بیماری لوسمی در کودکان، چیست و چند نوع دارد؟

لوسمی، لوکمیا (Leukemia) یا سرطان خون در کودکان یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها برای کودکان است. منشا عارضه لوسمی مغز استخوان است. گلبول‌های سفید در مغز استخوان به صورت صحیح رشد نمی‌کنند. کبودی و خونریزی، دل درد و کم اشتهایی، مشکلات تنفسی، عفونت‌های مکرر، ورم و آماس، درد استخوان و کم خونی شایع‌ترین علائم لوسمی در کودکان هستند.
لوسمی به سرطان خون در کودکان گفته می‌شود. سلول‌های خون و پلاکت‌ها در مغز استخوان تولید می‌شوند. در عارضه لوسمی، برخی از گلبول‌های سفید خون به درستی رشد نمی‌کنند. این سلول‌ها به سرعت تکثیر می‌شوند و سلول‌های سالم را از بین می‌برند. لوسمی شایع‌ترین نوع سرطان در کودکان است. در آمریکا، سالانه ۴۰۰۰ کودک به این سرطان مبتلا می‌شوند.

علائم سرطان خون در کودکان
علت بروز لوسمی در اغلب موارد مشخص نیست و علائم آن نیز در کودکان متفاوت است. با این وجود، کارشناسان و دانشمندان معتقند که عوامل ژنتیکی-محیطی در ایجاد سرطان خون در کودکان نقش دارند. استفاده از حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌ها یکی از مهم‌ترین علت‌های لوسمی است. سیستم ایمنی بدن کودکان به صورت کامل قدرت مبارزه با عوامل مضر خارجی را ندارد. به طور کلی، علائم لوسمی مزمن به آرامی بروز می‌کند، اما علائم لوسمی حاد به صورت ناگهانی پدیدار می‌شوند. شایع‌ترین علائم سرطان خون در کودکان عبارتند از:
۱. کبودی و خونریزی
زمانی که یک کودک مبتلا به لوسمی، آسیب ببیند یا خون دماغ شود، احتمالا بیش از حد انتظار دچار خونریزی خواهد شد. همچنین کودک به آسانی کبود شده و لکه‌های خون مردگی بر روی بدن وی پدیدار می‌شوند. لخته شدن خون بستگی به پلاکت‌های سالم دارد. در کودک مبتلا به لوسمی با آزمایش خون می‌توان تعداد پلاکت‌های غیر طبیعی را تشخیص داد. کبودی و خونریزی می‌تواند ناشی از پایین بودن پلاکت خون باشد.
۲. دل درد و کم اشتهایی
این احتمال وجود دارد که کودک مبتلا به سرطان خون، دچار دل درد شود. این امر ناشی از تجمع سلول‌های لوسمی در طحال، کبد و کلیه است. همچنین کودک دچار کم اشتهایی می‌شود یا قادر به غذا خوردن نمی‌باشد. در این شرایط مشاهده کاهش وزن چشمگیر در کودک شایع‌تر است.
۳. مشکلات تنفسی
سلول‌های لوسمی می‌توانند در اطراف غده تیموس انباشته شوند. این امر منجر به تنگی نفس می‌شود. مشکلات تنفسی می‌توانند ناشی از تورم گره‌های لنفاوی در قفسه سینه باشند. کودک مبتلا به لوسمی ممکن است دچار سرفه یا خس خس سینه نیز شود.
۴. عفونت‌های مکرر
گلبول های سفید خون مسئول مبارزه با عفونت‌ها هستند. این در حالی است که سلول‌های لوسمی قادر به انجام این کار نیستند. کودک مبتلا به لوسمی به دفعات دچار عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی می‌شود. علائم این عفونت ها عبارتند از: سرفه، تب و آبریزش بینی. این عفونت‌ها اغلب حتی با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها یا درمان‌های دیگر نیز بهبود پیدا نمی‌کنند.
۵. ورم و آماس
گره‌های لنفاوی خون را تصفیه می‌کنند، اما سلول‌های لوسمی گاهی در گره‌های لنفاوی جمع شده و باعث ایجاد ورم و آماس در مناطق زیر می‌شوند:
-زیر بازو‌ها
-در گردن
-بالای ترقوه
-در کشاله ران

