علل سقط جنین، خانم های باردار هوشیار باشید

علت سقط جنین چیست؟ چه علل و عواملی موجب سقط جنین می شوند؟ کدام علل در ساقط شدن جنین می توانند دخیل باشند؟ یکی از مسائلی که در هر بارداری و همزمان با آن مطرح است مساله سقط جنین و یا به عبارت خلاصه تر ، سقط است. سقط جنین فقط یک علت خاص ندارد و علت های مختلفی می توانند سبب سقط جنین بشوند. آگاهی از علل مختلف سقط در جهت جلوگیری از سقط جنین کمک شایانی می تواند باشد. چه بسا زنان زیادی به دلیل ناآگاهی از علت های سقط جنین به طور مکرر با این مساله مواجه می شوند و شاید یک آگاهی کوچک بتواند در جهت جلوگیری از سقط جنین در این افراد ، خیلی موثر باشد.

در این مطلب قصد داریم علت سقط جنین را بررسی کرده و علل مختلف سقط را معرفی کنیم. شاید این ها تمام علل و عوامل مربوط به سقط جنین نباشند و علل و عوامل دیگری هم باشند که در اینجا از قلم افتاده باشند. در هر صورت به معرفی و تشریح برخی علل مربوط به سقط جنین در زنان باردار می پردازیم:

عدم تشکیل صحیح رویان یا نارسایی جنین

اگر چنانچه به هر دلیلی ، نطفه به شکل صحیح منعقد نشده و رویان و جنین در رحم مادر به صورت سالم تشکیل نگردیده و دارای نارسایی و نقایصی باشد احتمال زیادی وجود دارد که این عمل موجب سقط جنین بشود. البته باید توجه داشت که این حالت از سقط جنین را باید به فال نیک گرفت زیرا ممکن است در صورت ادامه حاملگی ، نوزاد ناقص و غیر طبیعی و ناسالم به دنیا بیاید. البته در عین حالی که این نوع سقط جنین را به فال نیک می گیریم لازم است تا دلیل و علت عدم تشکیل سالم رویان و جنین و ناسالم شدن آن مورد ارزیابی قرار گرفته و علت یابی شود.

غلظت خون مادر باردار

غلظت خون مادر باردار از جمله عوامل مهم سقط جنین محسوب می گردد. تغذیه جنین در رحم مادر فقط از طریق خون مادر صورت می گیرد و چنانچه به هر دلیلی خون مادر نتواند مواد غذایی و اکسیژن لازم را به جنین برساند ، جنین سقط می شود. در این زمینه مطالعه مطلب تاثیر و نقش حجامت در جلوگیری از سقط جنین توصیه می شود.

فیبروم رحم

فیبروم رحم یکی از مشکلات زنانه است که در برخی از حالت ها می تواند منجر به سقط جنین یا زایمان زودرس بشود. البته این مساله بستگی به چگونگی فیبروم رحم و محل قرار گرفتن آن دارد و لزوما همه فیبروم های رحمی باعث سقط یا زایمان زودرس نمی شوند. به هر حال ، درمان فیبروم رحمی قبل از اقدام به بارداری می تواند قدم مثبتی در جهت حاملگی سالم و جلوگیری از سقط باشد.

اختلالات و آنومالی های رحمی

اختلالات و آنومالی های رحمی از علل دیگر سقط جنین محسوب می شوند. سالم و آماده بودن رحم برای بارداری از شرایط اصلی و مهم یک حاملگی سالم به حساب می آید. بعضی از اختلالات و نقایص رحمی ، مادرزادی هستند و برخی نیز در اثر برخی از عوامل می توانند بعدا به وجود بیایند. بعضی وقت ها شاید برای رفع اختلالات رحمی نیاز به جراحی هم باشد. اختلالات رحمی در آزمایشاتی نظیر عکس رنگی رحم (MRI) ، سونوگرافی و سایر روش ها مثل هیستروسکوپی قابل تشخیص هستند و پزشک معالج می تواند درمان مناسب آن را پیشنهاد دهد.

مصرف مواد سقط آور

مصرف مواد سقط آور در دوران بارداری از علل مهم سقط جنین و زایمان زودرس محسوب می گردد. موادی مثل زعفران ، رازیانه و خاکشیر در دوران بارداری جزء مواد سقط آور محسوب می شوند و مصرف آن ها در زمان حاملگی باید محدود شده یا خیلی کم باشد یا اینکه در زمان مناسب استفاده شود. مثلا استفاده از خاک شیر در هفته آخر بارداری سبب آسان شدن زایمان طبیعی می شود یا مثلا خوردن یک لیوان شربت زعفران در هنگام زایمان طبیعی باعث سهولت زایمان می گردد. پس کنترل نحوه مصرف مواد سقط آور در زمان حاملگی نه تنها می تواند از سقط جنین پیشگیری کند بلکه حتی می تواند مفید هم بوده و در سهولت زایمان طبیعی تاثیر داشته باشد.

