سرطان رحم در زنان، همه چیزهایی که باید بدانید

سرطان آندومتر، نوعی سرطان است که در رحم ایجاد می شود. رحم، ارگانی توخالی و گلابی شکل است که در لگن قرار دارد و محلی است که در آن رشد جنین اتفاق می افتد. سرطان آندومتر در لایه سلولی آندومتر (endometrium) در دیواره رحم آغاز می شود. سرطان آندومتر به نام سرطان رحم نیز شناخته شده است. انواع دیگری از سرطان نیز در رحم اتفاق می افتد، مانند سرطان سارکومای رحم و سرطان دهانه رحم. اما شیوع این سرطان ها از سرطان آندومتر یا سرطان رحم کمتر است. سرطان رحم، اغلب در مراحل اولیه قابل تشخیص است و با خونریزی های غیر طبیعی واژن همراه است و به واسطه همین خونریزی غیر طبیعی، بیمار به پزشک مراجعه می کند. اگر سرطان رحم به موقع تشخیص داده شود از طریق جراحی رحم برداشته می شود.

فاکتور های خطر و علائم سرطان رحم

فاکتورهای زیر می توانند احتمال بروز سرطان رحم را افزایش می دهند:

تغییر در تعادل هورمون های زنانه در بدن:

تخمدان ها دو هورمون اصلی به نام استروژن و پروژسترون را تولید می کنند. نوسان در تعادل این هورمون ها سبب تغییراتی در لایه آندومتر می شود. بیماری یا شرایطی در بدن که منجر به افزایش استروژن شود اما سطح پروژسترون را تغییری ندهد، می تواند احتمال بروز سرطان آندومتر را افزایش دهد، از جمله شرایطی مانند الگوی تخمگ گذاری غیر طبیعی که در زنانی با مشکل سندرم تخمدان پلی کیستیک، چاقی و دیابت اتفاق می افتد. مصرف هورمون ها (که حاوی استروژن و بدون پروژسترون باشد) بعد از دوره یائسگی نیز می تواند احتمال بروز سرطان رحم را افزایش دهد. نوع نادری از تومور تخمدان، که منجر به ترشح استروژن می شود نیز می تواند احتمال بروز سرطان آندومتر یا رحم را افزایش دهد.

سال های قاعدگی:

شروع قاعدگی قبل از 12 سالگی یا دیر یائسه شدن، می تواند احتمال بروز سرطان رحم را افزایش دهد، زیرا به این ترتیب لایه آندومتر یا آندومتریوم، بیشتر در معرض استروژن قرار خواهد گرفت.

هرگز باردار نشدن:

زنانی که هرگز باردار نشده اند در مقایسه با زنانی که حداقل یک بار باردار شده اند، بیشتر در معرض ریسک سرطان رحم هستند.

افزایش سن:

مادامی که سن شما افزایش می یابد، احتمال بروز سرطان رحم نیز افزایش می یابد. بیشتر سرطان های آندومتر در زنان مسن تر اتفاق می افتد که در دوره یائسگی، قرار دارند.

چاقی:

چاق شدن نیز احتمال سرطان آندومتر را افزایش می دهد، زیرا افزایش توده چربی تعادل هورمونی بدن را تغییر می دهد.

هورمون درمانی برای سرطان سینه:

زنان مبتلا به سرطان سینه که با داروهایی مانند، تاموکسیفن تحت هورمون درمانی قرار دارند در خطر ابتلا به سرطان رحم هستند. اگر شما این دارو را مصرف می کنید، راجع به احتمال سرطان آندومتر با پزشک خود مشورت نمائید. برای اغلب زنان مزایای مصرف تاموکسیفن در مقایسه با احتمال سرطان آندومتر در اولویت قرار دارد.

سندرم وراثتی سرطان کولون:

سرطان وراثتی کولورکتال، سندرمی است که ریسک سرطان کولون و سایر سرطان ها، مانند سرطان آندومتر را افزایش می دهد. HNPCC به دلیل جهش ژنتیکی اتفاق می افتد و از والدین به فرزندان منتقل می شود، اگر یکی از اعضای خانواده مبتلا به این بیماری باشد، درباره احتمال بروز سندرم ژنتیکی در خودتان با پزشک مشورت نمائید. اگر این سندرم در شما تشخیص داده شد از پزشک بخواهید تا بررسی های مربوطه را در مورد سرطان هایی که در معرض آنها قرار دارید، انجام دهد.

