تغذیه صحیح مادر باردار، باید اینگونه باشد
یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی گفت: رشد و سلامت جنین با وضعیت تغذیه زن باردار ارتباط مستقیم دارد و آنها باید با مراجعه به پزشک متخصص از اصول صحیح تغذیه آگاه شوند.
دکتر فاطمه حیدری چهارشنبه اظهار کرد: تغذیه پیش از بارداری تاثیر زیادی بر سلامت و رشد و نمو جنین از نظر ذهنی و جسمی دارد و مهمترین نکته قابل توجه در تغذیه دوران بارداری، میزان وزن گیری مناسب در این دوران است.
وی با اشاره به اینکه وزن گیری مناسب زن باردار به وزن پیش از بارداری وی بستگی دارد ادامه داد: اگر مادری پیش و ابتدای دوره بارداری وزن طبیعی با BMI(شاخص توده بدنی) بین 18.5 تا 25 داشته باشد وزن گیری مناسب 11 تا 17 کیلوگرم در 9 ماه بارداری است که از این میزان یک کیلوگرم به سه ماه نسخت و بقیه افزایش وزن به سه ماه دوم و سوم اختصاص می یابد یعنی باید در هفته 450 گرم به وزن مادر اضافه شود.
حیدری بیان کرد: اگر مادر پیش از بارداری در طبقه کم وزن یعنی بی ام آی کمتر از ۱۸.۵ باشد افزایش وزن بین ۱۷ تا ۱۹ کیلوگرم برای مادر مناسب است.
وزن گیری حداکثر تا هفت کیلوگرم در زنان چاق
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز اظهار کرد: در صورتی که مادر دارای اضافه وزن با بی ام آی بین 25 تا 30 باشد وزن گیری مناسب باید بین هفت تا 10 کیلوگرم و در صورت چاقی با بی ام آی بیشتر از 30، حداکثر هفت کیلوگرم وزن گیری مناسب است.
وی گفت: در صورتی که مادر پیش از بارداری دارای اضافه وزن و چاقی باشد توصیه می شود وزن خود را به میزان ایده آل برساند و سپس اقدام به بارداری کند چون خطرات بارداری برای مادر و جنین کاهش می یابد و مادران کم وزن نیز باید از قبل وزن خود را به محدوده نرمال نزدیک کنند.
حیدری افزود: زنان در سه ماه نخست بارداری در هر محدوده وزنی، نیاز به افزایش وزن ندارند چون در این زمان بیشتر سیستم اعصاب و مغز جنین رشد می کند و مادران باید فقط باید به کیفیت رژیم غذایی خود توجه کنند.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی بیان کرد: در سه ماه دوم و سوم با توجه به اینکه وزن گیری و رشد بافت های جنین اتفاق می افتد نیاز به انرژی و مواد مغذی افزایش می یابد.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی در خصوص کیفیت رژیم غذایی مادر در دوران بارداری اظهار کرد: زنان باردار باید سه اصل کلیدی کفایت، تعادل و تنوع را در رژیم غذای خود رعایت کنند و کفایت به این معنی است که رژیم غذایی مادر تامین کننده انرژی، پروتیین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز مادر باشد.
وی گفت: تعادل یعنی مادر باردار باید مانند بقیه گروه های دیگر از رژیم اصولی برخوردار باشد و تمام پنج گروه غذایی نان و غلات، شیر و لبنیات گروه گوشت، میوه، سبزی ها و چربی در حد نیاز مصرف کند و اصل تنوع یعنی در هر وعده، از مواد غذایی متنوع استفاده کند.
زن باردار نباید ۲ برابر غذا مصرف کند
حیدری بیان کرد: برخلاف تصور عامه مردم که فکر می کنند زن باردار باید 2 برابر فرد عادی غذا مصرف کند و دریافت کالری خود را افزایش دهد از نظر علمی درست نیست اما توجه به کیفیت رژیم غذایی اهمیت دارد و کمیت رژیم مربوط به سه ماه دوم و سوم است که 300 تا 400 کیلوکالری اضافه تر از پیش از بارداری نیاز است.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز ادامه داد:این میزان کالری با افزایش یک واحد شیر و لبنیات، یک واحد از گروه گوشت و یک واحد از گروه میوه ها قابل تامین است و نیازی به پرخوری نیست.
