اطلاعاتی در مورد اندومتریوز، سیر تا پیاز ماجرا
اندومتریوز یک اختلال غالبا دردناک است که در آن بافت‌هایی که به طور معمول داخل رحم قرار دارند (اندومتریوم) در خارج از رحم رشد می‌کند.
اندومتریوز یک اختلال غالبا دردناک است که در آن بافت هایی که به طور معمول داخل رحم قرار دارند (اندومتریوم) در خارج از رحم رشد می کند. آندومتریوز معمولا شامل تخمدان ها، لوله های فالوپ و بافتی است که درون لگن قرار دارد. به ندرت، این بافت ممکن است در اندام هایی بی غیر از اندام های لگن رشد کند.
با اندومتریوز، بافت اندومتریوم جابجا شده اما همچنان به طور عادی عمل می کند. این بافت با هر چرخه قاعدگی ضخیم تر شده و خونریزی می کند. از آنجا که این بافت جابجا شده هیچ راهی برای خروج از بدن ندارد، هنگام قاعدگی به دام افتاده و ایجاد درد می کند. وقتی اندومتریوز شامل تخمدان ها می شود، کیست هایی به نام اندومتریوم تشکیل می دهد. بافت اطراف آن می تواند تحریک شده و در نهایت بافت اسکار و چسبندگی ایجاد می شود.
آندومتریوز می تواند دردی که گاهی اوقات شدید است را به ویژه در طول دوره قاعدگی ایجاد کند. مشکلات باروری نیز ممکن است رخ دهد. خوشبختانه، درمان های موثر زیادی برای این اختلال در دسترس می باشد.
با ما تا انتهای این مطلب همراه شوید تا با نشانه ها، علل، عوامل خطر، عوارض، تشخیص و روش های درمان اندومتریوز بیشتر آشنا شوید.
علائم اندومتریوز
علامت اولیه اندومتریوز درد لگن است که اغلب در دوره قاعدگی رخ می دهد. اگر چه بسیاری از زنان در طول دوره قاعدگی در معرض گرفتگی های قاعدگی و درد شکم و کمر هستند، اما زنان مبتلا به اندومتریوز معمولا درد قاعدگی که به مراتب بدتر از حد معمول است را تجربه می کنند. آنها همچنین گزارش می دهند که دردشان به مرور زمان افزایش می یابد.
علائم و نشانه های آندومتریوز عبارتند از:
دوره های دردناک (دیسمنوره):
درد و گرفتگی شکم ممکن است قبل از دوره شروع شود و چندین روز بعد از اتمام دوره نیز ادامه داشته باشد. ممکن است درد کمر نیز وجود داشته باشد.
مقاربت دردناک:
درد در طول یا بعد از رابطه جنسی با وجود اندومتریوز در بدن رایج است.
درد در زمان دفع مدفوع یا ادرار کردن:
احتمالا این علائم را نیز در طول دوره تجربه خواهید کرد.
خونریزی بیش از حد:
ممکن است دوره های شدید خونریزی (منوراژی) یا خونریزی بین دوره ای (منومتوروراژی) رخ دهد.
ناباروری:
اندومتریوز در برخی از زنانی که در جستجوی درمان ناباروری هستند تشخیص داده می شود.
سایر علائم نیز عبارتند از:
- خستگی
- اسهال
- یبوست
- ضعف
- حالت تهوع
شدت درد، لزوما یک شاخص قابل اعتماد از میزان بیماری نیست. برخی از زنان مبتلا به آندومتریوز خفیف درد شدید دارند، در حالی که برخی دیگر که به اندومتریوز پیشرفته مبتلا هستند ممکن است درد کمی داشته یا حتی اصلا درد نداشته باشند.
اندومتریوز گاهی اوقات با سایر بیماری هایی که می توانند باعث درد لگن شوند، مانند بیماری التهابی لگن (PID) یا کیست تخمدان اشتباه گرفته می شود. این بیماری ممکن است با سندرم روده تحریک پذیر (IBS) که موجب بروز اسهال، یبوست و گرفتگی شکمی می شود اشتباه گرفته می شود. IBS می تواند همراه با آندومتریوز در بدن رخ داد و تشخیص را پیچیده تر کند.
