زمان شروع یائسگی، مراحل و درمان آن

یائسگی زمانی است که پایان دوره های قاعدگی شما را نشان می دهد. یائسگی پس از اینکه ۱۲ ماه بدون دوره قاعدگی گذشت، تشخیص داده می شود و می تواند بین ۴۰ و ۵۰ سالگی رخ دهد، اما سن متوسط ۴۷ تا ۵۱ سال است.

یائسگی چیست؟

یائسگی یک فرایند بیولوژیکی طبیعی است. اما علائم جسمی مانند گرگرفتگی و علائم عاطفی یائسگی ممکن است خواب شما را مختل کنند، انرژی شما را کاهش دهند یا سلامت احساسی شما را تحت تاثیر قرار دهند. درمان های موثر بسیاری از تغییرات در شیوه زندگی تا هورمون درمانی وجود دارند.

علائم یائسگی

در ماه ها یا سال های پیش از یائسگی (perimenopause) ممکن است این علائم و نشانه ها را تجربه کنید:

- دوره های نامنظم قاعدگی

- خشکی واژن

- گرگرفتگی

- احساس سرما

- عرق کردن در شب

- مشکلات خواب

- تغییرات خلق و خوی

- افزایش وزن و کاهش متابولیسم

- ریزش مو و خشکی پوست

- از دست دادن حجم پستان

علائم یائسگی، از جمله تغییرات در قاعدگی، برای هر زنی متفاوت هستند. به احتمال زیاد، قبل از پایان یافتن دوره های قاعدگی ناهنجاری هایی را تجربه خواهید کرد.

نوسانات قاعدگی در دوران پیش از یائسگی معمولا شایع و قابل انتظار است. اغلب دوره های قاعدگی نامنظم میشوند و دیرتر یا زودتر رخ میدهند و یا چند ماه اصلا قاعدگی را تجربه نمیکنید و سپس چند ماه بعد دوباره قاعدگی شروع میشود. همچنین دوره های قاعدگی در دوره های کوتاه تر اتفاق می افتند، بنابراین فاصله بین دوره ها نزدیک می شود. با وجود دوره های قاعدگی نامنظم، بارداری امکان پذیر است. اگر یک دوره قاعدگی رخ ندهد اما مطمئن باشید که مرحله پیش از یائسگی هنوز آغاز نشده است، آزمایش بارداری را مدنظر قرار دهید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

به منظور اقدامات پیشگیرانه سلامت و هرگونه نگرانی پزشکی، به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. در طول و بعد از یائسگی، این مراجعات را ادامه دهید.

مراقبت های پیشگیرانه سلامتی با بالا رفتن سن می توانند شامل آزمون های غربالگری توصیه شده مانند کولونوسکوپی، ماموگرافی و غربالگری تری گلیسرید باشد. پزشک شما ممکن است سایر آزمایشات و معاینات را نیز توصیه کند، مثلا در صورتی که سابقه مشکل تیروئید داشته باشید، آزمایش تیروئید و همچنین معاینات پستان و لگن توصیه میشوند.

اگر پس از یائسگی خونریزی از واژن داشتید، به پزشک مراجعه کنید.

علل یائسگی

یائسگی میتواند ناشی از عوامل زیر باشد:

کاهش طبیعی هورمونهای تولید مثل. در انتهای دهه سوم زندگی، تخمدانها شروع به تولید استروژن و پروژسترون کمتر می کنند - هورمون هایی که قاعدگی را تنظیم می کنند - و باروری شما کاهش می یابد. در ۴۰ سالگی، دوره های قاعدگی شما ممکن است طولانی تر یا کوتاه تر، سنگین تر یا سبک تر، و بیشتر یا کمتر باشند، تا زمانی که نهایتا -به طور متوسط در سن ۵۱ سالگی - تخمدان ها تولید تخمک را متوقف می کنند، و دیگر دوره قاعدگی ندارید.

