئید انجام شود و اگر این موارد طبیعی باشند باید بررسی‌های ژنتیکی و آزمایش ذخیره تخمدان انجام شود و اگر این موارد هم طبیعی باشند باید سونوگرافی انجام شود تا ببینیم بیمار اصلا دارای تخمدان و رحم هست یا خیر و اگر رحم و تخمدان دارد از نظر سایز به چه شکل است و چه مشکلی وجود دارد. در دهه دوم زندگی چند واکسیناسیون از جمله سرخجه و اچ پی دی انجام می‌شود. اچ پی دی نام ویروسی است که باعث بیماری می‌شود و گریبان افرادی را می‌گیرد که روابط پرخطر را تجربه می‌کنند. این واکسیناسیون را می‌توان از دوازده سالگی به بعد انجام داد. مصرف قرص کپسول‌های کلسیم و ویتامین دی در این دوره بسیار حائز اهمیت است چرا که دختران نوجوان در این سن به حداکثر رشد قدی خود می‌رسند و کمبود ویتامین دی و کلسیم در میزان رشد قدی تاثیر منفی خواهد داشت. در این دهه از زندگی سونوگرافی رحم و تخمدان باید هر سه سال یکبار باید انجام شود.

مراقبت‌های پزشکی در دوران بعد از ازدواج
دکتر آرام درباره مراقبت‌های پزشکی در دوره جوانی و پس از ازدواج به نی نی سایت می‌گوید:« در سن جوانی و پیش از ازدواج زوج باید حتما آزمایش خون بدهند و اگر موردی پزشکی در میان بود هشدارهای لازم به دختران و پسران داده شود. برای مثال اگر گروه خون دختری منفی و پسری مثبت بود ممکن است در زمان بارداری برای مادران مشکل به وجود بیاید و جنین سقط شود. اما با انجام آزمایش‌های روتین و پی بردن به این مشکل می‌توان با تزریق‌های لازم از این اتفاق جلوگیری کرد. همچنین در این دوره از زندگی خانم‌ها حتما باید از نظر کم‌خونی و فقر آهن مورد آزمایش قرار بگیرند و دختران جوان از کپسول‌های آهن استفاده کنند چراکه در این دوره از زندگی خونریزی‌های سیکل ماهانه بیشتر از سایر سنین است. در این سن هم باید ویتامین‌های بدن به خصوص ویتامین دی که خانم‌های کشورمان اغلب کمبود آن را دارند مورد آزمایش قرار گیرد. در این دهه از زندگی ضروری است هر سه سال یکبار سونوگرافی از رحم و تخمدان‌ها انجام شود. همچنین باید تست پاپ اسمیر به صورت سالانه و سه سال پیاپی انجام شود و اگر طبیعی بود پس از آن باید هر سه سال یکبار انجام شود.»

آزمایش‌های مهم دوران بارداری
دانشیار دانشگاه الزهرا(س) دوران بارداری را یکی از مهم‌ترین دوران زندگی از نظر توجه به مراقبت‌های پزشکی دانسته و می‌گوید:« سه ماه پیش از بارداری اگر هنوز واکسیناسیون سرخجه انجام نشده حتما باید انجام شود. در این دوره باید تست تیروئید انجام شود تا اگر خانمی مشکل کم‌کاری تیروئید داشت با هورمون تیروئید این مشکل را مرتفع کرد. چراکه کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری روی هوش جنین تاثیر منفی می‌گذارد. همچنین در این دوران داروهای مکمل حتی پیش از بارداری برای مادران تجویز می‌شود. مادران باید به محض اینکه تست بارداری‌شان مثبت اعلام شد به پزشک زنان مراجعه کرده تا تحت مراقبت‌های ویژه دوران بارداری قرار گیرند. اولین اقدام سونوگرافی است تا ببینیم جنین، جفت و کیسه آب در چه وضعیتی قرار دارند. اگر همه این موارد طبیعی باشند مادران باید معمولا تا هفته بیست و هشتم بارداری ماهی یک بار سونوگرافی انجام دهند و از هفته بیست و هشتم تا هفته سی وششم بارداری هر دو هفته یک بار و از هفته سی و ششم به بعد هر هفته باید سونوگرافی داشته باشند تا وضعیت بارداری کاملا مانیتور شود. اگر خانمی دارای وزن بالا ،کیسه آب بزرگ و جنین چندقلویی باشد یا دارای فشار خون، دیابت و بیماری‌های قلبی باشد باید فاصله ویزیت‌ها و سونوگرافی‌ها کمتر شود.»

