ناباروری در زنان و مردان، عوامل تاثیرگذار

مشکل ناباروری بر اساس آمارهای موجود در همه جوامع به‌عنوان یک معضل بزرگ مطرح است. این امر تأثیر بسیاری بر وضعیت روحی و روانی افراد خواهد داشت. در واقع ناباروری و مشکلات فردی و اجتماعی ناشی از آن به عنوان یکی از مسایل مهم زوج‌هاست.
امروزه تحقیقات علمی ثابت کرده که علل و عوامل مختلفی بر باروری اثر می‌گذارند. ناباروری عمدتا به چند علت بازمی‌گردد؛ البته علل ناشناخته ناباروری بسیارند.
یکی از علل عمده در رابطه با ناباروری را مشکل مردانه می‌نامند به این معنا که اشکال در ناباروری از مرد است.
یکی دیگر از علل و عوامل عمده نیز مربوط به مشکلاتی است که در زمینه باروری در خانم‌ها وجود دارد. در عوامل مرتبط با خانم‌ها امکان دارد اشکال در تخمدان‌ها یا در رحم یا لوله‌های رحمی باشد؛ البته در این میان علل و عوامل هورمونی نیز دخیل هستند.
از عوامل ناباروری زنان می‌توان به این موارد اشاره کرد:
۱- سن
۲- استرس
۳- رژیم غذایی ناسالم
۴- اضافه وزن داشتن یا چاق بودن یا لاغربودن بیش از حد
۵- ورزش‌های شدید و نامناسب
۶- سیگار کشیدن
۷- بیماریهای مقاربتی
۸- بیماریهایی که بر تولید هورمون اثر می‌گذارند و مهم‌تر از همه عفونت‌ها و اثرات آن روی باروری زوج‌هاست.
از آنجا که حدود ۴۰ درصد به علت مشکلات مردان است، اصلی‌ترین مشکلات آن‌ها را به شکل زیر دسته بندی می‌کنیم:
۱- تعداد کم اسپرم
۲- عدم تحرک کافی اسپرم‌ها
۳- اسپرم‌های ناهنجار
۴- بسته شدن مجاری انتقال اسپرم
البته در میان دلایل متعدد ناباروری مردان می‌توان به تاثیر عوامل محیطی و شغلی در ایجاد این عارضه اشاره کرد. این عوامل به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر بافت‌های تولیدمثل تاثیر می‌گذارند. برای مثال افرادی که شغل‌هایی دارند که بیشتر ساعات روز در حالت نشسته هستند، افزایش دمای بیضه بر اسپرم‌سازی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. عواملی مثل پرتوهای ایکس و فرابنفش نیز اثرات شناخته‌شده‌ای بر بیضه و تخمدان‌ها دارند. البته در کنار این موارد، تاثیر استنشاق و حتی مصرف مواد شیمیایی مثل سرب، کُرم، ارسنیک و … نیز در بارور نشدن به اثبات رسیده است.
مصرف سیگار و مواد مخدر نیز تاثیر مهمی بر باروری دارند و هرچقدر مصرف این مواد در سنین پایین‌تر شروع شود، اثرات آن‌ها به‌مراتب بیشتر خواهد بود، زیرا اثرات آن‌ها وابسته به میزان مصرف آن‌هاست.

از دیگر عوامل می‌توان به علل ژنتیکی ناباروری اشاره کرد.
علل ناباروری اعم از مشکلات هورمونی و چاقی تا غیر طبیعی بودن سلول‌های جنسی (تخمک و اسپرم) همگی می‌تواند به نوعی تحت تاثیر عوامل ژنتیکی باشد. برای مثال استعداد چاقی، ابتلا به عفونت و حتی لزوم انجام یک جراحی که به ناباروری می‌انجامد همگی هر چند کوچک می‌توانند به عوامل ژنتیکی مربوط باشند.
اگرچه عوامل محیطی و سبک زندگی در ناباروری بسیار موثر است. اما گاهی ممکن است پس از یک معاینه دقیق پزشکی، زن و شوهر کاملا سالم تشخیص داده شوند ولی به علل ناشناخته بارور نشوند. اگرچه معمولا بعد از دو سال تعداد زیادی از این زوج‌ها بچه‌دار می‌شوند، اما تعدادی از آن‌ها حتی بعد از گذشت سه سال بدون استفاده از روش‌های پیش‌گیری بچه‌دار نمی‌شوند، در این صورت باید تحت درمان قرار بگیرند.