علائم سرطان آندومتر یا سرطان رحم، شامل:

- خونریزی واژینال بعد از دوره یائسگی

- خونریزی بین دوره های قاعدگی

- ترشح مایعاتی آبکی، غیر طبیعی و تیره رنگ (به رنگ خون) از واژن

- درد لگن

- درد به هنگام نزدیکی جنسی

چه وقت باید به دکتر مراجعه کرد؟

اگر علامت و عارضه ای مانند خونریزی واژینال و ترشح مایعاتی که به دوره قاعدگی شما مربوط نیست، درد لگن یا درد به هنگام نزدیکی جنسی را تجربه کرده اید که باعث نگرانی شما شده، از پزشک خود وقت ملاقات بگیرید.

دلایل سرطان آندومتر یا سرطان رحم:

- دلایل سرطان آندومتر به طور دقیق شناخته نشده است. اما نکته مشخصی در این رابطه وجود دارد که، سرطان آندومتر یا رحم ناشی از جهش های ژنتیکی در سلول های آندومتر یا اندومتریوم رحم است.

- جهش ژنتیکی سلول های سالم و طبیعی را به سلول های غیر نرمال تبدیل می کند. سلول های سالم در چند مرحله رشد می کنند و در نهایت در زمان معلوم از بین می رود، اما سلول های غیر طبیعی خارج از کنترل رشد می کنند و از بین نمی روند. تجمع سلول های غیر نرمال، توده ای به نام تومور را تشکیل می دهند. سلول های سرطانی، بافت های نزدیک را مورد حمله قرار می دهند و درکل بدن پخش می شوند که به این اتفاق، متاستاز گفته می شود.

عوارض سرطان رحم

سرطان آندومتر یا سرطان رحم، می تواند به سایر قسمت های بدن نیز منتقل شود، که در این صورت موفقیت در درمان با مشکل مواجه می شود. در سرطان آندومتر، متاستاز اغلب به ریه سرایت می کند. اگر علائمی دارید که شما را نگران کرده است، برای مراقبت های اولیه از پزشک خود وقت بگیرید. اگر سرطان آندومتر یا رحم در شما تشخیص داده شد، احتمالا به متخصص سرطان های سیستم تناسلی در زنان ارجاع داده خواهید شد. از آن جایی که وقت ملاقات کوتاه است، بهتر است از قبل آماده باشید، در این جا اطلاعاتی وجود دارد که به آمادگی شما برای صحبت با پزشک کمک خواهد کرد .همچنین به شما کمک خواهد کرد تا بدانید از پزشک خود چه می خواهید.

- علائمی که تجربه کرده اید، یادداشت نمائید.

- از داروهایی که مصرف می کنید، تهیه نمائید. از جمله، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید. اگر قبلا سابقه هورمون درمانی داشته اید، آن را نیز یادداشت نمائید. از جمله مصرف قرص های ضد بارداری، تاموکسیفن یا سایر درمان های هورمونی.

- از دوستان و یا اعضای خانواده بخواهید شما را همراهی کند. در این شرایط ممکن است شما نتوانید همه اطلاعاتی را که از دکتر دریافت می کنید، به خاطر بسپارید. وجود یک همراه می تواند کمک کند تا اطلاعاتی را که شما از قلم می اندازید، به خاطر بسپارد.

- لیست سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید، آماده نمائید.

احتمالا پزشک از شما سوالاتی را خواهد پرسید، اگر آماده پاسخ گویی به این سوالات باشید از زمان نهایت استفاده را خواهید برد. پزشک ممکن است از شما بپرسد:

- آیا ترشح یا خونریزی واژینال را تجربه کرده اید؟ این علائم چند وقت یک بار و چگونه اتفاق می افتد؟

- آیا دردهایی در ناحیه لگن داشته اید؟

- آیا علائم دیگری دارید؟

- آیا این علائم به طور مستمر ادامه دارد و یا این که مقطعی اتفاق می افتد؟

- چه چیزی علائم شما را بهبود می دهد؟

- چه چیزی علائم شما را بدتر می کند؟

- آیا تا به حال برای علائم دوره یائسگی، استروژن درمانی کرده اید؟

- آیا سابقه ای از سرطان داشته اید؟

- آیا در خانواده شما، کسی هست که مبتلا به سرطان باشد؟ این افراد به هنگام تشخیص سرطان چند ساله بوده اند؟ این افراد مبتلا به چه نوع سرطانی بوده اند؟

