عفونت ریه در کودکان، ویروس سنسیشیال تنفسی چیست؟

ویروس سنسیشیال تنفسی یا ویروس RSV سبب بروز عفونت هایی می شود که ریه ها و مسیر تنفسی را درگیر می کند. ویروس سنسیشیال تنفسی، عمدتا در کودکان زیر دو سال شایع می باشد. البته این ویروس می تواند افراد بالغ را آلوده سازد. در افراد بالغ و کودکان سالم علائم ویروس RSV معمولا خفیف می باشد و عمدتا شبیه به یک سرماخوردگی معمولی است. ویروس سنسیشیال تنفسی یا ویروس RSV می تواند، سبب ایجاد عفونت شدید در برخی افراد مخصوصا نوزادان نارس، افراد بالغ سالمند، نوزادان و افراد بالغی شود که به بیماری های قلبی یا ریوی دچارند و یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. برای تخفیف ناراحتی های ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی، انجام برخی اقدامات شخصی ضروری است.

علائم ویروس RSV

علائم عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی یا ویروس RSV اغلب در طول 4 تا 6 روز بعد از قرار گرفتن در معرض این ویروس ظاهر می شود. در افراد بالغ و کودکان بزرگتر ویروس RSV معمولا علائمی شبیه به سرماخوردگی معمولی در پی دارد. این علائم عبارت است از:

- احتقان یا آبریزش بینی

- سرفه خشک

- تب با درجه پایین

- گلو درد

- سردرد خفیف

در موارد شدید عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی می تواند به بخش های پایین تر دستگاه تنفسی منتقل شود و سبب بروز ذات الریه و یا برونشیولیت گردد. برونشیولیت نوعی التهاب در مسیر مجاری هوایی کوچک می باشد. علائم و نشانه های ویروس سنسیشیال تنفسی عبارت است از:

- تب

- سرفه شدید

- خس خس به هنگام تنفس

- تنفس سریع یا دشواری در تنفس کردن (کودک ممکن است ترجیح دهد که در حالت نشسته قرار داشته باشد تا حالت خوابیده)

- رنگ کبود چهره به دلیل کمبود اکسیژن (سیانوز)

نوزادان معمولا با شدت بیشتری تحت تاثیر ویروس سنسیشیال تنفسی (ویروس RSV) قرار می گیرند. شما ممکن است متوجه حرکت ماهیچه های قلب کودک در هنگام تنفس شوید یا پوست کودک با هر بار تنفس به سمت بیرون هل داده می شود. این علامت نشان می دهد، نوزاد مبتلا به ویروس سنسیشیال تنفسی در تنفس کردن دچار مشکل شده است. سایر علائم عفونت شدید ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی در نوزادان عبارت است از:

- تنفس سریع و کوتاه

- سرفه کردن

- غذا خوردن نامناسب

- بی حالی و خستگی غیر معمول

- تحریک پذیری

اغلب کودکان و افراد بالغ مبتلا به ویروس سیسیشیال تنفسی ظرف 1 تا 2 هفته ریکاوری می شوند، اگر چه برخی افراد ممکن است به خس خس مکرر دچار شوند. در مواردی که عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی شدید باشد مخصوصا در نوزادان نارس و افراد بالغی که به بیماری های قلبی یا ریوی دچارند، نیاز به بستری شدن در بیمارستان وجود خواهد داشت.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که فرزند شما علائمی از ویروس سنسیشیال تنفسی را نشان داد (دشواری در تنفس، تب بالا، رنگ آبی در پوست صورت مخصوصا در لب ها و یا بستر ناخن ها) فورا با پزشک تماس بگیرید.

