مشخصات ظاهری نوزاد، چقدر با ژنتیک ارتباط دارد؟

مهم ترین کاربردی که می توان برای ژنتیک کودک در نظر گرفت این است که ژنتیک باعث بروز چهره و شخصیت متفاوتی در فرزند شما می شود.

عملکرد ژنتیک کودک چگونه است؟
حتما در دوران بارداری که منتظر تولد فرزند خود هستید بار ها در خلوت خود چهره او را تصور کرده اید و از خود پرسیده اید آیا شبیه پدرش خواهد بود؟ موهای فر یا لخت خواهد داشت؟ آیا شوخ طبعی پدر بزرگش را به ارث می برد؟
جالب است بدانید که بر اساس محاسبات دانشمندان حدود ۶۰ هزار تا ۱۰۰ هزار ژن در ۴۶ کروموزوم انسان وجود دارد و هر نوزاد ۲۳ کروموزوم را از مادر و ۲۳ کروموزوم را از پدر خود می گیرد. با در نظر گرفتن تمامی ترکیب های احتمالی یک ژن، یک جفت والد توانایی تولید ۶۴ تریلیون فرزند متفاوت را دارند. این عدد به شما ثابت می کند که چرا پیش بینی ظاهر نوزادان قبل از تولد کاری غیر ممکن است. علم ژنتیک بسیار پیچیده است اما با سپری کردن یک دوره آموزشی کوتاه مدت به راحتی می توانید اطلاعات مفیدی به دست آورید. حتما مبحث ژنتیک را که در دبیرستان و در کتاب زیست خوانده اید به یاد می آورید بسیاری از اطلاعاتی که در آن دوران بدست آوردید اکنون می تواند به شما کمک کند تا مبحث ژنتیک در کودکان را بهتر درک کنید. امروزه با کشف مسائل جدید توسط دانشمندان معلوم شده که هر یک از ویژگی های انسانی وابسته به چندین ژن است و حاصل عملکرد چند گانه بسیاری از ژن ها با یکدیگر است و حتی در مورد بعضی از ویژگی های انسانی از جمله قد، وزن و شخصیت عوامل محیطی نیز تاثیرگذار است و بروز بعضی از ژن ها و غیر فعال بودن بعضی دیگر را تعیین می کند.

ژنتیک کودک و تعیین رنگ چشمش
اگر تنها یک جفت ژن در انتخاب رنگ چشم نوزاد دخالت داشت باید تنها سه طیف رنگ یعنی آبی، قهوه ای و شاید سبز در انسان ها دیده می شد. اما همانطور که می بینید رنگ چشم انسان ها طیف های رنگی گسترده ای را شامل می شود. دلیل بروز چنین طیف گسترده ای این است که رنگ چشم در انسان یک ویژگی چند ژنی است.
رنگ‌ چشم بر اساس مقدار ملانین، یا رنگدانه های موجود در عنبیه چشم تعیین می شود. چشم های تیره رنگ مقدار بیش تری ملانین و ‌چشم های آبی مقدار کم تری ملانین دارند. سایر رنگ ها مثل سبز و عسلی نیز مقادیر متفاوتی از این رنگدانه ها را دارند. به این دلیل که احتمالا ژن های مختلفی تعیین کننده مقدار این رنگ دانه های قهوه ای و محل بروز آنها در چشم افراد هستند احتمالات بسیار متفاوتی در مورد رنگ چشم افراد وجود دارد. حتی ممکن است والدینی که هر دو چشمان رنگ روشن دارند فرزندی با چشمان قهوه ای به دنیا بیاورند.