تست و تشخیص سرطان رحم

تست های لازم و روش به کار رفته برای تشخیص سرطان آندومتر یا سرطان رحم، شامل:

آزمون لگن:

در طول این تست، پزشک با دقت بخش بیرونی ژنیتالیس (vulva) را بازبینی می کند و سپس دو انگشت از یک دست را داخل واژن می کند و همزمان دست دیگر را روی شکم فشار می دهد تا بتواند رحم و تخمدان را معاینه نماید. پزشک دستگاهی به نام اسپکولوم (speculum) را وارد واژن می کند. اسپکولوم واژن را باز می کند و پزشک می تواند واژن و سرویکس یا دهانه رحم را معاینه نماید تا وجود عوامل و بافت غیر طبیعی را بررسی کند.

استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از رحم:

پزشک ممکن است به شما اولتراسوند ترانس واژینال را توصیه کند، تا ضخامت و بافت اندومتریوم یا لایه آندومتر و سایر شرایط را بررسی نماید. در این روش، پزشک مبدل یا transducer دستگاه را داخل واژن می برد، مبدل از امواج صوتی استفاده می کند تا تصویری ویدوئویی را از رحم ایجاد کند. این تست به پزشک کمک خواهد کرد تا بتواند اختلالات در بافت دیواره رحم را جست و جو و شناسایی نماید.

استفاده از اسکوپ برای بررسی بافت آندومتریوم یا آندومتر:

در طول هیسترسکوپی پزشک یک تیوب منعطف، باریک و سبک به نام هیسترسکوپ را از طریق واژن و سرویکس وارد رحم می کند، لنزی که روی هیسترسکوپ وجود دارد این امکان را به پزشک می دهد تا داخل رحم و آندومتر را بررسی نماید.

برداشت نمونه ای از بافت برای انجام آزمایش:

برای نمونه برداری از داخل رحم، احتمالا فرد تحت بیوپسی آندومتر قرار خواهد گرفت. به این ترتیب، نمونه ای از بافت دیواره رحم برداشته می شود تا برای آنالیز های بیشتر مورد مطالعه قرار گیرد. بیوپسی آندومتر در مطب پرشک انجام می شود و معمولا نیاز به بیهوشی دارد.

انجام جراحی برای نمونه برداری به منظور انجام آنالیز و بررسی های مخصوص:

اگر با استفاده از بیوپسی بافت کافی فراهم نشود و یا اگر نتیجه بیوپسی نامشخص باشد، لازم است تا اتساع و کورتاژ (تراشیدن و بافت برداری) یا D&C انجام شود. در طول D&C بافت دیواره رحم تراشیده می شود و برای بررسی سلول های سرطانی تحت آزمون های میکروسکوپیک قرار می گیرد.

مراحل پیشرفت سرطان آندومتر یا سرطان رحم:

وقتی سرطان در بیمار تشخیص داده شد، پزشک مرحله پیشرفت سرطان را تعیین می کند. تست هایی که برای تعیین پیشرفت سرطان انجام می شود، شامل عکس برداری با استفاده از اشعه ایکس از قفسه سینه، اسکن توموگرافی کامپیوتری شده (سی تی اسکن)، اسکن توموگرافی با استفاده از انتشار پوزیترون (PET) و آزمایش خون است. تعیین نهایی پیشرفت سرطان، بعد از انجام جراحی به منظور درمان خواهد بود.

مراحل سرطان رحم، شامل:

- مرحله یک: سرطان تنها در رحم یافت می شود.

- مرحله دو: سرطان هم در رحم و هم سرویکس (دهانه رحم) مشخص می شود.

- مرحله سه: سرطان از رحم پیشرفت کرده اما هنوز به رکتوم و مثانه نرسیده است. گره های لنفاوی لگنی ممکن است درگیر سرطان شده باشند.

- مرحله ی چهار: سرطان به پشت ناحیه لگن پیشروی می کند و مثانه، رکتوم و بخش های دورتر بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.

