پوسته ریزی سر نوزادان، علل و درمان
کلاهک گهواره‌ای که به آن درماتیت سبوره نیز گفته می‌شود نوعی بسیار شدید از شوره سر است که ممکن است در پوست نوزاد ظاهر شود.
کلاهک گهواره‌ای(پوسته ریزی سر) که به آن درماتیت سبوره نیز گفته می‌شود نوعی بسیار شدید از شوره سر است که ممکن است به شکل ناحیه قرمز با لکه‌های چرب، زرد و چسبنده در پوست نوزاد ظاهر شود. باگذشت زمان، پوست سر شروع به پوسته‌شدن می‌کند به‌طوری‌که به‌راحتی کنده می‌شوند و اغلب همراه با این پوسته‌ها موی کودک نیز می‌ریزد. گاهی اوقات کلاهک گهواره‌ای می‌تواند کل پوست سر کودک شما را تحت تأثیر قرار دهد. بعضی مواقع پوسته‌شدن روی صورت، ران‌ها، زیر بغل و بینی او ظاهر می‌شود که این موارد نیز درماتیت سبوره یا کلاهک گهواره‌ای نامیده می‌شود.
کلاهک گهواره‌ای در نوزادان کمتر از هشت ماه بسیار رایج است. این مشکل احتمالاً در طول دو ماه اول تولد نوزاد ظاهر می‌شود و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. نوزادان بزرگ‌تر و کودکان نوپا نیز ممکن است مشکل کلاهک گهواره‌ای را پیدا کنند. اگرچه این وضعیت می‌تواند ناخوشایند باشد اما خارش ندارد و باعث ناراحتی کودک شما نمی‌شود.
اگر کودک شما مشکل کلاهک گهواره‌ای دارد و نگران هستید باید به دنبال مشاوره پزشکی باشید. متخصص اطفال کودک شما را معاینه کرده و گزینه درمان مناسب را توصیه می‌کند. این درمان شامل شامپو و دارو و بعضی موارد روغن طبیعی است که می‌توانید روی پوست نوزادان خود ماساژ دهید.
کلاهک گهواره‌ای چیست؟
کلاهک گهواره‌ای اصطلاح رایج برای درماتیت سبوره است که در کودکان بزرگ‌تر و بزرگ‌سالان شوره سر نیز نامیده می‌شود.
این وضعیت نسبتاً شایع در نوزادان و کودکان ۳ ساله ایجاد می‌شود و موجب تشکیل پوسته سفید یا زرد ضخیم روی پوست سر می‌شود. برخی از بچه‌ها فقط قسمت کوچکی ازسرشان دچار درماتیت سبوره می‌شود و برخی ممکن است روی تمام قسمت سر این مشکل را داشته باشند. گاهی اوقات کلاهک گهواره‌ای می‌تواند بر روی ابروها، پلک‌ها، گوش‌ها، بینی، پشت گردن، ران‌ها یا زیر بغل نیز رخ دهد. در موارد نادر، مثلاً در نوزادانی که دارای اگزما یا پوست خشک هستند کلاهک گهواره‌ای می‌تواند موجب ترک خوردن پوست و خارش و ترشح مقدار کمی مایع زرد شود. کلاهک گهواره‌ای مسری یا نشانه‌ای از عدم سلامت کودک نیست. اغلب اوقات این مشکل خودبه‌خود رفع می‌شود. در موارد شدید یا مداوم پزشک ممکن است شامپو یا لوسیون دارویی را توصیه کند. شستن پوست سر نوزاد شما با شامپو ملایم روزانه نیز می‌تواند کمک کند که پوسته‌های ناشی از کلاهک گهواره‌ای از بین برود و رفع شود. اگرچه کلاهک گهواره‌ای ممکن است ناراحت‌کننده باشد اما به‌طور کلی بچه‌ها را ناراحت نمی‌کند.
علل
علت ابتلا به کلاهک گهواره‌ای ناشناخته است اما می‌دانیم که کلاهک گهواره‌ای به علت ضعف سلامت و بهداشت یا آلرژی ایجاد نمی‌شود. بعضی از محققان معتقدند این امر به دلیل تولید بیش‌ازحد روغن پوست (سبوم) در غدد چربی و فولیکول‌های مو است. بعضی دیگر معتقدند که هورمون‌هایی که نوزاد از مادر خود در پایان بارداری دریافت می‌کند، غده‌های تولیدکننده‌ی چربی (غدد سابروئیک) نوزاد را تحریک می‌کند.
یک نوع مخمر (قارچ) به نام مالاسزیا می‌تواند در سبوم به همراه باکتری رشد کند و این ممکن است یکی دیگر از عوامل توسعه کلاهک گهواره‌ای باشد.
درماتیت سبوره اغلب در نوزادان و نوجوانان اتفاق می‌افتد. در هر دو این زمان‌ها در طول زندگی فرد، سطح هورمون بالا است که همچنین عامل ممکن است در ایجاد این شرایط نقش داشته باشد.
بعضی از عوامل مانند آب‌وهوای بد، پوست چرب، مشکلات سیستم ایمنی بدن، استرس و سایر اختلالات پوست می‌توانند احتمال ابتلا کودک به کلاهک گهواره‌ای را افزایش دهند. پوسته ریزی سر مسری نیست و احتمالاً کودک شما را به‌هیچ‌وجه اذیت نمی‌کند اگرچه اگر شدید باشد ممکن است باعث خارش شود.
