عوامل ایجاد کننده ناباروری، راه های پیشگیری از آن
همواره گفته می شود که پیشگیری بهتر از درمان است. اما این پرسش ممکن است به ذهن شما برسد که مگر می توان از باروری هم پیشگیری کرد؟
آیا پیشگیری از ناباروری ممکن است؟ همواره گفته می شود که پیشگیری بهتر از درمان است. اما این پرسش ممکن است به ذهن شما برسد که مگر می توان از باروری هم پیشگیری کرد؟
برای پاسخ به این پرسش، بهتر است به سراغ علل و عوامل خطرسازی برویم که قابل پیشگیری و درمان اند:
بیماری های انتقال یابنده از راه روابط جنسی/ مقاربتی:
یکی از عوامل خطرزای ناباروری که بیش از دیگر عوامل، قابل پیشگیری است، ابتلا به بیماری های مقاربتی، مانند سیفلیس، سوزاک و یا کلامیدیا است. این بیماری ها می توانند به سیستم تناسلی زنان و مردان آسیب هایی جبران نشدنی وارد کنند.
بیماری های مقاربتی (STD) می توانند به روش های زیر مهار شوند:
- استفاده از کاندوم
- انجام آزمایش های بیماری های مقاربتی، در صورتی که افراد در معرض خطر ابتلا باشند.
- درمان زود هنگام و کامل بیماری های مقاربتی که این روند شامل پیگیری دقیق، آزمایش های لازم و غربالگری شرکای جنسی است.
روش های جلوگیری از بارداری:
اغلب زوج ها تمایل دارند تا داشتن فرزند را برای مدتی پس از ازدواج به تعویق بیندازند. انتخاب نادرست روش جلوگیری از بارداری می تواند باروری آیندۀ فرد را به مخاطره بیندازد. برای مثال، استفاده از IUD در زنانی که در معرض ابتلا به بیماری های مقاربتی هستند، به علت افزایش خطر بروز التهاب لگن، نادرست است.
پس بهتر است چنین بیان کنیم که استفاده از IUDبرای زنانی که هیچگاه باردار نشده اند، گزینه ای مردود است. مصرف قرص‌های ضد بارداری خوراکی معمولاً تأثیر مستقیمی بر باروری ندارد، اگرچه زنانی که سیکل های قاعدگی نامرتب قبل از مصرف قرص دارند، در می یابند که سیکل های نامرتب، در صورت قطع قرص، مجدداً باز خواهد گشت و دوباره، نیاز به درمان وجود دارد.
استفاده از کپسول های کاشتنی زیر جلدی، مانند نور پلانت، نیز می تواند با بازگشت تخمک گذاری تداخل یابد و سبب ناباروری گردد .
بستن لوله ها و عقیم سازی، به عنوان یک روش جلوگیری از باروری، بهتر است فقط در بیمارانی که خانواده خود را تکمیل کرده اند و یا مطمئن اند که نمی خواهند دوباره صاحب فرزند شوند، در صورت انجام مشاوره، پیشنهاد شود.
جراحی های غیر ضروری:
برای ضایعات خوش خیم دهانه رحم، مانند تغییرات فیزیولوژیکی که گاهی خود را به صورت نمایی از زخم نشان می دهند، ممکن است روش جراحی پیشنهاد شود، اما پرهیز از این گونه جراحی های غیرضروری، می تواند یکی دیگر از عوامل پیشگیری از ناباروری باشد.
برای نمونه، آپاندکتومی (عمل جراحی برداشتن آپاندیس) به دنبال دردهای مزمن شکمی در زنان جوان، می تواند چسبندگی های لگنی را ایجاد کند که به لوله ها آسیب می رساند.
بنابراین، مهم است که پزشکان و بیماران دربارۀ ضرورت و یا عدم ضرورت جراحی در زنان جوان آگاه باشند. جراحی هایی که برای برداشتن کیست تخمدان، فیبروم های کوچک (میومکتومی) و کورتاژ انجام می شود، ممکن است واقعاً صدمات جبران ناپذیری را وارد آورد.
بعضی از زوج های جوان از سقط جنین به عنوان یک روش جلوگیری از فرزنددار شدن حتی در مدت زمان کوتاهی پس از ازدواج استفاده می کنند.
انجام کورتاژ در این زنان شانس ابتلا به عفونت و انسداد لوله های رحمی را افزایش می دهد و طبیعتاً نازایی را به همراه خواهد داشت. اگر انجام جراحی ضروری است، باید با دقت زیاد و ترجیحاً با استفاده از تکنیک های میکروسکوپی که احتمال آسیب در آن ها بسیار اندک است (مانند جراحی با لاپاراسکوپ یا روش های هدایت شده با سونوگرافی)، برای این بیماران انجام شود تا توان باروری آن ها حفظ شود.
تغذیه و ورزش:
پرخوری، انجام ورزش های سنگین به منظور کاهش وزن یا ورزش حرفه ای سنگین می تواند سبب سیکل های قاعدگی نا مرتب و توقف تخمک گذاری شود. این مسئله بیشتر در زنان ورزشکار، شناگران، ژیمناست ها و نیز زنانی‌که دچار بی ا شتهایی عصبی هستند، دیده می شود که البته با برگشت وزن بدن، توان باروری آنان نیز برمی گردد. چاقی نیز می تواند با عملکرد تخمدان ها تداخل داشته باشد .
افزایش وزن بیش از حد می‌تواند تعادل هورمونی فرد را مختل کند و سبب تخمک گذاری غیرطبیعی و یا عدم تخمک گذاری گردد که با کاهش وزن بدن تا حد میزان طبیعی، می توان این مشکل را برطرف کرد.