وی گفت: با توجه به شیوع بالای چاقی و اضافه وزن در عصر حاضر، لازم است مادر باردار از انتخاب غذاهای پرکالری که ارزش تغذیه ای زیادی ندارد خودداری کند.
مادران باردار مواظب مسمومیت حاملگی باشند
حیدری اظهار کرد: مادرانی که پیش از بارداری اضافه وزن و چاقی دارند یا در دوران بارداری با وزن گیری بیش از حد استاندارد روبه رو هستند مستعد ابتلا به فشار خون بالا، مسمومیت حاملگی، دیابت بارداری و تولد نوزاد مبتلا به ماکروزومی یعنی نوزاد با وزن بیش از چهار کیلوگرم هستند.
این متخصص تغذیه اضافه کرد: همچنین احتمال سزارین در این افراد افزایش می یابد و احتمال دارد پس از اتمام دوره بارداری دیابت درمان نشود و یا در 10 تا 15 سال آینده زندگی خود مبتلا به دیابت نوع 2 شوند.
وی تاکید کرد: دوره بارداری دوره کاهش وزن نیست و نباید رژیم های محدود از کالری به مادر توصیه شود و یا مادر با نظر خود اقدام به رژیم کم کالری کند چون این مساله سلامت جنین را به ویژه از نظر ذهنی به خطر می اندازد و جنین وزن گیری مناسبی نخواهد داشت.
گرسنگی طولانی مدت برای جنین خطرناک است
حیدری اظهار کرد: گرسنگی طولانی مدت مادر باردار باعث می شود قند خون کاهش و تجزیه شدن بافت چربی و تولید موادی مانند کتون بادی ها در بدن افزایش یافته و در نتیجه باعث خطراتی برای سلامتی سیستم عصبی و مغز جنین می شود.
مصرف مکمل ها فراموش نشود
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی در خصوص مصرف مکمل ها گفت: زنان در دوره بارداری نیاز به اسیدفولیک و آهن دارند و به همه زنان در سن باروری و با هدف باردار شدن توصیه می شود حتی پیش از بارداری مصرف اسید فولیک را شروع کنند و حداقل تا پایان هفته شانزدهم بارداری ادامه دهند.
وی ادامه داد: مکمل آهن با توجه به افزایش نیاز به آهن در دوره بارداری و به ویژه از هفته بیستم بارداری به بعد لازم است؛ بنابراین زنان باردار علاوه بر داشتن رژیم غذایی غنی از آهن باید روزانه مکمل آهن مصرف کنند ومصرف این مکمل تا پایان بارداری و تا 6 ماه پس از زایمان نیز باید ادامه پیدا کند که به وضعیت شاخص های خونی مادر بستگی دارد.
حیدری افزود: سازمان بهداشت جهانی برای مادری که وزن گیری مناسبی در دوران بارداری دارد و وضعیت تغذیه ای پیش ازبارداری و هنگام بارداری مطلوب است مصرف هیچ مکمل دیگری غیر از اسید فولیک و آهن را توصیه نمی کند.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان کرد: اما مطالعات اخیر حاکی از این است که مصرف مکمل مولتی ویتامین مینرال در حد ( RDA مقادیر مجاز خوراکی توصیه شده ) در دوران بارداری می تواند با وزن گیری بهتر جنین ارتباط داشته باشد.
وی گفت: با توجه به اهمیت اسیدهای چرب امگا سه در تکامل سیستم عصبی جنین، مصرف موادغذایی حاوی این ماده مانند ماهی و سایر غذاهای دریایی، گردو و روغن بذر کتان در دوره بارداری توصیه می شود.
مصرف ماهی هفته ای ۲ بار توصیه می شود
حیدری ادامه داد: مصرف ماهی حداقل هفته ای 2بار برای مادران باردار توصیه می شود که البته باید از ماهی با آلودگی کمتر به جیوه و سایر سموم استفاده کنند که ماهی بزرگ و با چربی زیاد و در آب های نزدیک مراکز صنعتی توصیه نمی شود.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد: اگر میزان مصرف ماهی مادر کافی نبود روزانه مصرف یک کپسول امگا سه یک گرمی توصیه می شود.
عوارض بارداری با راهکارهای رژیمی
وی به عوارض دوران بارداری اشاره کرد و گفت: عوارض دوران بارداری با راهکارهای رژیمی قابل کنترل و تسکین هستند.
