کلستاز بارداری چیست؟

شناسه ها و نشانه های کلستاز بارداری عبارتند از:

- خارش شدید

- تیره شدن رنگ ادرار

- روشن شدن رنگ مدفوع

- زرد شدن رنگ چشمان یا پوست

اما غالباً خارش شدید، به خصوص در کف دست ها و پاها تنها نشانه کلستاز بارداری است. ممکن است خارش شبها بدتر و حتی غیر قابل تحمل گردد. خارش در ثلث سوم بارداری بیشتر دیده می شود ولی گاهی زودتر هم آغاز می گردد.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت بروز هر نوع شناسه یا نشانه کلستاز بارداری باید با پزشک تماس گرفت.

علل

علت کلستاز بارداری نامعلوم است. اما، ممکن است این حالت با هورمون های بارداری مرتبط باشد.

صفرا، مایع گوارشی که به تجزیه چربی ها کمک می کند در کبد تولید شده و در کیسه صفرا انبار می شود. هورمون های بارداری بر نحوه عملکرد کیسه صفرا تاثیر دارند. گاهی، هورمون های بارداری سبب آهسته یا حتی متوقف شدن جریان صفرا می شوند. در نهایت، مقدار زیادی صفرا وارد جریان خون می شود که این حالت را کلستاز بارداری مینامند.

عوامل خطر ساز

عواملی که سبب افزایش احتمال ایجاد کلستاز بارداری می شوند عبارتند از:

- سابقه شخصی یا خانوادگی کلستاز بارداری

- سابقه صدمه کبدی

- بارداری دو قلو

- بارداری با لقاح آزمایشگاهی (IVF)

در صورتی که سابقه کلستاز بارداری وجود داشته باشد، احتمال ایجاد این حالت در بارداری بعدی به بیش از 70% خواهد رسید.

عوارض

در مادر، کلستاز بارداری به طور موقت سبب به تعویق افتادن جذب ویتامین های محلول در چربی می شود. معمولاً خارش ظرف چند روز بعد از وضع حمل از بین می رود و وجود مشکلات بعدی کبد غیر شایع است اما باید گفت که در بارداری های دیگر، احتمالاً کلستاز رجعت خواهد کرد.

در نوزاد، عوارض کلستاز بارداری بسیار شدیدتر است. به عللی که مشخص نیست، کلستاز بارداری سبب افزایش خطر زایمان زودرس و مکونیوم meconium (ماده ای که در دوران بارداری، روده های نوزاد آستر می کند) در مایع آمنیوتیک می شود. در صورتی که ضمن زایمان، نوزاد در مکونیوم نفس بکشد، پس از وضع حمل دچار مشکلات تنفس خواهد شد. همچنین خطر مرگ نوزاد در اواخر بارداری وجود خواهد داشت. به علت احتمال بروز عوارض بالقوه شدید به طور مشخص زایمان زودتر القا خواهد شد.

آماده شدن برای ملاقات

برای ملاقات با ماما یا پزشک باید به خوبی آماده بود. در این قسمت برای کمک به آماده شدن بیمار برای ملاقات، اطلاعاتی ذکر شده است و نیز انتظاری که باید از پزشک داشت آمده است.

آنچه می توان انجام داد

در آماده شدن برای ملاقات:

- نوشتن تمام نشانه های تجربه شده. شامل تمامی نشانه ها، حتی در صورتی که تصور شود به این حالت ارتباط ندارد.

- تهیه فهرستی از تمامی داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی. نوشتن مقدار خوراک و دفعات مصرف آنها

- در صورت امکان، همراه بردن یکی از افراد خانواده یا یک دوست نزدیک. درمدت ملاقات ، اطلاعات زیادی گفته خواهد شد و به خاطر داشتن تمامی این اطلاعات دشوار است.

- همراه داشتن یک دفتریادداشت. برای نوشتن اطلاعات دریافتی مهم در طول ملاقات

فکر به سوالاتی که باید پرسیده شود. نوشتن این سوالات به ترتیب اهمیت.

در مورد کلستاز بارداری، بعضی از سوالات اساسی که باید از پزشک یا ماما پرسیده شود عبارتند از :

- احتمالاً چه چیزی سبب بروز این نشانه ها شده است؟

- آیا شدت این بیماری خفیف است یا شدید؟

- آیا می توان باامنیت خاطر، بارداری را ادامه داد؟

- چگونه این بیماری بر نوزاد تاثیر می گذارد؟

- بهترین کاری که می توان انجام داد چیست؟

- انجام چه نوع آزمایش هایی لازم است؟

- به جای رویکرد اولیه ، راه های دیگری وجود دارد؟

- آیا لازم است محدودیت هایی داشته باشم؟

- آیا لازم است زایمان زودتر انجام شود؟

- آیا مطالب چاپی در مورد این بیماری وجود دارد؟ کدام سایت را توصیه می کنید؟

علاوه بر سوالاتی که آماده شده است، در طول دیدار، هر گاه نکته ای قابل فهم نبود، بلافاصله باید پرسیده شود.