علائم سرطان خون در کودکان (ورم و آماس)
با استفاده از ام آر آی و سی تی اسکن می‌توان تورم غدد لنفاوی در شکم و یا داخل قفسه سینه را تشخیص داد. بزرگ شدن غده تیموس به رگ‌های انتقال دهنده خون در بازو‌ها و سر فشار می‌آورد. این امر منجر به تورم صورت و بازو می‌شود. در این شرایط سر، بازو‌ها و قفسه سینه به رنگ قرمز در می‌آید و فرد ممکن است دچار سردرد و سرگیجه شود.
۶. درد استخوان و مفصل
سلول‌های خونی در مغز استخوان تولید می‌شوند. سرطان خون در کودکان باعث می‌شود که سلول‌های خونی بیش از اندازه تولید شوند. این امر منجر به تجمع بیش از حد سلول‌های خونی می‌شود. در نتیجه، این تجمع موجب بروز درد در استخوان‌ها و مفاصل می‌شود.
۷. کم خونی
گلبول‌های قرمز خون به توزیع اکسیژن در بدن کمک می‌کنند. افزایش گلبول‌های سفید خون باعث کاهش گلبول‌های قرمز شده که این شرایط منجر به کم خونی می‌شود. علائم کم خونی عبارتند از:
-خستگی
-ضعف
-احساس سرما
-احساس سرگیجه
-سردرد
-رنگ پریدگی پوست
-تنفس سریع

انواع سرطان خون در کودکان
تقریبا تمام موارد سرطان خون در کودکان در کودکان حاد است، به این معنی که به سرعت پیشرفت می‌کنند. تعداد بسیار کمی از آن‌ها مزمن بوده و سرعت پیشرفت کمی دارند. انواع لوسمی در کودکان عبارتند از:
-لوسمی لنفوبلاستی حاد (ALL): از هر ۴ مورد، ۳ مورد، لوسمی لنفوبلاستی حاد است.
-لوسمی حاد میلوئیدی (AML): این نوع لوسمی تقریبا شایع‌ترین نوع لوسمی در کودکان است.
-لوسمی ترکیبی (MLL): این نوع لوسمی نادر بوده و ترکیبی از لوسمی لنفوبلاستی حاد و لوسمی حاد میلوئیدی است.
-لوسمی میلوئید مزمن (CML): این نوع لوسمی در کودکان نادر است.
-لوسمی لنفوسیتیک مزمن (CLL): این نوع لوسمی در کودکان نادر است.
-ﻟﻮﺳﻤﯽ ﻣﯿﻠﻮﻣﻮﻧﻮﺳﯿﺘﯿﮏ ﺟﻮاﻧﺎن (JMML): این نوع لوسمی نادر بوده، نه حاد و نه مزمن است و اغلب کودکان زیر ۴ سال به آن مبتلا می‌شوند.

نحوه تشخیص سرطان خون در کودکان
برای تشخیص بیماری لوسمی، پزشک ابتدا سابقه خانوادگی بیمار را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد، سپس از انواع آزمایش‌ها برای تشخیص نوع سرطان خون استفاده خواهد کرد. آزمایش‌های اولیه عبارتند از:
-آزمایش خون برای تعیین میزان سلول‌های خونی
-بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان، که اغلب از استخوان لگن انجام می‌شود.
-کشیدن مایع مغزی نخاعی، برای بررسی پیشرفت سلول‌های لوسمی به داخل مایع مغزی نخاعی

درمان سرطان خون در کودکان
درمان لوسمی در کودکان عمدتا به نوع لوسمی و همچنین دیگر موارد بستگی دارد. گاهی اوقات، قبل از شروع درمان سرطان، باید ابتدا عوارض این بیماری درمان شوند. به عنوان مثال، تغییر سلول‌های خونی می‌تواند منجر به عفونت یا خونریزی شدید شده که در این حالت، بر میزان اکسیژن بافت‌های بدن تاثیر می‌گذارد. برای درمان این وضعیت، می‌توان از آنتی بیوتیک‌ها و تزریق خون برای از بین بردن عفونت استفاده کرد.
شیمی درمانی، اصلی‌ترین روش برای درمان سرطان خون در کودکان است. کودک، دارو‌های ضد سرطان را به صورت خوراکی یا تزریقی دریافت خواهد کرد. برای پیشگیری از عود دوباره لوسمی، این درمان‌ها باید ۲ تا ۳ سال ادامه داشته باشند. گاهی اوقات، از درمان هدفمند نیز استفاده می‌شود. در این روش، بخش‌های خاصی از سلول‌های سرطانی مورد هدف قرار می‌گیرند. این نوع درمان، اغلب عوارض جانبی کمی را پدید می‌آورد.
از پرتودرمانی نیز می‌توان برای درمان لوسمی استفاده کرد. در این روش با استفاده از پرتو، سلول‌های سرطانی از بین رفته و تومور‌ها کوچک می شوند. همچنین، با این روش می‌توان از سرایت سلول های سرطانی به سایر قسمت‌های بدن نیز جلوگیری کرد. از جراحی به ندرت برای درمان لوسمی استفاده می‌شود. در نهایت، اگر درمان‌های استاندارد جواب ندهند، احتمالا پیوند سلول‌های بنیادی، بهترین گزینه خواهد بود.