هیسترکتومی. هیسترکتومی که طی آن رحم برداشته میشود، اما تخمدان ها باقی می مانند معمولا منجر به یائسگی فوری نمی شود. گرچه دیگر دوره قاعدگی ندارید، تخمدان ها هنوز تخمک آزاد و پروژسترون و استروژن تولید می کنند. اما نوعی جراحی که طی آن رحم و تخمدان ها حذف می شوند (هیسترکتومی کامل و اوفورکتومی یا تخمدان برداری دوطرفه) منجر به یائسگی فوری می شود. دوره های قاعدگی شما بلافاصله متوقف می شوند، و به احتمال زیاد دچار گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی می شوید که ممکن است شدید باشند، زیرا این تغییرات هورمونی به طور ناگهانی رخ می دهند، نه طی چندین سال.

شیمی درمانی و پرتودرمانی. این درمان های مربوط به سرطان می توانند منجر به یائسگی شوند و علائمی نظیر گرگرفتگی طی دوره درمان یا مدت کوتاهی پس از دوره درمان ایجاد میکنند. متوقف شدن قاعدگی (و باروری) ناشی از شیمی درمانی دائمی نیست، بنابراین بهتر است باز هم اقدامات کنترل بارداری در نظر گرفته شوند.

ناتوانی تخمدان. حدود ۱ درصد از زنان، قبل از ۴۰ سالگی یائسگی را تجربه میکنند (یائسگی زودرس). یائسگی ممکن است ناشی از ناتوانی تخمدان باشد -یعنی زمانی که تخمدان ها قادر به تولید سطح نرمال هورمون های تولید مثل نیستند - این مشکل ناشی از عوامل ژنتیکی یا بیماری های خود ایمنی است. اما اغلب علت این مشکل را نمی توان پیدا کرد. برای این زنان، حداقل تا سن طبیعی یائسگی به منظور محافظت از مغز، قلب و استخوان، معمولا هورمون درمانی توصیه می شود.

عوارض یائسگی

پس از یائسگی، خطر ابتلا به بیماری های خاص افزایش می یابد. نمونه چنین بیماری هایی عبارتند از:

- بیماری قلبی و رگ های خونی (قلبی عروقی). هنگامی که میزان استروژن شما کاهش می یابد خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی افزایش می یابد. بیماری قلبی عامل اصلی مرگ و میر در زنان و مردان است. بنابراین ورزش منظم، داشتن رژیم غذایی سالم و حفظ وزن طبیعی حائز اهمیت هستند. با پزشک خود در مورد چگونگی محافظت از قلب، از جمله چگونگی کاهش کلسترول خون یا فشار خون، در صورت بالا بودن آنها، مشورت کنید.

- پوکی استخوان. این وضعیت باعث می شود که استخوان ها شکننده و ضعیف شوند، که منجر به افزایش خطر شکستگی می شود. در طی چند سال اول پس از یائسگی، ممکن است تراکم استخوان را به سرعت از دست بدهید، و خطر ابتلا به پوکی استخوان در شما افزایش می یابد. زنانی که در دوران پس از یائسگی مبتلا به پوکی استخوان هستند بیشتر در معرض شکستگی های ستون فقرات، ناحیه کمر و مچ دست قرار دارند.

- بی اختیاری ادرار. همانطور که خاصیت ارتجاعی بافت واژن و مجرای ادراری خود را از دست میدهید، ممکن است به طور مکرر، ناگهانی و شدید نیاز به تخلیه ادرار داشته باشید، و به دنبال آن، بی اختیاری ادرار، یا از دست دادن کنترل ادرار با سرفه، خنده یا بلند شدن (بی اختیاری تحت فشار) را تجربه خواهید کرد. ممکن است اغلب دچار عفونت ادراری شوید. تقویت عضلات لگن با تمرینات کگل و استفاده از استروژن موضعی واژینال میتوانند به کاهش علائم بی اختیاری کمک کنند. هورمون درمانی نیز میتواند یک روش درمانی موثر برای مجاری ادراری یا تغییرات واژن در زنان پس از یائسگی باشد که می تواند منجر به بی اختیاری ادرار شود.