علت عفونت ویروس سنسیشیال تنفسی

ویروس سنسیشیال تنفسی یا ویروس RSV از طریق چشم ها، بینی یا دهان وارد بدن می شود. سپس به آسانی و از طریق هوا در ترشحات تنفسی آلوده منتشر می شود. شما یا کودک تان از طریق سرفه یا عطسه فرد آلوده که نزدیک به شما قرار دارد، می توانید به عفونت ویروس سنسیشیال تنفسی دچار شوید. ویروس سنسیشیال تنفسی همچنین می تواند از طریق تماس مستقیم مانند دست دادن نیز منتقل شود. این ویروس می تواند به مدت 4 ساعت روی اشیای سخت مانند سینی و یا اسباب بازی های کودک زنده بماند. تماس از طریق دهان، بینی یا چشم ها با اشیای آلوده می تواند به انتقال ویروس سنسیشیال تنفسی در بدن کمک کند.

فرد آلوده در روزهای اول بعد از ابتلا به عفونت ویروس سنسیشیال تنفسی، می تواند بیماری را منتقل کند و در این مدت بیماری بسیار مسری می باشد. اما تکثیر و انتشار ویروس سنسیشیال تنفسی یا ویروس RSV می تواند تا چند هفته ادامه داشته باشد.

فاکتور های خطر در ویروس سنسیشیال تنفسی:

کودکان زیر دو سال اغلب بیشتر به عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی دچار خواهند شد. کودکانی که در مراکز عمومی مانند مهد کودک ها، نگهداری می شوند و یا کودکانی که خواهر یا برادرشان به ویروس سنسیشیال تنفسی دچار شده اند، بیشتر در خطر ابتلا به این ویروس قرار دارند. فصل ابتلا به ویروس سنسیشیال تنفسی معمولا از پاییز تا انتهای بهار می باشد. افرادی که بیشتر در خطر ابتلا به نوع شدید عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی قرار دارند عبارتند از:

- نوازدان نارس

- کودکانی که به بیماری های مادرزادی قلبی یا ریوی دچارند.

- کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند آن هایی که تحت شیمی درمانی قرار دارند و یا آن هایی که تحت انجام عمل پیوند قرار گرفته اند.

- نوزادان و یا کودکانی که در مراکز نگهداری عمومی، نگهداری می شوند.

- افراد بالغ سالخورده

- افراد بالغ مبتلا به آسم، بیماری احتقانی قلب یا بیماری انسداد مزمن ریوی

- افرادی که دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند، مانند کسانی که به لوکمیا یا اچ ای وی دچار بوده و یا افرادی که عمل پیوند عضو انجام داده اند.

عوارض ناشی از ابتلا به عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی عبارت است از:

بستری شدن در بیمارستان:

موارد شدید عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی مستلزم بستری شدن در بیمارستان می باشد تا پزشکان بتوانند مشکلات تنفسی را مانیتور کرده و درمان RSV را انجام دهند، همچنین تزریق درون وریدی مایعات نیز در این شرایط ضروری خواهد بود.

ذات الریه:

عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی می تواند منجر به التهاب مجاری هوایی در ریه (برونشیولیت) یا بروز ذات الریه (پنومونی) شود. این عوارض ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی می تواند زمانی رخ دهد که ویروس سنسیشیال تنفسی به بخش های پایین تر مجاری هوایی منتشر شود. التهاب ریه می تواند در نوزادان و کودکانی با سنین پایین تر بسیار جدی باشد. افرادی که در سیستم ایمنی مشکلاتی دارند و یا افرادی که به بیماری های قلبی یا ریوی دچارند نیز ممکن است در اثر بروز التهاب ریه ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی، با مشکلات شدیدی رو به رو شوند. اگر میکروب بتواند وارد پرده گوش شود، در آن صورت ممکن است عفونت گوش میانی ایجاد شود. این عارضه ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی اغلب در نوزادان و کودکان نو پا شایع است.

آسم:

ممکن است بین بروز عفونت شدید ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی در کودکان و احتمال ابتلا به آسم در زندگی آینده آن ها ارتباطی وجود داشته باشد.