نزدیکی برای بارداری در زمان نامناسب

انتخاب زمان نامناسب برای بارداری و اقدام به بچه دار شدن یکی از علل مهم سقط جنین محسوب می گردد که در فرمایشات ائمه معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) به آن اشاره شده است. حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) در این باره چنین می فرمایند: " جماع مکن در اول ماه و میان ماه و آخر ماه که باعث این می شود که فرزند سقط شود و نزدیک است که اگر فرزندی بهم رسد دیوانه باشد یا صرع داشته باشد ؛ نمی بینی کسی را که صرع می گیرد اکثر آن است که یا در اول ماه یا در آخر ماه می باشد". البته توجه داشته باشیم که منظور از ماه ، ماه قمری است و ضمنا شب اول ماه مبارک رمضان در این میان ، استثناست و نزدیکی در شب اول ماه رمضان سفارش شده است. در این زمینه می توانید مطلب ارتباط سقط جنین با زمان آمیزش و نزدیکی را نیز مطالعه نمایید. ضمنا برای اطلاع از زمان های مناسب آمیزش و نزدیکی جهت اقدام به بارداری می توانید از برنامه محاسبه بهترین زمان نزدیکی در اسلام استفاده نمایید.

نزدیکی برای بارداری در زمان محاق ماه

اقدام به بچه دار شدن در زمان محاق ماه نیز از علل مهم سقط جنین به شمار می رود. این موضوع در روایات ائمه معصومین (صلوات الله علیهم) مورد اشاره واقع شده است. به عنوان مثال حضرت امام موسی کاظم (علیه السلام) در این زمینه چنین می فرمایند: "هر که جماع کند با زن خود در تحت الشّعاع ، پس با خود قرار دهد افتادن فرزند را از شکم پیش از آن که تمام شود". از بررسی روایات چنین استنباط می گردد که منظور از تحت الشّعاع ، محاق ماه می باشد. مطلب ارتباط سقط جنین با زمان آمیزش و نزدیکی جهت مطالعه در این زمینه توصیه می شود.

ضربات فیزیکی

اگر ضربات فیزیکی شدید و مخصوصا ضربات فیزیکی شدید ناگهانی به شکم زن حامله وارد شود احتمال دارد که سبب سقط جنین بشود. از این رو باید مواظب ضربات فیزیکی به زن حامله باشیم.

رابطه جنسی سنگین و نامناسب در زمان حاملگی

رابطه جنسی سنگین و غیر عادی در زمان بارداری و مخصوصا در ماه های پایانی حاملگی می تواند سبب پاره شدن کیسه آب و سقط جنین بشود. از این رو رعایت احتیاط در هنگام نزدیکی در دوران بارداری بسیار اهمیت دارد.

اشکال و نارسایی در دهانه رحم (سرویکس)

یکی از دلایل مربوط به سقط وجود اشکال و نارسایی در دهانه رحم یا همان سرویکس می باشد. دهانه رحم باید در طول دوران بارداری و تا زمان زایمان ، بسته باشد. اگر به هر دلیلی دهانه رحم قبل از موعد زایمان باز شود بسته به اینکه حاملگی در کدام مرحله باشد می تواند منجر به سقط جنین یا در خوشبینانه ترین حالت ، زایمان زودرس شود. اشکال در دهانه رحم دلایل مختلفی می تواند داشته باشد که یکی از دلایل آن ، کوتاهی سرویکس است. اگر طول دهانه رحم کوتاه باشد این کار می تواند به باز شدن دهانه رحم قبل از موعد زایمان منجر بشود. در این حالت معمولا با نظر پزشک معالج از عمل سرکلاژ یا دوختن دهانه رحم استفاده می شود. عامل مهم دیگر می تواند تاثیر برخی تغذیه ها در دوران حاملگی باشد. به عنوان مثال ، خاکشیر سبب نرم شدن دهانه رحم شده و احتمال سقط جنین را افزایش می دهد. از این رو در خوردن خاکشیر در دوران بارداری بایستی احتیاط لازم را به عمل آورد. به هر حال در صورت وجود مشکل در سرویکس (دهانه رحم) ، مشکل مربوطه باید بررسی و در صورت امکان مرتفع گردد تا احتمال سقط جنین به دلیل نارسایی سرویکس کاهش یابد.

وارد شدن اضطراب و شوک های ناگهانی به مادر

اگر مادر باردار در معرض اضطراب و شوک های ناگهانی قرار گیرد ممکن است جنین خود را سقط نماید. از این رو حفظ آرامش برای زنان باردار اهمیت فوق العاده ای دارد.

انجام کارهای سنگین توسط مادر باردار

زنان حامله بایستی از انجام کارهای سنگین بپرهیزند چرا که این عمل می تواند تهدیدی برای سقط جنین باشد.