- عملکرد جنسی. خشکی واژن ناشی از کاهش تولید رطوبت و از دست دادن قابلیت ارتجاعی می تواند باعث ناراحتی و خونریزی جزئی در طی رابطه جنسی شود. همچنین کاهش شور و هیجان ممکن است میل شما را برای فعالیت جنسی کاهش دهد. مرطوب کننده ها و روان کننده های واژینال مبتنی بر آب میتوانند کمک کنند. اگر روان کننده واژن کافی نباشد، بسیاری از زنان از درمان موضعی استروژن واژینال استفاده می کنند که به صورت کرم ، قرص یا حلقه واژینال موجود است.

- افزایش وزن. بسیاری از زنان در طی دوره یائسگی و بعد از یائسگی اضافه وزن را تجربه می کنند زیرا متابولیسم بدن کُند میشود. ممکن است برای حفظ وزن فعلی خود به خوردن کمتر و ورزش بیشتر نیاز داشته باشید.

تشخیص یائسگی

علائم و نشانه های یائسگی در اکثر زنان معمولا به اندازه کافی بیانگر شروع دوره یائسگی هستند. اگر در مورد دوره های قاعدگی نامنظم یا گرگرفتگی نگران هستید، با پزشک خود صحبت کنید. در بعضی موارد ممکن است ارزیابی بیشتر توصیه شود.

به طور معمول برای تشخیص یائسگی انجام آزمایش لازم نیست. اما در شرایط خاص، پزشک ممکن است آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون های زیر توصیه کند:

هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و استروژن (استرادیول)، زیرا هنگام یائسگی سطح FSH افزایش و سطوح استرادیول کاهش می یابد.

هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)، زیرا کم کاری تیروئید می تواند علائمی مشابه علائم یائسگی ایجاد کند.

برای بررسی سطح FSH در ادرار خود آزمایشات خانگی بدون نسخه در دسترس هستند. این آزمایشات می توانند به شما نشان دهند که آیا سطح FSH شما بالا رفته است و ممکن است در مرحله پیش از یائسگی یا یائسگی باشید یا خیر. اما، از آنجا که FSH در طول چرخه قاعدگی نوسان می کند، آزمایشات FSH خانگی واقعا نمی توانند نشان دهند که آیا به طور قطع در مرحله ای از یائسگی قرار دارید یا خیر.

درمان

یائسگی نیازی به درمان دارویی ندارد. در عوض، درمان ها بر کاهش علائم و نشانه ها و جلوگیری از کنترل بیماری های مزمن که ممکن است با بالا رفتن سن اتفاق بیفتند تمرکز می کنند. درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

- هورمون درمانی. استروژن درمانی بهترین درمان برای تسکین گرگرفتگی دوران یائسگی است. با توجه به سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما، پزشک ممکن است استروژن را در کمترین دوز و کوتاهترین مدت زمان مورد نیاز برای تسکین علائم شما توصیه کند. اگر رحم داشته باشید، به پروژسترون علاوه بر استروژن نیاز دارید. استروژن نیز به جلوگیری از از دست دادن استخوان کمک می کند. استفاده طولانی مدت از هورمون درمانی ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه و سرطان پستان را در پی داشته باشد، اما شروع هورمون ها در دوران یائسگی برای بعضی از زنان مفید است. با پزشک خود در مورد مزایا و خطر هورمون درمانی و این که آیا این نوع درمان انتخاب ایمنی برای شما هست یا خیر، مشورت کنید.

- استروژن واژینال. برای از بین بردن خشکی واژن، استروژن می تواند به طور مستقیم به واژن با استفاده از کرم، قرص یا حلقه واژینال تجویز شود. این درمان تنها مقدار کمی از استروژن را آزاد می کند، که توسط بافت های واژن جذب می شود. این درمان می تواند به کاهش خشکی واژن، ناراحتی در هنگام مقاربت جنسی و مشکلات ادراری کمک کند.

- داروهای ضد افسردگی با دوز پایین. بعضی از داروهای ضد افسردگی مربوط به گروهی از داروهای مهار کننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) میتوانند باعث کاهش گرگرفتگی یائسگی شوند. داروهای ضد افسردگی با دوز پایین برای درمان گرگرفتگی ممکن است برای زنانی که نمی توانند از نظر سلامتی از استروژن استفاده کنند یا برای زنانی که برای اختلالات خلقی به داروهای ضد افسردگی نیاز دارند، مفید باشند.

