غربالگری دوم بارداری، ضروری است؟

سوال : آیا در صورت نرمال بودن غربالگری اول نیازی به انجام غربالگری دوم است؟

پاسخ : در کل غربالگری اول و دوم در بارداری هر کدام مسائل مختلفی را بررسی میکنند.
غربالگری اول بیشتر برای بررسی یکسری سندروم ها و مشکلات ژنتیکی و به خصوص سندروم داون است که این سونوگرافی در هفته ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام میشود و در آن ضخامت چین پشت گردن بچه یا NT را بررسی میکنیم و در کنار آن ضربان قلب جنین، سن بارداری و یافته های آزمایشگاهی، ریسکی تعیین میشود که اگر آن سندروم ریسکش در این آزمایشات از یک حد خاصی بالاتر باشد نیاز به انجام تست های قطعی و بررسی های کوروموزومی است.
غربالگری دوم یا همان آنومالی اسکن که در هفته 18 تا 22 بارداری انجام میشود نقایص عمده جنین شامل استخوان جمجمه، مغز، قلب، ریه ها، احشا شکمی، کلیه ها و اندام ها را بررسی میکند و مشکلات ساختاری این اعضا بررسی میشود و با بررسی های غربالگری اول کاملا متفاوت است.

غربالگری سه ماهه اول بارداری (NT)

سونوگرافی NT در هفته‌های 11 تا 14 بارداری انجام می‌شود، در این سونوگرافی پزشک میزان مایع پشت گردن جنین و همچنین تشکیل استخوان بینی را بررسی می کند.

در این بررسی احتمال اختلالات کروموزومی به خصوص سندرم داون (مونگولیسم) و مشکلات قلبی ارزیابی می شود.

افزلیش NT و تاخیر در تشکیل استخوان بینی با افزلیش خطر ریست سندرم دان همراهی دارد. در کنار NT آزمایشات غربالگری سه ماهه دوم شامل Free BHCG و PAPP-A نیز انجام می شود و در کنار نتایج سونوگرافی در یک نرم افزار میزان ریسک اختلالات جنین بررسی می شود.
در صورتی‌ که در سونوگرافی NT بالاتر از حد نرمال باشد، به این معنی نیست که حتماً مشکلی در جنین وجود دارد. دقت سونوگرافی NT در تشخیص اختلالات کروموزومی در حدود ۷۰% مورد است. ترکیب سونوگرافی NT و آزمایش خون غربالگری سه ماهۀ اول، این دقت را افزایش داده و تا حدود ۸۰ درصد میرسد.

آمادگی خاصی قبل از انجام سونوگرافی لازم نیست ، با این وجود جهت حرکت بیشتر رویان توصیه به مصرف شیرینی جات قبل سونوگرافی می شود.

ممکن است جهت کسب تصویر و پوزیشن مناسب رویان چند بار مادر در فواصل حدود ۱۰ دقیقه بررسی شود.

در تصویر مناسب NT سر و قفسه سینه رویان به صورت ساژیتال (نیمرخ) در تصویر دیده می شود.
در صورت بالا بودن ریسک در بررسی های انجام شده انجام تست قطعی شامل یکی از موارد زیر جهت کاریوتایپینگ انجام می شود:

• CVS (نمونه برداری از پرز جفتی)

  این آزمایش در سه ماهه اول در حدود هفته دهم تا سیزدهم بارداری انجام می شود. قطعه کوچکی از جفت گرفته میشود و برای ناهنجاری های کروموزومی مورد مطالعه قرار می گیرد.

• آمنیوسنتز

  مقدار کمی مایع از اطراف نوزاد گرفته شده و برای ناهنجاری های کروموزومی مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد

• ان آی پی تی (آزمایش غیر تهاجمی قبل از تولد)

  نمونه ای از خون مادر برای بررسی دی ان ای گرفته شده و تست NIPT یا آزمایش سل فری

غربالگری سه ماهه دوم بارداری (اسکن آنومالی)

این سونوگرافی در هفته های 18 تا 22 هفته انجام میشود و از مهمترین سونوگرافی هایی بررسی جنین می باشد.
در این سونوگرافی اعضاء جنین مورد بررسی قرار می گیرد.

• ساختار و شکل سر ، جمجمه و مغز جنین
• صورت جنین جهت بررسی شکاف لب
• ستون فقرات جنین
• دیواره شکم جنین، برای بررسی دیواره شکم از نظر فتق و همچنین بررسی محل جفت
• قفسه سینه و قلب جنین، ساختار کلی قلب جنین بررسی می شود ولی جهت بررسی دقیقتر ساختار قلب و عملکرد مناسب درچه ها و رگهای اصلی اکوکاردیوگرافی قلب جنین توصیه می شود.
• احشاء شکم م معده جنینپ
• کلیه های جنین
• دست ها و پاهای جنین
• جنسیت جنین

نیاز به آمادگی خاصی قبل از انجام سونوگرافی غربالگری جنین نمی باشد فقط برای حرکات بیشتر توصیه به مصرف شیرینی جات میگردد، ممکن است برای بدست آوردن پوزیشن مناسب جنین مادر چند بار به فواصل حدود ۱۵ دقیقه مورد بررسی قرار گیرد.
جهت بررسی ناهنجاریهای دیررس به خصوص هیدروسفالی (ورم مغز جنین) و فتق دیافراگم توصیه به انجام بررسی مجدد آنومالی در هفته 27-30 نیز می گردد.
اکوکاردیوگرافی قلب جنین جهت بررسی عملکرد ، ساختار قلب ، حفره و دریچه های قلبی در زمان بارداری قابل انجام می باشد.