عفونت های مکرر:

وقتی شما به عفونت ناشی از ویروس RSV دچار شوید، احتمال عود عفونت وجود خواهد داشت. حتی ممکن است عفونت ویروس سنسیشیال تنفسی در فصول مشابه رخ دهد. اما علائم معمولا شدید نیستند و عمدتا شبیه به یک سرماخوردگی ساده می باشد. اما در برخی افراد سالمند و یا افراد مبتلا به بیماری های مزمن قلبی یا ریوی این شرایط ممکن است دشوار و جدی باشد.

تشخیص ویروس سنسیشیال تنفسی

پزشک می تواند ویروس سنسیشیال تنفسی را بر اساس یافته های حاصل از معاینات فیزیکی و زمانی از سال که علائم ویروس سنسیشیال تنفسی بروز کرده اند، تشخیص دهد. در طول معاینه پزشک به صدای ریه ها گوش داده و خس خس یا سایر صداهای ناهنجار را در نظر می گیرد. معمولا نیازی به تست های تصویربرداری و یا آزمایشگاهی برای تشخیص ویروس سنسیشیال تنفسی نخواهد بود. اما آن ها می توانند برای تشخیص عوارض ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی یا کنار گذاشتن سایر شرایطی که ممکن است علائمی مشابه با ویروس RSV را ایجاد کند به کار رود. این تست ها عبارت است از:

- آزمایش خون برای بررسی تعداد گلبول سفید خون و یا یا بررسی ویروس، باکتری یا سایر میکروب ها

- عکس برداری با استفاده از اشعه ایکس برای بررسی التهاب ریه ها

- نمونه برداری از ترشحات درون دهان یا بینی به منظور بررسی علائم ویروس RSV

- در برخی موارد مشاهده پوست رنگ پریده نیز می تواند به تشخیص میزان کم اکسیژن در خون کمک کند.

آمادگی برای ملاقات با پزشک:

به غیر از موارد شدیدی که لازم است فرد به طور اورژانسی مورد بررسی قرار گیرد، در سایر موارد شما می توانید به پزشک خانواده یا متخصص اطفال مراجعه کنید. در ادامه اطلاعاتی وجود دارد که شما را برای ملاقات با پزشک آماده می سازد.

- لیستی از علائم کودک آماده کنید. زمان شروع علائم نیز حائز اهمیت می باشد. علائمی که به نظر شما ارتباطی با عفونت تنفسی ندارد را نیز یادداشت بفرمایید.

- از اطلاعات کلیدی مانند نارس بودن نوزاد حین تولد و یا ابتلا به بیماری های قلبی یا ریوی نیز چشم پوشی نکنید و آن ها را در نظر داشته باشید.

- جزئیاتی از نحوه نگهداری فرزند خود یادداشت کنید، سایر موقعیت هایی که ممکن است خانواده در معرض عفونت های تنفسی قرار گرفته باشند را یادداشت کنید.

- سوالات احتمالی که از پزشک در ذهن دارید را لیست بفرمایید، زیرا زمان ملاقات شما با پزشک محدود خواهد بود.

برخی سوالات احتمالی پزشک در مورد ویروس سنسیشیال تنفسی (ویروس RSV) عبارت است از:

- چه زمانی برای نخستین بار متوجه علائم شدید؟

- آیا این علائم پایدار بوده و یا موقت؟

- شدت علائم چقدر می باشد؟

- آیا عاملی وجود دارد که علائم کودک را بهتر کند؟

- آیا عاملی وجود دارد که علائم کودک را بدتر کند؟

- آیا فردی از خانواده شما بیمار می باشد؟ این فرد چه علائمی دارد؟

اگر کودک شما تب داشته باشد، می توانید به او استامینوفن دهید. مصرف کافی مایعات می تواند مانع از دهیدراتاسیون شود. کودک را در موقعیت صحیح قرار دهید و هوا را با استفاده از دستگاه رطوبت ساز مرطوب سازید زیرا به رفع احتقان کمک می کند.