- گاباپنتین (Neurontin، Gralise، و غیره). گاباپنتین برای درمان تشنج ها تایید شده است، اما نشان داده شده است که به کاهش گرگرفتگی نیز کمک می کند. این دارو برای خانم هایی که نمی توانند از استروژن درمانی استفاده کنند و در افرادی که دارای گرگرفتگی شبانه هستند، مفید می باشد.

- کلونیدین (Catapres، Kapvay، و غیره). کلونیدین، قرص یا پچی که معمولا برای درمان فشار خون بالا استفاده میشود و ممکن است مقداری تسکین دهنده گرگرفتگی نیز باشد.

داروها برای جلوگیری یا درمان پوکی استخوان. پزشکان ممکن است بسته به نیازهای فردی داروهای پیشگیری یا درمان پوکی استخوان را توصیه کنند. داروهای متعددی در دسترس هستند که به کاهش تراکم استخوان و خطر شکستگی کمک می کنند. پزشک شما ممکن است مکمل های ویتامین D را برای کمک به تقویت استخوان ها تجویز کند.

قبل از تصمیم گیری در مورد هر نوع درمان، با پزشک خود درباره گزینه های پیش رو و خطرات و مزایای مربوط به هر یک صحبت کنید. گزینه های درمانی خود را سالانه بررسی کنید، زیرا ممکن است نیازها و گزینه های درمانی شما تغییر کنند.

سبک زندگی و درمان های خانگی

خوشبختانه بسیاری از نشانه ها و علائم مرتبط با یائسگی موقت هستند. مراحل زیر را برای کمک به کاهش یا جلوگیری از تاثیرات آنها انجام دهید:

- تسکین گرگرفتگی. لباس نازک بپوشید، یک بطری آب سرد همراه داشته باشید یا به مکان های خنک تر بروید. سعی کنید به طور دقیق مشخص کنید چه چیزی باعث گرگرفتگی شما می شود. برای بسیاری از زنان، عواملی که ممکن است موجب گرگرفتگی شوند شامل نوشیدنی های گرم، کافئین، غذاهای پرادویه و تند، الکل، استرس، آب و هوای گرم و حتی اتاق گرم می باشند.

- کاهش ناراحتی واژن. از روان کننده های واژینال با پایه آب (استروگلید، ژل K-Y و غیره) و روان کننده ها یا مرطوب کننده های با پایه سیلیکون (Replens و غیره) که بدون نسخه هستند استفاده کنید. محصولاتی را انتخاب کنید که حاوی گلیسیرین نباشند، زیرا می توانند باعث سوزش یا تحریک در زنانی شوند که به این مواد حساس هستند. فعال ماندن از نظر جنسی نیز با افزایش جریان خون به واژن میتواند به ناراحتی واژن کمک کند.

- داشتن خواب کافی. از کافئین، که می تواند خوابیدن را دشوار سازد، اجتناب کند. در طول روز ورزش کنید، اگر چه درست قبل از خواب این کار درست نیست. اگر گرگرفتگی خواب شما را مختل می کند، ممکن است لازم باشد راهی برای مدیریت آن پیدا کنید تا بتوانید بقیه شب خواب خوبی داشته باشید.

- تمرین تکنیک های ریلکسیشن. تکنیک هایی مانند تنفس عمیق، تنفس موزون، تخیلات هدایت شده، ماساژ و ریلکسیشن عضلانی پیشرفته میتوانند به علائم یائسگی کمک کنند. می توانید کتاب ها، سی دی ها و گروه های آنلاین مختلفی را در زمینه تمرین های ریلکسیشن پیدا کنید.

- تقویت عضلات کف لگن. تمرینات عضلانی کف لگن، موسوم به تمرینات کگل، می توانند برخی از انواع بی اختیاری ادرار را بهبود بخشند.