حیدری ادامه داد: احتمال بروز یبوست به ویژه در سه ماه سوم بارداری وجود دارد که به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش فعالیت فیزیکی ، بازجذب آب در دستگاه گوارش در دوران بارداری بیشتر می شود.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان کرد: مادر باید آب کافی مصرف کند و مصرف غذاهای حاوی فیبر یعنی سبزیجات و میوه جات را افزایش دهد.
فعالیت فیزیکی در دوران بارداری لازم است
وی ادامه داد: همچنین زن باردار باید روزانه ۳۰ تا ۴۵ دقیقه پیاده روی سبک داشته باشد مگر در مواردی که مشکلات قلبی و عروقی دارد و یا به توصیه پزشک باید استراحت مطلق داشته باشد.
حیدری، سوزش سر دل یا احساس ترش کردن در سه ماه سوم بارداری را از دیگر عوارض عنوان کرد و گفت: زمانی که وزن مادر افزایش یافته و جنین در حال رشد به مجرای گوارش فشار می آورد باعث برگشت اسید معده از معده به سمت مری می شود که ریفلاکس نام دارد.
این متخصص تغذیه افزود: مادر باید حجم غذای هر وعده را کاهش و تعداد وعده غذایی را زیاد کند و همراه غذا آب و یا سایر مایعات مصرف نکند بلکه آن را در فواصل بین وعده غذایی قرار دهد، بلافاصله پس از غذا دراز نکشد و از خوردن غذای پرچرب و پرادویه خودداری کند.
در وهله نخست ژنتیک بر هوش و ظاهر نوزاد موثر است
وی به برخی باورهای عام مردم در زمینه ارتباط نوع تغذیه و تاثیر بر زیبایی و هوش نوزاد اظهار کرد: شواهد علمی این باورهای عام را تایید نمی کند اما کیفیت کلی رژیم غذایی بر هوش نوزاد موثر است یعنی یک ماده غذایی خاص بدون در نظر گرفتن سایر اجزای رژیمی موثر نیست و در وهله نخست ژنتیک بر هوش و ظاهر نوزاد موثر است.
حیدری ادامه داد: مصرف امگا سه و یا غذاهای حاوی کولین در گوشت گاو، تخم مرغ و سویا بر روی هوش تاثیرگذار است و گروه میوه ها به دلیل فیبر بالا و ترکیبات پلی فنلی و آنتی اکسیدانی بالا می تواند روی وضعیت پوست نوزاد تاثیر بگذارد.
وی با اشاره به اینکه وزن گیری مناسب زن باردار به وزن پیش از بارداری وی بستگی دارد ادامه داد: اگر مادری پیش و ابتدای دوره بارداری وزن طبیعی با BMI(شاخص توده بدنی) بین 18.5 تا 25 داشته باشد وزن گیری مناسب 11 تا 17 کیلوگرم در 9 ماه بارداری است که از این میزان یک کیلوگرم به سه ماه نسخت و بقیه افزایش وزن به سه ماه دوم و سوم اختصاص می یابد یعنی باید در هفته 450 گرم به وزن مادر اضافه شود.
حیدری بیان کرد: اگر مادر پیش از بارداری در طبقه کم وزن یعنی بی ام آی کمتر از ۱۸.۵ باشد افزایش وزن بین ۱۷ تا ۱۹ کیلوگرم برای مادر مناسب است.
وزن گیری حداکثر تا هفت کیلوگرم در زنان چاق
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز اظهار کرد: در صورتی که مادر دارای اضافه وزن با بی ام آی بین 25 تا 30 باشد وزن گیری مناسب باید بین هفت تا 10 کیلوگرم و در صورت چاقی با بی ام آی بیشتر از 30، حداکثر هفت کیلوگرم وزن گیری مناسب است.
وی گفت: در صورتی که مادر پیش از بارداری دارای اضافه وزن و چاقی باشد توصیه می شود وزن خود را به میزان ایده آل برساند و سپس اقدام به بارداری کند چون خطرات بارداری برای مادر و جنین کاهش می یابد و مادران کم وزن نیز باید از قبل وزن خود را به محدوده نرمال نزدیک کنند.