علل ابتلا به اندومتریوز
اگر چه علت دقیق اندومتریوز هنوز مشخص نیست، اما توضیحات زیر ممکن است علت این بیماری باشند:
برگشت خون قاعدگی:
سلول های اندومتر، در جریان قاعدگی از طریق لوله های فالوپ به داخل حفره لگن رفته و از آن جا از بدن خارج می شوند. در صورتی که این سلول های آندومتر جابجا شده به دیواره های لگن و سطوح اندام های لگن، یعنی جایی که رشد می کنند بچسبند، ممکن است به رشد خود ادامه داده و اندومتریوز ایجاد کنند.
تبدیل سلول های صفاقی:
کارشناسان در آنچه که به عنوان "نظریه القایی" شناخته می شود، آورده اند که هورمون ها یا عوامل ایمنی، می توانند سلول های صفاقی (سلول هایی که درون شکم قرار دارند) را به سلول های اندومتر تبدیل کنند.
تحول سلول های جنینی:
هورمون هایی مانند استروژن ممکن است سلول های جنینی را در طی بلوغ به سلول های اندومتری تبدیل کنند.
اسکار ناشی از جراحی:
بعد از عمل جراحی، مانند هیسترکتومی یا سزارین، سلول های اندومتری ممکن است در محل برش جراحی تشکیل اسکار دهند.
حمل سلول های اندومتر:
رگ های خونی یا سیستم مایع بافتی (لنفاوی) ممکن است سلول اندومتر را به سایر قسمت های بدن انتقال دهند.
اختلال در سیستم ایمنی:
ممکن است وجود مشکل در سیستم ایمنی بدن باعث ناتوانی در تشخیص و تخریب بافت اندومتری که در خارج از رحم رشد می کند شود.
عوامل خطر ایجاد کننده اندومتریوز
چندین عامل خطر وجود دارند که می توانند شانس ابتلا به اندومتریوز را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
- نداشتن سابقه زایمان
- شروع دوره قاعدگی در سنین پایین
- شروع یائسگی در سن بالا
- داشتن دوره های کوتاه مدت قاعدگی که کمتر از ۲۷ روز است
- افزایش سطح استروژن در بدن
- شاخص توده بدنی پایین
- مصرف الکل
- ابتلای یکی از بستگان (مادر، عمه یا خواهر) به اندومتریوز
- وجود هر بیماری که مانع خروج طبیعی خون قاعدگی از بدن می شود
- ناهنجاری های رحم
اندومتریوز معمولا چند سال پس از شروع قاعدگی ایجاد می شود. علائم و نشانه های آن به طور موقت در بارداری قطع شده و با یائسگی پایان می یابد. مگر اینکه در حال مصرف استروژن باشید.
عوارض ناشی از اندومتریوز
ناباروری
عارضه اصلی آندومتریوز ناباروری است. تقریبا یک سوم تا نیمی از زنان مبتلا به آندومتریوز مشکل ناباروری دارند.
برای ایجاد حاملگی، تخمک باید از تخمدان آزاد شده، از طریق لوله فالوپ پایین بیاید، توسط سلول اسپرم بارور شده و خود را به دیواره رحم وصل کرده و رشد کند. اندومتریوز ممکن است این لوله را مسدود کرده و تخمک و اسپرم را از هم جدا نگه دارد. به نظر می رسد که این بیماری به اسپرم و تخمک آسیب نمی رساند.
با این حال، بسیاری از زنان مبتلا به اندومتریوز خفیف تا متوسط می توانند باردار شوند. پزشکان گاهی به زنان مبتلا به آندومتریوز توصیه می کنند تا بارداری را به تأخیر نیندازند. زیرا ممکن است وضعیت آن ها با گذشت زمان بدتر شود.
سرطان تخمدان
شانس ابتلا به سرطان تخمدان در زنان مبتلا به اندومتریوز بالاتر از حد انتظار است. اما خطر ابتلا به سرطان تخمدان معمولا بسیار اندک است. برخی مطالعات نشان داده اند که اندومتریوز این خطر را افزایش می دهد، اما با این وجود هنوز هم این خطر اندک است. در موارد نادر نیز نوع دیگری از سرطان به نام آدنوکارسینوما وابسته به آندومتریوز در زنان مبتلا به آندومتریوز می تواند در مراحل بعدی زندگی ایجاد شود.