- داشتن رژیم غذایی متعادل. رژیم غذایی شامل انواع میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار داشته باشید. مصرف چربی های اشباع، روغن و قند را محدود کنید. در صورت نیاز برای تامین نیازهای روزانه مکمل کلسیم یا ویتامین D مصرف کنید.

- نکشیدن سیگار. سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سکته مغزی، پوکی استخوان، سرطان و بسیاری دیگر از مشکلات سلامتی را افزایش می دهد. سیگار کشیدن ممکن است باعث افزایش فشار خون بالا و یائسگی زودرس شود.

- ورزش منظم. فعالیت بدنی منظم و یا تمرین در اکثر روزهای هفته به محافظت در برابر بیماری های قلبی، دیابت، پوکی استخوان و سایر بیماری های مرتبط با بالا رفتن سن، کمک میکند.

درمان های جایگزین

روش های متعددی برای مدیریت علائم یائسگی ترویج شده اند، اما تعداد کمی از آنها پشتوانه علمی دارند. برخی از درمان های مکمل و جایگزین که مورد مطالعه قرار گرفته یا در حال بررسی هستند عبارتند از:

- استروژن گیاهی (فیتواستروژن ها). این استروژن ها به طور طبیعی در غذاهای خاصی یافت میشوند. دو نوع اصلی فیتواستروژن وجود دارد، ایزوفلاون ها و لیگنان ها. ایزوفلاون ها در سویا، عدس، نخود و سایر حبوبات یافت می شوند. لیگنان ها در فلفل، غلات سبوس دار و برخی میوه ها و سبزیجات یافت میشوند.

این که آیا استروژن موجود در این غذاها می تواند گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی را از بین ببرد یا خیر، هنوز اثبات نشده است اما اکثر مطالعات نشان داده اند که آنها بی تاثیرند. ایزوفلاون ها از برخی تاثیرات استروژن مانند ضعیف برخوردار هستند، بنابراین اگر سرطان سینه دارید، قبل از افزودن قرص های ایزوفلاون به رژیم غذایی خود، با پزشک صحبت کنید.

تصور میشود گیاه مریم گلی حاوی ترکیباتی با اثرات استروژن مانند است و شواهد خوبی وجود دارند که نشان میدهند این گیاه می تواند علائم یائسگی را کنترل کند. افرادی که آلرژی دارند، و زنان باردار یا شیرده نباید از این گیاه و روغن های آن مصرف کنند. در افرادی که فشار خون بالا و صرع دارند نیز رعایت احتیاط در مصرف این گیاه ضروری است.

- هورمون های زیست همسان. این هورمون ها از منابع گیاهی بدست می آیند. اصطلاح "زیست همسان" نشان می دهد که این هورمون ها در یک محصول، به لحاظ شیمیایی همانند هورمون های تولید شده توسط بدن هستند. با این حال، گرچه برندهای هورمون های زیست همسان بسیاری وجود دارند که توسط سازمان غذا و دارو تایید شده اند، بسیاری از آنها ترکیبی هستند- یعنی براساس نسخه پزشک در داروخانه ترکیب شده اند - و توسط این سازمان کنترل نشده اند، بنابراین کیفیت و خطرات آنها می تواند متفاوت باشد. همچنین هیچ شواهد علمی وجود ندارد که نشان دهند هورمون های زیست همسان در بهبود علائم یائسگی بهتر از هورمون درمانی سنتی عمل می کنند.

- گیاه توت مار سیاه. توت مار سیاه در میان بسیاری از زنان مبتلا به علائم یائسگی محبوب است. اما شواهد اندکی مبنی بر اینکه توت مار سیاه موثر است، وجود دارند و این مکمل می تواند برای کبد مضر باشد و برای زنان مبتلا به سابقه سرطان سینه خطرناک است.

- یوگا. هیچ مدرکی برای حمایت از تمرین یوگا در کاهش علائم یائسگی وجود ندارد. اما تمرینات تعادلی مانند یوگا یا تای چی می توانند قدرت و هماهنگی را بهبود بخشند و ممکن است به جلوگیری از سقوط که می تواند منجر به شکستگی استخوان شود کمک کند. قبل از شروع تمرینات تعادلی، با پزشک خود مشورت کنید. به دنبال کلاسی برای یادگیری نحوه انجام حالت و تکنیک های تنفس صحیح باشید.

