علل اعتیاد زنان، چیست؟

دکتر رویا نوری که درباره عوامل سوق‌دهنده زنان به استفاده از مواد اعتیادآور در جامعه و محیط کار پژوهش‌های بسیاری انجام داده است، معتقد است که سابقه شوک‌های روانی و عاطفی در زنان می‌تواند احتمال مصرف مواد مخدر در آنها را به شدت بالا ببرد.
وی در این باره توضیح داد: البته منظور از سلامت روان، روان‌پریشی و یا مشکلات حاد روانی نیست بلکه هر آسیب روانی از اضطراب‌های شخصی تا محیط بیرونی در جامعه و شرایط سخت کاری را شامل می‌شود.
این پژوهشگر حوزه زنان که قرار است نتایج تحقیقات خود را در نشست تخصصی «پیشگیری از مصرف مواد اعتیادآور در محیط‌های کاری» جهاد دانشگاهی علامه طباطبایی ارائه کند، گفت: متأسفانه در مورد وضعیت اعتیاد زنان در محیط کار داده مشخصی در اختیار نداریم، چرا که همیشه با مقاومت‌هایی درباره ورود به این حوزه روبه‌رو شدیم و به دلیل همین مقاومت‌هاست که حوزه اعتیاد زنان مغفول مانده است.
این پژوهشگر که پیش از این بر روی جامعه آماری هزار نفری زنان در شهر تهران تحقیق کرده است، گفت: در این‌ کار مطالعاتی به چند داده مهم در زمینه‌های خطرساز برای اعتیاد زنان رسیدیم که می‌توانیم محیط کار را نیز به عنوان یک میکروارگانیسم از این کلیت اجتماعی بدانیم و امنیت آن را برای زنان در حوزه اعتیاد، بررسی کنیم.

رویکرد جنسیت زده محیط کار، مؤثر در افزایش احتمال اعتیاد

به گفته وی زنان آزاردیده به لحاظ روانی آسیب‌پذیرتر هستند و اگر محیط کار و قوانین کار نتواند مداخلات سلامت روان مناسبی داشته باشد، خطر مصرف مواد در نیروی کار زن آسیب‌دیده به مراتب بالاتر می‌ رود. ضمن اینکه استرس کنترل‌نشده محیط کار بر اضطراب‌ شخصی آنها افزوده شده و این میزان خطر را بالاتر می‌برد.
این پژوهشگر حوزه زنان درباره قوانین کار در کشور یادآور شد: طبق قوانین مشخص کار در کشور هر کارفرما موظف است که شرایط مساوی برای کار زنان و مردان را فراهم کند و هر دو جنس را از حقوق مساوی برخوردار بداند. اما در عمل در محیط‌های کاری ما چنین اتفاقی نمی‌افتد.
نوری با اشاره به اینکه در بیشتر محیط‌های کاری در کشور، دو رویکرد برای به‌کارگیری از زنان وجود دارد، ادامه داد: متأسفانه کارفرما با باور اینکه زنان قانع‌تر هستند و می‌توانند با حقوق و مزایای کمتر، بازدهی بیشتری داشته باشند، به استفاده از زنان برای موقعیت‌های مختلف شغلی روی می‌آورند. از سوی دیگر برخی از کارفرماها با تصور اینکه زنان به دلیل بارداری و زایمان و نیز تأثیرپذیری بیشتر از خانواده، نیروی مناسبی نیستند، از به‌کارگیری آنها سر باز می‌زنند. هر دوی این نگرش‌ها اجحاف در حق نیروی کار زن و در واقع یک نابرابری جنسیتی است.
به گفته این پژوهشگر، نادیده گرفتن حقوق کاری از دیگر عوامل خطرساز برای بروز اعتیاد است که برای هر دو جنس زن و مرد، در محیط‌های کاری وجود دارد.
نوری خاطرنشان کرد: در بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی به ویژه بنگاه‌های زیر پنجاه نفر که مشمول برخی معافیت‌ها در قانون کار هستند، شاهد نبود قرارداد برای نیروی کار و نیز قراردادهای سفیدامضا هستیم که زنان در این زمینه آسیب‌پذیرتر هستند.

پایگاه اجتماعی و اقتصادی، عامل مهم اعتیاد زنان
مورد مهم دیگر از نظر رویا نوری برای ایجاد زمینه‌های مصرف مواد اعتیاد آور در محیط کار برای زنان، پایگاه اجتماعی- اقتصادی آنان است. او در این زمینه می‌گوید: در جامعه ما نقش جایگاه اقتصادی و طبقه اجتماعی در مصوف مواد اعتیادآور مانند سال‌های قبل، همچنان بالاست. هرچه زنان از پایگاه اجتماعی- اقتصادی بالاتری برخوردار باشند، آسیب‌پذیری و خشونت‌پذیری کمتری دارند و اگر کارفرما به این موقعیت آنها توجه نکند و اضطراب و آشفتگی آنها را بالاتر ببرد، آسیب‌پذیری در مصرف مواد نیز بالاتر خواهد رفت.
این پژوهشگر اجتماعی در پایان تأکید کرد: متأسفانه در کشور ما محیط کاری که بتواند نیازهای نیروی کار خود را مبتنی بر جنسیت آنها تأمین کند، وجود ندارد. این موضوع به‌تنهایی می‌تواند آسیب‌پذیری زنان را که در برابر خشونت‌های جسمی و جنسی ناتوان‌تر هستند، بالاتر ببرد.
نشست تخصصی پیشگیری از مصرف مواد اعتیادآور در محیط‌های کاری فردا سه‌شنبه، 25 اردیبشهت، به همت جهاد دانشگاهی علامه طباطبایی، در دانشکده علوم اجتماعی این دانشگاه برگزار می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند با حضور در آن از نتایج تحقیقات این پژوهشگر و سایر سخنرانان، اطلاعات بیشتری کسب کنند.