ویژگی های صورت و بدن کودک
بعضی ویژگی های چهره ای خاص در کودک مثل زاویه چانه، تقارن صورت و ‌چال گونه جز ویژگی های غالب هستند و در تمام نسل ها منتقل می شوند. ویژگی های دیگری مثل شکل دست، انگشتان و ناخن ها و حتی ویژگی های غیر عادی مثل موی سر سیخ ویژگی هایی هستند که می توانند در طی نسل ها تغییر یابند.
به نظر می رسد اثر انگشت نیز در خانواده ها شبیه هم باشد.‌ دندان های کج و نا منظم نیز می تواند ارثی باشد، زیرا شکل فک و شیب دندان ها نیز وابسته به ژنتیک کودک است. حتی امروزه ژن خاصی نیز برای فاصله بین دندان ها کشف شده، که یک ژن غالب است. برای پیدا کردن خصوصیات چهره نوزاد خود می توانید آلبوم خانوادگی خود را طی نسل های اخیر بررسی کنید. اگر اکثر اعضای خانواده صورتی گرد یا چانه ای برآمده داشتند، احتمالا فرزند شما هم همین ویژگی ها را خواهد داشت.

تاثیر ژنتیک کودک بر قد و وزن او
برای تخمین قد فرزند خود در بزرگسالی می توانید میانگین قد پدر و مادر را محاسبه کرده و سپس دو اینچ به قد فرزند پسر اضافه و ‌دو اینچ از قد فرزند دختر کم کنید. البته ژنتیک تا حدودی تعیین کننده این مسئله است و ممکن است قد نهایی فرزند شما از آنچه بدست آورده اید کوتاه تر یا بلند تر شود.
سایر عوامل تاثیر گذار بر قد نهایی فرزند شما سلامتی و تغذیه است. برای مثال اگر ژن فرزند شما طوری است که قد نهایی اش باید ۱۶۰ سانتی متر باشد، در صورتی که رژیم غذایی اش نادرست باشد یا اگر خللی در رشد او ایجاد شود ممکن است به ۱۶۰ سامتی متر نرسد. از طرف دیگر ممکن است بسته به شرایط قد فرزند شما از ۱۶۰ سانتی متر نیز بیش تر شود.
البته میزان چاقی یا لاغری در فرزند شما غیر قابل پیش بینی است. ژن ها فقط رسیدن کودک به یک‌ وزن مشخص را تعیین می کنند اما حفظ و ثبات این وزن را تضمین نمی کنند. اگر هر دو والد چاق باشند ممکن است کودک نیز چاق باشد.

تاثیر ژنتیک کودک بر تعیین رنگ مو
به طور کلی ژن رنگ‌موی تیره بر ژن رنگ‌ موی روشن غالب است. اما ممکن است مانند رنگ چشم، رنگ موی فرزند شما طیف زیبایی بین رنگ موی شما و رنگ موی همسر شما باشد. این مسئله به رنگ ها و رنگدانه های موی شما و همسرتان و نحوه ترکیب ژن ها با یکدیگر بستگی دارد.

تاثیر ژنتیک بر شخصیت کودک
متخصصان معتقدند بدون شک بسیاری از گرایشات شخصیتی مثل، نحوه ی واکنش افراد به صدا بر اساس ژنتیک و از دوران کودکی در فرد تعیین شده. اما آنها بر این نکته نیز اصرار دارند که محیط اطراف نیز تاثیری عمیق بر رفتار کودکان دارد،‌ برای مثال یک کودک میل به شرکت در کار های پر ریسک را از والدین خود به ارث می برد.

بارداری دو قلو ها
اصولا باردار شدن دو قلو های یکسان ،که از یک تخمک بارور شده و به دو نیم تقسیم شده به وجود می آیند، کاملا شانسی است و به ژنتیک هیچ ربطی ندارد. اما به نظر می رسد بارداری دو قلو های غیر همسان یا همان جنین هایی که از دو تخمک و دو اسپرم جداگانه به‌وجود آمده اند تحت تاثیر ژنتیک باشد. بنابراین به دنیا آوردن دو قلو های غیر همسان نیز مسئله ای است که به ژنتیک مادر مربوط است و این ویژگی می تواند در افراد ارثی باشد.
همانطور که دیدید بیش تر خصوصیات فرزند شما را ژنتیک او و آنچه از پدر و مادر خود به ارث برده تعیین می کند.