افزایش سن ازدواج و بارداری:
یکی از عمده ترین مشکلات رایج در جوامع امروزی افزایش سن تمایل به باروری در زنان است. به علل مختلف، از جمله شرایط اقتصادی و اجتماعی، امروزه زنان ترجیح می‌دهند تا قبل از شروع زندگی مشترک، تحصیلات خود را تکمیل کنند و درپی اشتغال باشند و حتی برخی زنان تا قبل از 30 سالگی ازدواج نمی کنند و به طبع، سن بارداری آن ها نیز به تعویق می افتد. به دنبال افزایش سن، هرچه تصمیم به بارداری بیشتر به تعویق بیفتد، شانس بروز عوامل خطرزا، از جمله اندومتریوز یا بیماری های مقاربتی بیشتر خواهد بود و به ویژه در زنان، کم کم توان باروری و تخمک گذاری تحلیل خواهد رفت.
آسیب های بیضه:
یکی از علل قابل پیشگیری ناباروری، جلوگیری از صدمات بیضه در مردانی است که دچار مشکل بیضه های نزول نیافته اند. بیضه های نزول نیافته باید در سنین کودکی، ترجیحاً قبل از سن ۲ سالگی، به منظور جلوگیری از صدمات، جراحی شوند. این مسأله مستلزم آگاه کردن و آموزش دادن به مادرانی است که فرزندان پسر دارند.
بیماری اوریون:
این بیماری در پسران می تواند موجب ناباروری شود. مصون سازی پسران (تزریق واکسن) علیه بیماری اوریون در دوران کودکی روش پیشگیری خوبی است و می تواند از بروز اوریون و پیامدهای آن در پسران، جلوگیری کند.
مصرف داروها و موادی مانند الکل، ماری جوانا، شیشه و دیگر سموم، توان باروری فرد را تخریب می کند. این داروها با کاهش میل جنسی، تخریب تولید اسپرم و تداخل با تخمک گذاری همراه اند که گاهی این عوارض برگشت ناپذیرند و در اختلالات باروری نقش دارند.
سیگار کشیدن نیز به دلیل تأثیر بر علمکرد سیستم تولیدمثل و با کاستن تولید تخمک، افزایش خطر عفونت لگنی و کاهش تعداد اسپرم، توان باروری را دچار اختلال می کند. البته، اثرات معکوس اغلب موقتی اند، بنابراین در صورت عدم مصرف، تقریباً تمام علائم برطرف می شوند و اثرات مضر بر عملکرد سیستم تولید مثلی نیز احتمالاً تعدیل می‌گردد. به هرحال بهترین توصیه در این باره، عدم مصرف دخانیات، داروها و مواد مخدر است .
عوامل شغلی و محیطی:
صدمات شغلی می توانند در مردان تعداد اسپرم را کاهش دهند. استفاده و یا قرار گرفتن در معرض بسیاری از مواد و پرتوهای سمی، شامل تشعشع مواد رادیو اکتیو، گازهای بیهوشی، مواد شیمیایی مانند سرب، آفت کش‌ها مانند DBCP و حلال های دارویی مانند اکسید اتیلن نیز می توانند با کاهش تولید اسپرم همراه شوند و باروری را مختل سازند. تماس شدید با حرارت در محل کار (مثل رانندگان ، نانوایان) نیز می تواند باعث کاهش طولانی مدت و یا توقف دائم تولید اسپرم گردند. برای حفظ توان باروری، باید از عوامل آسیب زای محیطی و شغلی آگاه شوید و از آن ها پرهیز کنید.
پوشش و لباس:
برای بهداشت باروری، استفاده از لباس های زیر نخی به خانم‌ها و آقایان توصیه می‌شود. پوشیدن لباس های تنگ به مردان توصیه نمی شود، زیرا سبب افزایش حرارت بیضه ها می شود و ممکن است به روند تولید اسپرم آسیب برساند. اشعه Xنیز می‌تواند برای گنادها مضر باشد، بنابراین اگر عکسبرداری ضروری است، استفاده از پوشش های سربی به منظور محافظت از تابش اشعهX، برای حفظ توان باروری خانم ها و آقایان ضروری است.
شیمی درمانی و پرتو درمانی:
درمان سرطان با روش های شیمی و پرتو درمانی، توان باروری افراد را از بین می برد. زیرا در طول درمان، سلول های جنسی آسیب می بینند. از این رو، می توان پیش از آغاز درمان، با انجماد و ذخیرۀ تخمک، اسپرم و یا بافت بیضه یا تخمدان، توان باروری را حفظ کرد تا در زمان بهبود، بتوان صاحب فرزندی سالم شد. روش های حفظ باروری همچنین می تواند برای زنانی که سابقۀ خانوادگی یائسگی زودرس دارند و یا دیر ازدواج می کنند، مفید باشد.
آسیب های دهانۀ رحم:
نقش رحم در دستگاه تولید مثل زنان و حفاظت از آن بسیار مهم است. رعایت بهداشت جنسی و شستشو و پاکیزه نگه داشتن واژن می تواند از عفونت‌های رحم جلوگیری کند. همچنین، انجام تست پیشگیری از سرطان یا پاپ اسمیر، به منظور غربالگیری و تشخیص زودرس ضایعات پیش سرطانی، زمینه را برای درمان محافظه کارانۀ زخم های دهانه رحم فراهم می سازد و با معالجۀ زخم های دهانۀ رحم عملکرد این عضو حفظ خواهد شد.
منبع:
نی نی نما
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