سالخوردگی، مراقب سرطان‌ها باشید
دکتر آرام درباره مراقبت‌های مخصوص دوران میان‌سالی و سالخوردگی و چک آپ های این دوران به نی نی سایت می‌گوید:« پس از دهه پنجم زندگی چک آپ های بانوان حتی بسیار مهم‌تر از سنین جوانی هستند. چند سرطان در بین زنان در این سن بیشتر دیده می‌شود که یکی از آنها سرطان سینه است. زنان حتما باید هرماه آزمایش خانگی سینه انجام دهند. به این صورت که خودشان سینه‌ها را از نظر وجود توده یا هر مورد غیرطبیعی دیگر بررسی کنند و اگر مشکلی وجود داشت حتما به پزشک مراجعه کنند. در این سن نیز باید سونوگرافی از رحم و تخمدان هر سه سال یک‌بار تکرار شود. پاپ اسمیر نیز در این دوران باید به‌صورت سالانه انجام شود. در سنین میان‌سالی و از دهه پنجم زندگی به بعد سرطان روده بزرگ نیز در خانم‌ها شایع‌تر است و باید حتما تست‌های مربوط به روده و کولونوسکوپی انجام شود. اگر خانمی در سنین میان‌سالی به پزشک مراجعه کرد حتما بیمار باید برای انجام ماموگرافی به مراکز درمانی معرفی شود چراکه این تست در این دوران بسیار حائز اهمیت است. همچنین در این سنین باید آزمایش‌های تیروئید و بررسی وضعیت تخمدان و رحم به صورت سالانه انجام شود. در این دهه از زندگی یعنی آغاز دهه پنجم اختلال قاعدگی بسیار شایع است و اگر خانمی دارای خونریزی‌های شدید باشد باید از نظر فقر آهن بررسی شود. در این سنین بررسی فشار خون، قند، چربی و... ضروری است و اگر خانمی دارای وزن بالا باشد باید حتما به او توصیه کرد که با رژیم ورزش به وزن متعادل برسد.»
دکتر آرام در پایان سخنان خود به نی نی سایت می‌گوید:« پس از دهه پنجم زندگی باید خانم‌ها نسبت به چک آپ خود توجه ویژه‌ای داشته باشند. ما پزشکان باید از بیماران خود سوال کنیم که آیا در فامیل خود سابقه سکته مغزی یا قلبی یا سرطان سینه داشته‌اند یا خیر و اگر جواب مثبت بود باید حتما بیمار را به پزشک متخصص قلب یا متخصص مغز و اعصاب ارجاع داد و در مورد سرطان سینه باید با حساسیت بیشتری و در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر سینه بیمار مورد بررسی پزشکی قرار گیرد. همچنین در این سن نیز تست تیروئید لازم است چراکه ممکن است در این سنین کم‌کاری تیروئید بیشتر دیده شود. خانم‌ها در این دوران از زندگی دچار یائسگی می‌شوند و حالت‌هایی از جمله گرگرفتگی را تجربه می‌کنند. باید به خانم‌ها اطمینان داد که این موضوع طبیعی است و اگر این مشکل حالتی غیر طبیعی داشت باید بیمار مورد بررسی و درمان قرار گیرد. به یاد داشته باشیم در این دوران یعنی از دهه پنجم زندگی به بعد نیز خانم‌ها باید از نظر ویتامین D و کلسیم مورد بررسی قرار بگیرند و اگر پس از تست سنجش تراکم استخوان متوجه پوکی استخوان شدیم باید حتما از قرص‌های کلسیم استفاده شود.»