انتظاری که از پزشک باید داشت

برای درک بهتر وضعیت بیمار، پزشک یا ماما ممکن است سوالاتی مطرح نماید. از جمله:

- چه نشانه هایی دارید؟

- چه مدت این نشانه ها را داشتید؟

- شدت نشانه ها چه مقدار بود؟

- آیا نوزادتان حرکت می کند؟

- چه چیزی باعث بهبود نشانه ها می شد؟

- به نظر می رسد چه چیزی باعث وخامت نشانه ها شود؟

- آیا در بارداری های قبلی دچار این حالت بوده اید؟

آزمون ها و تشخیص

برای تشخیص کلستاز بارداری، ماما یا پزشک کارهای زیر را انجام خواهد داد:

- پرسش در مورد سابقه طبی قبلی

- انجام معاینه جسمی

- دستور آزمایش خون برای بر آورد نحوه کار کبد و اندازه گیری میزان املاح صفرا

به ندرت ممکن است دستور سونوگرافی داده شود. در سونوگرافی امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری از اندام های درونی ایجاد می کنند. در کلستاز بارداری ممکن است پزشک برای بررسی وجود ناهنجاری در کبد، دستور انجام سونوگرافی دهد.

روش های درمان و داروها

درمان کلستاز بارداری دو هدف دارد: تسکین خارش و پیشگیری از عوارض

تسکین خارش

تسکین خارش شدید، ممکن است توصیه های زیر انجام شود:

- استفاده از داروی اورسودیول (ursodiol) برای تسکین خارش و کاهش جذب صفرا

- استفاده از کرم یا لوسیون های ضد خارش حاوی کورتیکوستروئید

- قرار دادن بخش های دچار خارش در آب ولرم

استفاده از مقدار بسیار زیاد کرم کورتیکوستروئید برای تسکین خارش در این بیماری، برای نوزاد در حال رشد خطراتی به بار می آورد. در صورت استفاده ازکرم های ضد خارش بدون نسخه، بایداز نظرات پزشکی پیروی نمود.

پیشگیری از عوارض

برای اطمینان از عدم بروز عوارض در بارداری، گروه تیمار دار سلامت ممکن است توصیه های زیر را داشته باشد:

- آزمایش منظم خون برای پایش طرز کار کبد و اندازه گیری مقدار صفرا در خون

- تست غیر استرس و سونوگرافی دوره ای برای پایش سلامت نوزاد ضمن سونوگرافی، از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود که پس از برخورد به هدف و بازگشت به صورت مناطق تیره و روشن تصویر نوزاد را روی مانیتور نشان می دهد.در تست غیر استرس، مشخص می شود که حرکت نوزاد طی هر دوره زمانی چقدر است و طی هر بار حرکت، تپش قلب تا چه حد افزایش می یابد.

- القای زودرس زایمان. حتی در صورتی که آزمون های پره ناتال طبیعی باشند، در صورتی که کلستاز شدید باشد، در حوالی هفته 38 تا نزدیک به این زمان، یا حتی زودتر، گروه تیمار بارداری پیشنهاد القای زودرس زایمان را خواهد داد که گاهی بهترین و تنها راه پیشگیری از بروز عوارض است.

شیوه زندگی و تدبیرهای خانگی

برای تسکین خارش شدید، می توان کارهای زیر را انجام داد:

- استفاده از کرم ضد خارش بری بخش های کوچک

- استفاده از وان آب خنک که در آب آن نشاسته ذرت افزوده باشند.

در صورت وجود خارش شدید، پیش از به کار گرفتن کرم ضد خارش یا سایر فرآورده های ضد خارش بدون نسخه ای برای منطقه وسیعی از بدن، باید نظر گروه درمانی را جویا شد.

طب جانشین

پژوهش در زمینه روش های درمانی موثر برای درمان کلستاز بارداری وجود ندارد. به این جهت پزشکان و سایر افراد گروه درمان و تیمار، روش های درمانی طب جانشین را توصیه نمی کنند.

یکی از روش های درمانی که به عنوان درمان کلستاز بارداری مورد بررسی قرار گرفته است استفاده از یک ماده طبیعی به نام اس- آدنوزیل میتونین(S-adenosylmethionine)با کوته نوشت (SAME) است. طی دو بررسی کوچک، به خانم هایی که دچار کلستاز بارداری بودند در ثلث سوم بارداری از تزریق داخل وریدی این ماده استفاده شد که به تسکین خارش شدید منتهی گشت و رویدادهای ناگوار برای نوزادان شان به وجود نیامد. این نتایج حاکی از آن است که درمان با SAME به عنوان استفاده کوتاه مدت در ثلث سوم بارداری ایمن است، ولی پیش از توصیه این درمان توسط گروه پزشکی لازم است پژوهش های بیشتری در این زمینه انجام گردد. سایر روش های درمانی طب جانشین از جمله صمغ گوار (gual gu)، زغال فعال شده، ریشه خار مریم و گل قاصد نیز مورد بررسی قرار گرفته ولی مدرکی مبنی بر تاثیر یا اطمینان از مصرف این روش ها در خانم های باردار وجود ندارد.

پیش از امتحان هر نوع روش درمانی طب جانشین به ویژه در زمان بارداری، باید همیشه نظر پزشک را خواستار شد.