علائم
نوع کلاهک گهواره‌ای در هر کودک متفاوت است و ممکن است در ریشه یا ساقه مو یا در هرکجای بدن گسترش یابد. مناطق آسیب‌دیده معمولاً یک یا چند مورد از این علائم را دارند:
- پوسته ضخیم به‌ویژه روی پوست سر و گاهی اوقات بر روی گوش، پلک، ابرو، بینی، گردن، کشاله ران یا زیر بغل
- لکه‌های چرب که اغلب با پوست سفید یا زرد پوشیده شده‌اند.
- پوسته ریزی سر (شوره سر)
در موارد بسیار کمی، نوزادانی که دارای کلاهک گهواره‌ای هستند، پوست قرمز دارند و دچار خارش هستند و برخی ممکن است حتی ریزش مو داشته باشند هرچند که بعد از رفع مشکل کلاهک گهواره‌ای موهایشان دوباره رشد می‌کند.
مراجعه به پزشک
در اغلب موارد تنها با نگاه کردن، تشخیص کلاهک گهواره‌ای در خانه آسان است. بااین‌حال می‌توانید در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- برای اولین بار است که مشکل کلاهک گهواره‌ای را می‌بینید.
- کودک در نواحی دچار درماتیت سبوره شده است که مو ندارد.
- درمان خانگی موفقیت‌آمیز نبوده است.
- راش‌ها بدتر می‌شوند و یا بخش‌های زیادی از بدن را پوشش می‌دهند.
- راش پوستی باعث ریزش مو یا خارش می‌شود.
- پوست آسیب‌دیده سفت و قرمز می‌شود، مایع ترشح می‌شود یا پوست گرم است که می‌تواند علائم عفونت پوست باشد.
- سیستم ایمنی کودک ضعیف است و اگزما دارد.
- کودک دارای درماتیت سبوره است و اختلال رشد دارد.
درمان
اگرچه در اکثر موارد کلاهک گهواره‌ای نیاز به درمان ندارند اما ممکن است بخواهید پوسته‌های سر کودک را رفع کنید. این کار معمولاً با شستشوی آرام پوست سر کودک با استفاده از انگشتان دست امکان‌پذیر است. موهای کودک را هرروز یک بار با شامپو ملایم کودک بشویید تا زمانی که پوسته‌های موجود کاملاً رفع شوند.
پس از آنکه پوسته‌ها ناپدید شدند، برای کنترل درماتیت سبوره، فقط دو بار در هفته شامپو کردن کافی است. قبل از آبکشی موی کودک بهتر است برای از بین بردن پوسته سر موهای او را با یک برس تمیز و نرم شانه کنید.
اگر پوسته‌ها به‌راحتی شسته نمی‌شوند مقدار کمی روغن بچه (از استفاده از روغن زیتون اجتناب کنید) را روی پوست سر کودک بمالید. اجازه دهید روغن روی پوست برای مدت چند دقیقه بماند سپس موهای کودک خود را به‌طور معمول برس و شامپو کنید. اطمینان حاصل کنید که هر بار روغن را کاملاً می‌شویید زیرا روغن بیش‌ازحد ممکن است سبب ایجاد پوسته و شدت مشکل شود.
اگر شامپو معمولی به کودک کمک نمی‌کند، از پزشکتان درباره شامپوهای ضد شوره یا دارویی بدون نسخه بپرسید. این شامپوها حاوی مواد تشکیل‌دهنده مانند اسید سالیسیلیک، قیر زغال سنگ، روی، سلنیوم و کتوکونازول است که می‌تواند به رفع خشکی و پوسته‌پوسته شدن کمک کند. برخی از فرم‌های قوی‌تر این داروها نیاز به نسخه دارند.
اگر از یکی از این شامپوهای دارویی استفاده می‌کنید، شامپو کمتری را روی پوست سر کودک بمالید و اجازه دهید حداقل ۲ دقیقه بماند. سپس شامپو را بشویید و فرایند را یک بار دیگر تکرار کنید. ممکن است لازم باشد ابتدا این کار را هرروز یا دو بار در هفته انجام دهید، اما بعد از اینکه کلاهک گهواره‌ای تحت کنترل در آمد، استفاده از شامپوهای دارویی یک بار در ماه کافی است. برای درمان درماتیت سبوره در قسمت‌های دیگر بدن، یا اگر کودک پوست حساس دارد کرم‌های استروئیدی مانند هیدروکورتیزون می‌توانند کمک کنند. قبل از استفاده از هیدروکورتیزون اطمینان حاصل کنید که از پزشک نوزاد خود اجازه می‌گیرید. شوره ریزی سر ممکن است برای چند ماه ناپدید شود و سپس به‌طور ناگهانی دوباره ظاهر شود اما با پیروی از مراحل بالا می‌توانید آن را کنترل کنید.
مراقبت در خانه
اگر کودک شما دارای کلاهک گهواره‌ای مزمن است که به‌راحتی رفع نمی‌شود استفاده از داروهای روغنی به رفع پوسته‌ها کمک می‌کند:
- مقدار کمی روغن طبیعی خالص - مانند بادام یا روغن زیتون را روی پوست سر نوزادتان جایی که مو روییده بمالید و حدود ۱۵ دقیقه بگذارید بماند.
- به آرامی با شانه یا برس نرم شانه کنید .
- پوست سر کودک را با شامپو کودک ملایم بشویید. اجازه ندهید روغن روی سر نوزادتان خیلی بماند زیرا که می‌تواند منافذ را از بین ببرد و باعث ایجاد لکه‌ها شود. چند دقیقه قبل از آبکشی از شامپو برای شستن روغن استفاده کنید.
منبع:
دکتر حمید شیخ الاسلامی