درمان سرطان رحم

انتخاب روش برای درمان سرطان آندومتر یا رحم، با توجه به مشخصات سرطان، مانند مرحله پیشرفت بیماری، سلامت عمومی و اولویت های فرد است.

جراحی سرطان آندومتر یا سرطان رحم:

برای اغلب زنان مبتلا به سرطان آندومتر، انجام جراحی به منظور برداشت رحم توصیه می شود. بیشتر زنان مبتلا به این بیماری، رحم خود را بر می دارند (هیستروکتومی). همچنین لوله های فالوپ و تخمدان ها را نیز بر می دارند. هیستروکتومی، برای کسانی که در آینده قصد باردار شدن دارند، غیر ممکن است. همچنین اگر رحم برداشته شود، بیمار دوره یائسگی را تجربه خواهد کرد، هر چند که ممکن است آمادگی آن را نداشته باشد. در طول جراحی، جراح ممکن است به منظور بررسی پیشرفت سرطان اطراف رحم را نیز بازبینی کند. جراح ممکن است برای انجام تست های بیشتر، گره های لنفاوی را خارج کند تا به این ترتیب مرحله پیشرفت بیماری تخمین زده شود.

رادیوتراپی سرطان آندومتر یا سرطان رحم:

رادیو تراپی، از اشعه هایی با انرژی بالا مانند اشعه ایکس استفاده می کند تا سلول های سرطانی را از بین ببرد. در برخی موارد، پزشک رادیو تراپی را به شما توصیه می کند تا بعد از جراحی، احتمال عود سرطان کاهش یابد. در برخی موارد رادیوتراپی قبل از جراحی توصیه می شود تا تومور کوچک شده و راحت تر حذف شود. اگر سلامتی بیمار درحدی باشد که برای جراحی آمادگی نداشته باشد، پزشک، رادیوتراپی تنها را به بیمار توصیه خواهد کرد. در زنانی که مبتلا به سرطان پیشرفته آندومتر یا سرطان رحم هستند، رادیوتراپی می تواند درد ناشی از سرطان را در این افراد کنترل کند.

رادیوتراپی می تواند شامل:

- تشعشع از دستگاهی خارج از بدن که به آن، تابش خارجی می گویند. در این روش، بیمار روی تخت دراز می کشد و دستگاه تابش اشعه را بر روی نقاط خاصی از بدن تنظیم می کند.

- تشعشع در داخل بدن که به آن تابش درونی (brachytherapy) می گویند، در این حالت، دستگاهی مانند دانه کوچک، سیم و یا سیلندر برای مدت کوتاهی در داخل بدن بیمار قرار می گیرد.

هورمون درمانی سرطان آندومتر یا سرطان رحم:

هورمون درمانی، شامل مصرف داروهایی است که میزان هورمون ها را در بدن تحت تاثیر قرار می دهد. هورمون درمانی در صورتی در ارجعیت قرار دارد که سرطان به خارج از رحم نیز سرایت کرده باشد. در هورمون درمانی گزینه های زیر وجود دارد:

داروهایی برای افزایش مقدار پروژسترون در بدن:

پروژستین سنتتیک، فرمی از هورمون پروژسترون، می تواند به توقف رشد سلول های سرطانی آندومتر، کمک کند.

داروهایی برای کاهش مقدار استروژن در بدن:

داروهای هورمون درمانی می تواند به کاهش سطح استروژن در بدن کمک کند یا استفاده از استروژن موجود را دشوار کند. سلول های سرطانی آندومتر که به استروژن وابسته اند، با استفاده از این داروها از بین خواهند رفت.

شیمی درمانی سرطان آندومتر یا سرطان رحم:

شیمی درمانی، شامل ترکیبات شیمیایی است که برای کشتن سلول های سرطانی به کار می رود. بیمار ممکن است در شیمی درمانی یک یا چند دارو را استفاده نماید. داروهای شیمی درمانی می تواند به صورت خوراکی و یا تزریقی باشد. این روش درمان به زنانی توصیه می شود که سرطان پیشرفته ای دارند و یا این که احتمال عود سرطان و گسترش آن به خارج از رحم وجود دارد. این داروها به جریان خون وارد شده و در بدن حرکت می کند تا سلول های سرطانی را از بین ببرند.