حیدری افزود: زنان در سه ماه نخست بارداری در هر محدوده وزنی، نیاز به افزایش وزن ندارند چون در این زمان بیشتر سیستم اعصاب و مغز جنین رشد می کند و مادران باید فقط باید به کیفیت رژیم غذایی خود توجه کنند.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی بیان کرد: در سه ماه دوم و سوم با توجه به اینکه وزن گیری و رشد بافت های جنین اتفاق می افتد نیاز به انرژی و مواد مغذی افزایش می یابد.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی در خصوص کیفیت رژیم غذایی مادر در دوران بارداری اظهار کرد: زنان باردار باید سه اصل کلیدی کفایت، تعادل و تنوع را در رژیم غذای خود رعایت کنند و کفایت به این معنی است که رژیم غذایی مادر تامین کننده انرژی، پروتیین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز مادر باشد.
وی گفت: تعادل یعنی مادر باردار باید مانند بقیه گروه های دیگر از رژیم اصولی برخوردار باشد و تمام پنج گروه غذایی نان و غلات، شیر و لبنیات گروه گوشت، میوه، سبزی ها و چربی در حد نیاز مصرف کند و اصل تنوع یعنی در هر وعده، از مواد غذایی متنوع استفاده کند.
زن باردار نباید ۲ برابر غذا مصرف کند
حیدری بیان کرد: برخلاف تصور عامه مردم که فکر می کنند زن باردار باید 2 برابر فرد عادی غذا مصرف کند و دریافت کالری خود را افزایش دهد از نظر علمی درست نیست اما توجه به کیفیت رژیم غذایی اهمیت دارد و کمیت رژیم مربوط به سه ماه دوم و سوم است که 300 تا 400 کیلوکالری اضافه تر از پیش از بارداری نیاز است.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز ادامه داد:این میزان کالری با افزایش یک واحد شیر و لبنیات، یک واحد از گروه گوشت و یک واحد از گروه میوه ها قابل تامین است و نیازی به پرخوری نیست.
وی گفت: با توجه به شیوع بالای چاقی و اضافه وزن در عصر حاضر، لازم است مادر باردار از انتخاب غذاهای پرکالری که ارزش تغذیه ای زیادی ندارد خودداری کند.
مادران باردار مواظب مسمومیت حاملگی باشند
حیدری اظهار کرد: مادرانی که پیش از بارداری اضافه وزن و چاقی دارند یا در دوران بارداری با وزن گیری بیش از حد استاندارد روبه رو هستند مستعد ابتلا به فشار خون بالا، مسمومیت حاملگی، دیابت بارداری و تولد نوزاد مبتلا به ماکروزومی یعنی نوزاد با وزن بیش از چهار کیلوگرم هستند.
این متخصص تغذیه اضافه کرد: همچنین احتمال سزارین در این افراد افزایش می یابد و احتمال دارد پس از اتمام دوره بارداری دیابت درمان نشود و یا در 10 تا 15 سال آینده زندگی خود مبتلا به دیابت نوع 2 شوند.
وی تاکید کرد: دوره بارداری دوره کاهش وزن نیست و نباید رژیم های محدود از کالری به مادر توصیه شود و یا مادر با نظر خود اقدام به رژیم کم کالری کند چون این مساله سلامت جنین را به ویژه از نظر ذهنی به خطر می اندازد و جنین وزن گیری مناسبی نخواهد داشت.
گرسنگی طولانی مدت برای جنین خطرناک است
حیدری اظهار کرد: گرسنگی طولانی مدت مادر باردار باعث می شود قند خون کاهش و تجزیه شدن بافت چربی و تولید موادی مانند کتون بادی ها در بدن افزایش یافته و در نتیجه باعث خطراتی برای سلامتی سیستم عصبی و مغز جنین می شود.
مصرف مکمل ها فراموش نشود
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی در خصوص مصرف مکمل ها گفت: زنان در دوره بارداری نیاز به اسیدفولیک و آهن دارند و به همه زنان در سن باروری و با هدف باردار شدن توصیه می شود حتی پیش از بارداری مصرف اسید فولیک را شروع کنند و حداقل تا پایان هفته شانزدهم بارداری ادامه دهند.
وی ادامه داد: مکمل آهن با توجه به افزایش نیاز به آهن در دوره بارداری و به ویژه از هفته بیستم بارداری به بعد لازم است؛ بنابراین زنان باردار علاوه بر داشتن رژیم غذایی غنی از آهن باید روزانه مکمل آهن مصرف کنند ومصرف این مکمل تا پایان بارداری و تا 6 ماه پس از زایمان نیز باید ادامه پیدا کند که به وضعیت شاخص های خونی مادر بستگی دارد.