درمان ویروس سنسیشیال تنفسی

درمان RSV یا ویروس سنسیشیال تنفسی معمولا شامل انجام برخی اقدامات فردی می باشد، تا کودک احساس بهتری داشته باشد (درمان حمایتی). اما مراقبت های بیمارستانی نیز می تواند در مواردی که علائم ویروس سنسیشیال تنفسی شدید باشد مورد توجه قرار گیرد.

1- درمان حمایتی:

پزشک می تواند برخی داروها مانند استامینوفن را برای کاهش تب تجویز کند. استفاده مکرر از قطره های سالین نازال و ساکشن کردن می تواند به پاک شدن بینی کمک کند. پزشک ممکن است آنتی بیوتیک هایی را در صورت بروز شرایطی مانند ذات الریه باکتریایی برای درمان RSV یا ویروس سنسیشیال تنفسی در نظر داشته باشد.

تا جایی که ممکن است باید کودک شما احساس راحتی کند. مصرف کافی مایعات می تواند مناسب بوده و مانع از دهیدراتاسیون شود. علائمی مانند خشکی دهان یا عدم ادرار کافی، چشم های بی حال و یا احساس خواب آلودگی می تواند نشانه ای از دهیدراتاسیون ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی باشد.

2- مراقبت های بیمارستانی:

در صورتی که عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی یا ویروس RSV شدید باشد، ممکن است بستری شدن در بیمارستان الزامی گردد. درمان هایی که در بیمارستان برای درمان RSV یا ویروس سنسیشیال تنفسی ارائه می شود شامل گزینه های زیر می باشد:

- تزریق وریدی مایعات

- استفاده از اکسیژن

- تهویه مکانیکی (دستگاه تنفس)

پزشک ممکن است داروی ضد ویروس به فرم استنشاقی را برای افرادی توصیه کند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. استفاده از فرم استنشاقی داروهای استروئیدی یا برونکودیلاتورها برای کمک به درمان عفونت ویروس سنسیشیال تنفسی تایید نشده است.

درمان های خانگی برای ویروس سنسیشیال تنفسی:

شما نمی توانید طول دوره عفونت ویروسی ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی را کوتاه کنید اما می توانید برخی علائم را تخفیف دهید. اگر کودک شما به ویروس سنسیشیال تنفسی دچار شده است، بهتر است با استفاده از خواندن کتاب یا انجام بازی سبک حواس او را پرت کنید. سایر نکاتی که می تواند به تخفیف علائم ویروس سنسیشیال تنفسی در فرزند شما کمک کند عبارت است از:

هوای خانه را مرطوب سازید و اتاق را در حد مناسبی گرم نگاه دارید:

اگر هوا خشک است می توانید از دستگاه های رطوبت ساز استفاده کنید تا هوا را مرطوب سازید و به تخفیف احتقان و سرفه کمک کنید. اطمینان داشته باشید که دستگاه رطوبت ساز تمیز می باشد تا به این ترتیب مانع رشد باکتری ها شوید. رطوبت ایده آل در داخل اتاق حدود ۵۰ درصد می باشد.

به مقدار کافی مایعات مصرف کنید:

از مایعات گرم مانند سوپ استفاده کنید، زیرا به نرم شدن ترشحات غلیظ کمک می کند. به شیردهی به کودک با استفاده از پستان و بطری ادامه دهید. در کنار تخت کودک مبتلا به ویروس سنسیشیال تنفسی بطری آب قرار دهید.

استفاده از قطره بینی سالین:

این قطره ها به صورت بدون نسخه نیز قابل تهیه هستند، به تخفیف احتقان کمک می کند و مخصوصا در کودکان مبتلا به ویروس سنسیشیال تنفسی نیز بسیار مناسب می باشد. فشردن چند قطره درون سوراخ بینی سبب می شود مخاط نرم شود و سپس فورا می توان با استفاده سرنگی کوچک مکش انجام داد و این فرایند را در سوراخ دیگر بینی تکرار کرد. بهتر است این عمل را قبل از غذا دادن و قبل از این که فرزند شما به خواب رود انجام دهید.