اختلالات تیروئید (پرکاری و کم کاری تیروئید)

اختلالات تیروئید مادر باردار که شامل پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید است از جمله علل و عوامل سقط جنین و زایمان زودرس می توانند باشند. از این رو کنترل این اختلالات در دوران بارداری از اهمیت فوق العاده ای برخوردار می باشد. اختلالات تیروئیدی مادر باردار را با طب سنتی نیز می توان کنترل کرد. جهت انجام این کار ، مادران باردار می توانند به مراکز معتبر طب سنتی مراجعه نمایند تا امکان این کار برای آن ها سنجیده شود.

اختلالات ژنتیکی و کروموزومی

اختلالات کروموزومی و ژنتیکی جنین یکی از علل عمده سقط مخصوصا در اوایل بارداری محسوب می گردند. زنان در معرض این نوع سقط می توانند با مشاوره ژنتیکی ، کمک های لازم را در خصوص بارداری سالم دریافت کنند.

عفونت در زمان بارداری

ابتلاء مادر حامله به برخی عفونت ها مثل توکسوپلاسموز ، ویروس هرپس سیمپلکس ، تب خال ، مالاریا و حتی سل یا برخی بیماری ها مثل بیماری های قلبی عروقی شدید ، بیماری های خونی شدید و همچنین بیماری هایی نظیر سرطان و یا التهابی روده می تواند سبب سقط تکراری گردیده و احتمال آن را بالا ببرد. برخی آزمایشات پزشکی از جمله توکسوپلاسما (Toxoplasma) در این خصوص می توانند به تشخیص بیماری کمک کنند.

اختلالات اندوکرین

اختلالات اندوکرین از جمله علل سقط تکراری می توانند باشند. این اختلال می تواند سبب عملکرد ضعیف تخمدان شده و پروژسترون به حد کافی تولید نگردد. ضمنا این اختلال می تواند باعث این شود که پروژسترون تاثیر نامناسبی را روی اندومتر (غشای مخاطی داخلی رحم) بگذارد.

اختلالات هورمونی

اختلالات هورمونی از جمله علل و عوامل سقط جنین و مخصوصا سقط های تکراری می توانند باشند. این اختلالات شامل کم کاری یا پرکاری تیروئید ، دیابت (مرض قند) کنترل نشده ، تولید ناکافی پروژسترون و مقدار بالای پرولاکتین می شوند.

اختلال فاکتورهای ایمونولوژیک

بیماری های نظیر لوپوس و سندرم آنتی فسفولیپید می توانند سبب سقط و سقط های تکراری شوند. اگر اختلالات لوپوس و سندرم فسفولیپید به طور همزمان وجود داشته باشند احتمال سقط جنین بیشتر می شود.

اختلالات پلاکتی و فاکتورهای انعقادی خون (ترومبوتیک)

وجود نقص در فاکتورهای شماره 9 و 10 و سایر فاکتورهای انعقادی خون می تواند سبب سقط جنین بشود. اختلالات انعقادی خون یکی از علل شایع سقط جنین محسوب شده و علت حدود 50% تا 60% سقط جنین های تکراری به حساب می آید. این اختلال باعث می شود که فیبرین کافی به منظور کاشته شدن تخمک بارور شده در نسوج رحمی تولید نشود که این امر باعث ایجاد لخته در عروق خونی مربوط به جفت می شود. این مشکل در همان ابتدای حاملگی پیش می آید و باعث می شود که جنین تغذیه کافی نداشته باشد و در نتیجه ، سقط شود.

فاکتورهای محیطی و عصبی

برخی فاکتورهای محیطی و عصبی هم می توانند از علل و عوامل سقط جنین محسوب شوند.

جایگیری نامناسب جنین در مخاط رحم

اگر به هر علتی (وجود برخی بیماری ها و سایر علل دیگر) ، جنین در ناحیه مخاطی رحم به طرز صحیح جای نگیرد می تواند سبب سقط جنین بشود.

فشار خون بارداری

فشار خون بارداری از جمله علت های مهم سقط جنین می تواند محسوب شود. درمان فشار خون زنان قبل از اقدام به بارداری و کنترل فشار خون در زمان بارداری می تواند سبب جلوگیری از سقط جنین بشود.

در پایان یادآوری می شود که دو عامل مهم معنویت و تغذیه نقش مهمی در پیشگیری و عدم ابتلاء به بسیاری از بیماری ها دارند. زنان محترم اگر خواهان بارداری سالم و به دنیا آوردن فرزندان سالم و صالح می باشند حتما سعی نمایند مسائل معنوی از جمله عمل به واجبات و ترک محرمات را رعایت نموده و تغذیه طبیعی و سالم را در زندگی خود تا حد امکان رعایت نمایند. ضمنا مشاوره قبل از بارداری با یک پزشک حاذق طب سنتی جهت اصلاح مزاج و پاک سازی بدن از سموم جهت یک حاملگی سالم توصیه می گردد.