- طب سوزنی. طب سوزنی ممکن است بعضی مواقع برای کمک به کاهش گرگرفتگی مفید باشد، اما در تحقیقات، پیشرفت قابل توجه یا مداومی مشخص نشده است. تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

- هیپنوتراپی. هیپنوتراپی ممکن است میزان بروز گرگرفتگی را در بعضی از زنان یائسه کاهش دهد. با توجه به مطالعات انجام شده، هیپنوتراپی باعث بهبود خواب و کاهش تداخل در زندگی روزمره نیز میشود.

ممکن است در مورد مکمل های خوراکی دیگر مانند شبدر قرمز، کوا، آنژلیک چینی (دونگ کوئی)، DHEA، روغن پامچال شب و یام وحشی (کرم پروژسترون طبیعی ) چیزهایی شنیده باشید. در مورد اثربخشی این محصولات شواهد علمی وجود ندارد و بعضی از این محصولات ممکن است مضر باشند.

قبل از مصرف مکمل های گیاهی یا مکمل های غذایی برای علائم یائسگی با پزشک خود صحبت کنید. سازمان غذا و دارو محصولات گیاهی را کنترل نمی کند و بعضی از آنها می توانند خطرناک باشند و یا با داروهای دیگری که مصرف می کنید تداخل داشته باشند بنابراین ممکن است سلامت شما را در معرض خطر قرار دهند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

اولین مراجعه شما به احتمال زیاد با پزشک عمومی یا پزشک زنان خواهد بود.

کارهایی که میتوانید قبل از مراجعه به پزشک انجام دهید:

- پیگیری علائم خود. به عنوان مثال، فهرستی از تعداد دفعات گرگرفتگی که تجربه می کنید تهیه کنید و به شدت آنها دقت کنید.

- لیستی از داروها، مکمل های ویتامین و مکمل های گیاهی که مصرف میکنید تهیه کنید. این لیست باید شامل دوزها و چگونگی مصرف آنها نیز باشد.

- در صورت امکان از یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود بخواهید همراه شما باشد. ممکن است در مراجعه خود اطلاعات زیادی کسب کنید و به خاطر سپردن همه آنها ممکن است دشوار باشد.

دفترچه یادداشت با خود همراه داشته باشید. از دفترچه یادداشت برای ثبت اطلاعات مهم در طی مراجعه خود به پزشک استفاده کنید.

لیستی از سوالاتی که از پزشک باید بپرسید آماده کنید. ابتدا سوالات مهم خود را در اولویت قرار دهید. بعضی از پرسش های مهم که می توانید از پزشک بپرسید عبارتند از:

- در صورت نیاز چه نوع آزمایشاتی ممکن است نیاز باشد؟

- چه درمان هایی برای به حداقل رساندن علائم من وجود دارند؟

- آیا می توانم برای از بین بردن علائم خود کاری انجام دهم؟

- چه کارهایی را می توانم برای حفظ سلامتی خود انجام دهم؟

- آیا درمان جایگزینی وجود دارد که بتوانم امتحان کنم؟

- آیا یادداشت یا بروشور چاپ شده ای در این زمینه دارید که بتوانم با خود ببرم؟

- چه وب سایت هایی را در این خصوص توصیه می کنید؟

علاوه بر این، هر زمان که طی مراجعه سؤالی داشتید، تردید نکنید و سوال کنید.

چه سوالاتی انتظار میرود که پزشک از شما بپرسد؟

- آیا هنوز دوره قاعدگی را تجربه میکنید؟

- آخرین دوره قاعدگی شما چه زمانی بوده است؟

- چقدر علائم آزاردهنده را تجربه می کنید؟

- علائم شما چقدر ناراحت کننده هستند؟

- آیا چیزی وجود دارد که علائم شما را بهبود بخشد؟

- آیا چیزی وجود دارد که علائم شما را بدتر کند؟