استفاده از مسکن های ضد درد مانند استامینوفن:

این داروها می تواند تب را کاهش داده و گلو درد را تخفیف دهد. دوز مناسب این داروها توسط پزشک و بر اساس سن کودک تعیین می شود.

از دود سیگار دور بمانید:

قرار گرفتن در معرض دود سیگار می تواند علائم ویروس سنسیشیال تنفسی را تشدید کند.

پیشگیری از ویروس سنسیشیال تنفسی

واکسنی برای پیشگیری از بروز عفونت ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی وجود ندارد. اما برخی موارد احتیاطی می تواند به جلوگیری از انتشار ویروس سنسیشیال تنفسی کمک کند:

- دست های خود را مکررا شستشو دهید. به کودکان خود اهمیت شستن دست ها را بیاموزید.

- از قرار گرفتن در معرض ویروس جلوگیری کنید. از تماس نوزاد با افرادی که به تب شدید دچارند و یا به سرماخوردگی مبتلا شده اند اجتناب کنید. این نکته مخصوصا در مورد نوازدان نارس و نوزادانی حائز اهمیت می باشد که در دو ماهه اول زندگی خود قرار دارند.

- اشیا و سطوح را تمیز نگاه دارید. اطمینان حاصل کنید که سطوح آشپزخانه و حمام تمیز می باشد. دستمال های استفاده شده را دور بیاندازید.

- لیوان خود را با دیگران به اشتراک نگذارید. از لیوان شخصی و یا لیوان های یکبار مصرف استفاده کنید. می توانید روی فنجان خود نام خودتان را بنویسید.

- سیگار نکشید. نوزادانی که در معرض دود تنباکو قرار دارند بیشتر در خطر ابتلا به ویروس سنسیشیال تنفسی (ویروس RSV) و علائم بسیار شدید قرار دارند. اگر به سیگار کشیدن عادت دارید در فضای بسته و داخل ماشین سیگار نکشید.

- اسباب بازی های کودک را به طور مرتب شستشو دهید. این کار مخصوصا زمانی اهمیت دارد که فرزند شما یا همبازی او بیمار باشد.

داروهایی برای پیشگیری از ویروس سنسیشیال تنفسی:

داروی palivizumab می تواند برخی کودکان که در خطر ابتلا به عوارض جدی ناشی از ویروس سنسیشیال تنفسی قرار دارند را محافظت کند. این دارو برای نوزادان زیر یک سال توصیه می شود که به طور نارس متولد شده اند (تولد آن ها قبل از هفته ۲۹ بارداری اتفاق افتاده است). این دارو عموما برای نوزادان سالمی که بعد از هفته ۲۹ بارداری به دنیا آمده اند توصیه نمی شود. این دارو می تواند برای کودکان زیر به عنوان عاملی مناسب برای پیشگیری از ویروسی سنسیشیال تنفسی در نظر گرفته شود:

- نوزادان نارسی که به بیماری های مزمن ریوی مبتلا هستند.

- نوزادانی که زیر ۱۲ ماه قرار دارند و به بیماری های مادرزادی قلبی دچارند.

- نوزادان و کودکان زیر دو سالی که در زمان تولد حداقل به یک ماه اکسیژن درمانی مکمل نیاز داشته اند و مرتب به درمان های ریوی محتاج بوده اند.

- کودکان دو سال یا زیر دو سالی که در طول فصولی که ویروس سنسیشیال تنفسی شایع می باشد، به اختلال در سیستم ایمنی دچار می شوند.

- این دارو به صورت ماهانه به مدت ۵ ماه و در فصولی استفاده می شود که ویروس RSV شایع می باشد. این دارو تنها به پیشگیری از ویروس سنسیشیال تنفسی کمک می کند. در صورتی که علائم ویروس سنسیشیال تنفسی بروز کند استفاده از این دارو کمکی نخواهد کرد.

- دانشمندان به دنبال یافتن واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس سنسیشیال تنفسی هستند.