حیدری افزود: سازمان بهداشت جهانی برای مادری که وزن گیری مناسبی در دوران بارداری دارد و وضعیت تغذیه ای پیش ازبارداری و هنگام بارداری مطلوب است مصرف هیچ مکمل دیگری غیر از اسید فولیک و آهن را توصیه نمی کند.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان کرد: اما مطالعات اخیر حاکی از این است که مصرف مکمل مولتی ویتامین مینرال در حد ( RDA مقادیر مجاز خوراکی توصیه شده ) در دوران بارداری می تواند با وزن گیری بهتر جنین ارتباط داشته باشد.
وی گفت: با توجه به اهمیت اسیدهای چرب امگا سه در تکامل سیستم عصبی جنین، مصرف موادغذایی حاوی این ماده مانند ماهی و سایر غذاهای دریایی، گردو و روغن بذر کتان در دوره بارداری توصیه می شود.
مصرف ماهی هفته ای ۲ بار توصیه می شود
حیدری ادامه داد: مصرف ماهی حداقل هفته ای 2بار برای مادران باردار توصیه می شود که البته باید از ماهی با آلودگی کمتر به جیوه و سایر سموم استفاده کنند که ماهی بزرگ و با چربی زیاد و در آب های نزدیک مراکز صنعتی توصیه نمی شود.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد: اگر میزان مصرف ماهی مادر کافی نبود روزانه مصرف یک کپسول امگا سه یک گرمی توصیه می شود.
عوارض بارداری با راهکارهای رژیمی
وی به عوارض دوران بارداری اشاره کرد و گفت: عوارض دوران بارداری با راهکارهای رژیمی قابل کنترل و تسکین هستند.
حیدری ادامه داد: احتمال بروز یبوست به ویژه در سه ماه سوم بارداری وجود دارد که به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش فعالیت فیزیکی ، بازجذب آب در دستگاه گوارش در دوران بارداری بیشتر می شود.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اهواز بیان کرد: مادر باید آب کافی مصرف کند و مصرف غذاهای حاوی فیبر یعنی سبزیجات و میوه جات را افزایش دهد.
فعالیت فیزیکی در دوران بارداری لازم است
وی ادامه داد: همچنین زن باردار باید روزانه ۳۰ تا ۴۵ دقیقه پیاده روی سبک داشته باشد مگر در مواردی که مشکلات قلبی و عروقی دارد و یا به توصیه پزشک باید استراحت مطلق داشته باشد.
حیدری، سوزش سر دل یا احساس ترش کردن در سه ماه سوم بارداری را از دیگر عوارض عنوان کرد و گفت: زمانی که وزن مادر افزایش یافته و جنین در حال رشد به مجرای گوارش فشار می آورد باعث برگشت اسید معده از معده به سمت مری می شود که ریفلاکس نام دارد.
این متخصص تغذیه افزود: مادر باید حجم غذای هر وعده را کاهش و تعداد وعده غذایی را زیاد کند و همراه غذا آب و یا سایر مایعات مصرف نکند بلکه آن را در فواصل بین وعده غذایی قرار دهد، بلافاصله پس از غذا دراز نکشد و از خوردن غذای پرچرب و پرادویه خودداری کند.
در وهله نخست ژنتیک بر هوش و ظاهر نوزاد موثر است
وی به برخی باورهای عام مردم در زمینه ارتباط نوع تغذیه و تاثیر بر زیبایی و هوش نوزاد اظهار کرد: شواهد علمی این باورهای عام را تایید نمی کند اما کیفیت کلی رژیم غذایی بر هوش نوزاد موثر است یعنی یک ماده غذایی خاص بدون در نظر گرفتن سایر اجزای رژیمی موثر نیست و در وهله نخست ژنتیک بر هوش و ظاهر نوزاد موثر است.
حیدری ادامه داد: مصرف امگا سه و یا غذاهای حاوی کولین در گوشت گاو، تخم مرغ و سویا بر روی هوش تاثیرگذار است و گروه میوه ها به دلیل فیبر بالا و ترکیبات پلی فنلی و آنتی اکسیدانی بالا می تواند روی وضعیت پوست نوزاد تاثیر بگذارد.
پ
منبع:
ایرنا
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