روش های تشخیص
برای تشخیص آندومتریوز و سایر شرایطی که می تواند باعث درد لگن شود، پزشک از شما در مورد علائمتان از جمله محل درد و زمانی که این درد رخ می دهد سوالاتی را می پرسد.
آزمایشاتی که برای تشخیص اندومتریوز انجام می شوند شامل موارد زیر هستند:
معاینه لگن:
در طول معاینه لگن، دکتر به طور دستی برای تشخیص ناهنجاری هایی مانند کیست در اندام های تناسلی یا زخم های پشت رحم معاینه ای انجام می دهد.
سونوگرافی:
این آزمایش با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری از داخل بدن تولید می کند. برای ضبط تصاویر، یک دستگاه به نام مبدل روی شکم فشار داده شده و یا به واژن ( سونوگرافی ترانس واژینال ) وارد می شود. هر دو نوع اولتراسوند (سونوگرافی) از اندام های تولید مثل تصویری ایجاد می کنند. تصویربرداری اولتراسوند نمی تواند به طور قطعی اندومتریوز را تایید کند. اما می تواند کیست های مرتبط با آندومتریوز را شناسایی کند.
لاپاراسکوپی:
آزمایشی است که معمولا به عنوان اولین آزمایش استفاده نمی شود. اما برای اینکه مطمئن شوید که اندومتریوز دارید، پزشک ممکن است شما را به جراح ارجاع دهد تا به داخل شکم نگاه کرده و علائم اندومتریوز را با استفاده از روش جراحی به نام لاپاراسکوپی ببینید.
در این روش در حالی که بیهوشی عمومی دارید، جراح یک برش کوچک را در نزدیکی ناف ایجاد کرده و یک ابزار دقیق (لاپاروسکوپ) را وارد شکم می کند و به دنبال بافت اندومتر خارج از رحم می گردد. ممکن است نیاز باشد نمونه ای از بافت (بیوپسی) نیز برداشته شود. لاپاروسکوپی می تواند اطلاعاتی در مورد محل، میزان و اندازه ایمپلنت های اندومتری را برای کمک به انتخاب بهترین گزینه درمان تعیین کند.
روش های درمان اندومتریوز
درمان آندومتریوز معمولا با دارو یا جراحی انجام می شود. روشی که پزشک برای درمان انتخاب می کند بستگی به شدت علائم و نشانه ها و این که آیا می خواهید باز هم باردار شوید یا خیر دارد. به طور کلی، پزشکان ابتدا رویکردهای درمانی محافظه کارانه را توصیه می کنند.
داروهای ضد درد
پزشک ممکن است توصیه کند که یک داروی ضد درد مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ایبوپروفن یا ناپروکسن را برای کاهش درد ناشی از گرفتگی قاعدگی مصرف کنید. اگر حداکثر دوز مصرفی این دارو تسکین کاملی را به همراه نداشته باشد، ممکن است مجبور شوید روش دیگری را برای مدیریت نشانه ها و علائم خود انجام دهید.
هورمون درمانی
هورمون های تکمیلی گاهی در کاهش یا از بین بردن درد اندومتریوز موثرند. افزایش و افت هورمون ها در طی چرخه قاعدگی باعث می شود که ایمپلنت های اندومتری ضخیم شوند، شکسته شوند و خونریزی کنند. داروهای هورمونی ممکن است باعث کاهش رشد بافت اندومتر و جلوگیری از ایمپلنت های جدید شوند.
هورمون درمانی یک روش درمانی ثابت برای آندومتریوز نیست. پس از متوقف کردن درمان، علائم باز می گردند. هورمون درمانی های مورد استفاده برای درمان اندومتریوز عبارتند از:
روش های هورمونی پیشگیری از بارداری
استفاده ماهانه از قرص های ضد بارداری، پیچ ها و حلقه های واژینال، برای کنترل هورمون های مسئول ایجاد بافت اندومتر، به درمان این بیماری کمک می کنند. اکثر زنان هنگام استفاده از یکی از این روش های هورمونی ضد بارداری، جریان قاعدگی سبک تر و کوتاه تری را تجربه می کنند. استفاده از داروهای ضد بارداری هورمونی ممکن است درد اندومتریوز خفیف تا متوسط را کاهش داده یا از بین ببرد.
هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (Gn-RH) آگونیست ها و آنتاگونیست ها
این داروها تولید هورمون های تحریک کننده تخمدان و سطح استروژن را کاهش می دهند و از قاعدگی جلوگیری می کنند. این روند باعث می شود که بافت اندومتری کوچک شود. از آنجا که این داروها منوپوز مصنوعی ایجاد می کنند، مصرف دوز کم استروژن یا پروژستین همراه با آگونیست ها و آنتاگونیست های Gn-RH ممکن است عوارض جانبی منوپوز مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و کاهش تراکم استخوان را کاهش دهد. وقتی مصرف دارو را قطع می کنید، دوره های خونریزی و توانایی بارداری باز خواهد گشت.
پروژسترون درمانی
روش پیشگیری از بارداری حاوی پروژسترون تنها، مانند دستگاه داخل رحمی، ایمپلنت پیشگیرانه یا تزریق پیشگیرانه می تواند دوره های قاعدگی و رشد ایمپلنت های اندومتری را متوقف کند و به این ترتیب علائم و نشانه های اندومتریوز تسکین یابد.
دنازول
این دارو رشد اندومتری را با مسدود کردن تولید هورمون های تحریک کننده تخمدان مهار می کند. با این وجود، ممکن است اولین انتخابی درمانی نباشد، زیرا ممکن است باعث عوارض جانبی جدی شود و در صورت مصرف در دوران بارداری برای نوزاد خطرناک باشد.
جراحی محافظه کارانه
اگر اندومتریوز دارید و در حال تلاش برای باردار شدن هستید، جراحی جهت برداشتن اندومتریوز با حفظ رحم و تخمدان (جراحی محافظه کارانه) ممکن است شانس موفقیت شما را افزایش دهد. اگر درد شدیدی ناشی از اندومتریوز دارید، ممکن است این عمل جراحی به کاهش درد کمک کند.
پزشک می تواند این عمل را به روش لاپاروسکوپی یا از طریق جراحی انجام دهد. در عمل جراحی لاپاروسکوپی، جراح لاپاراسکوپ را از طریق یک برش کوچک در نزدیکی ناف وارد بدن کرده و بافت اضافی را برمی دارد.
در صورتی که این جراحی برای درمان انتخاب شود، تکنولوژی های باروری مانند لقاح آزمایشگاهی برای باردار شدن به کار گرفته می شوند. پزشکان اغلب در صورت استفاده از عمل جراحی محافظه کارانه، یکی از این روش ها را پیشنهاد می دهند.
هیسترکتومی
در موارد شدید اندومتریوز، جراحی برای برداشتن رحم (هیسترکتومی کامل) و هر دو تخمدان ممکن است بهترین درمان باشد. هیسترکتومی به تنهایی موثر نیست. زیرا تولید استروژن توسط تخمدان ها می تواند اندومتریوز باقی مانده را تحریک کند و درد را ادامه دهد. هیسترکتومی معمولا به عنوان آخرین راه حل و برای زنانی که قصد بارداری ندارند پیشنهاد می شود. زیرا بعد از انجام این عمل امکان بارداری وجود ندارد.
عوارض پس از هیسترکتومی شامل افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی و بیماری های خاص متابولیسم، به ویژه اگر قبل از ۳۵ سالگی این عمل را انجام دهید، می باشد.
درمان های خانگی
- حمام با آب گرم و پد گرمایی می تواند به آرامش عضلات لگن کمک کرده و گرفتگی و درد را کم کند.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و یا ناپروکسن می توانند به کاهش درد ناشی از گرفتگی عضلات قاعدگی کمک کنند.
- ورزش منظم در بهبود علائم نقش دارد.
کلینیک رادیولوژی و سونوگرافی به بخش
منبع:
پیام سلامت
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