غذای کمکی برای نوزاد، چگونه علاقه مندش کنید؟

عاشق غذا هستم و همواره از پیشنهادات دکتر تغذیه پیروی می‌کنم. بعضی از اطرافیانم به من می‌گویند که درباره مواد غذایی مختلف خیلی وسواسی هستم. اما تا همین اواخر، نمی‌توانستم بفهمم که چرا بسیاری از مادران "با افتخار یا ناامیدی" درباره تغذیه فرزندشان صحبت می‌کنند. تا اینکه، خودم بچه‌دار شدم.

دو سال و نیم پیش، با تماشای اولین گاز پسر بزرگم به یک هلو، برای اولین مرتبه این موضوع را درک کردم. اگر از مواد غذایی لذیذ و سالم لذت می‌برید، چیزی رضایت‌بخش‌تر از این نیست ‌که فرزندتان را هنگام کشفِ لذتِ خوردن مشاهده کنید. اما چگونه یک نوزاد را عادت می‌دهید که میوه را به سیب‌زمینی سرخ شده ترجیح دهد و با دیدن بروکلی و ماهی آزاد از بشقاب غذای خود روی برنگرداند؟ تنها راه حل این است که از هم اکنون شروع کنید.

برای آشنایی با ده گام ساده جهت آماده سازی فرزندتان برای خوردن و عشق ورزیدن به تمامی خوراکی ها با ما همراه باشید.

دکتر آلن گرین نویسنده کتاب تغذیه کودک با سبزیجات می‌گوید: اکثر عادات غذاییِ ما در چند سال نخستین زندگی شکل می‌گیرد، مخصوصاً در اولین سال، یعنی زمانی که حتی نمی‌توانیم غذاها را به درستی بخوریم. ما (به عنوان والدین) این توانایی را داریم که عادات خوب غذایی را در فرزندمان تثبیت کنیم. وقتی چنین فرصتی را از دست بدهیم، با کودکی وسواسی مواجه می‌شویم که فقط غذاهای نوزادان را دوست دارد و تمایلی به خوردن سبزیجات ندارد. در نتیجه از چنین زمانی بیشترین بهره را ببرید. در ادامه با ۱۰ راه‌کار مفید آشنا می‌شوید که می‌تواند به فرزندتان کمک کند تا رژیم غذاییِ سالمی داشته باشد.

1- زمان سرو اولین غذاها را درست انتخاب کنید

متخصص تغذیه خانم "کارین آنزل" سخنگوی انجمن تغذیه امریکا در نیویورک و یکی از نویسندگان کتاب آشپزی برای کودکان نوپا می‌گوید: بهترین زمان برای اولین تغذیه فرزندتان با غذاهای سفت، وقتی است که او صبح کاملاً از خواب بیدار شده و شادمان است یا درست پس از این‌که از چرت اواسط روز برخاسته است. مطمئن شوید که او گرسنه است، اما گرسنگی او را ناراحت نمی‌کند و خواهر و برادر بزرگ‌تر او در اطراف به بازی مشغول نیستند (و حواس او را پرت نمی‌کنند). تلویزیون و تلفن همراه را خاموش کنید. اصول خاصی در مورد اینکه اول چه غذایی به او بدهید وجود ندارد. این غذا می‌تواند سرال برنج قهوه‌ای مخلوط با شیر خودتان یا شیر خشک باشد. موز و آواکادوو نیز انتخاب خوبی برای اولین غذا است، اما می‌توانید با سبزیجات یا حتی گوشت نیز شروع کنید. در اولین دفعات، فرزندتان احتمالاً فقط چند قاشق از غذا را می‌پذیرد. وقتی او لب‌های خود را به هم می‌فشارد، سر خود را برمی‌گرداند یا تکان می‌دهد یا حواس پرت شده، نشان دهنده سیر شدن اوست.

۲- او را با غذاهای مختلف تغذیه کنید

پس از این که فرزندتان به خوردن غذای سفت عادت کرد، به سرعت خوراکی های جدید را به او معرفی کنید. در تهیه غذاها خلاق باشید. چغندر‌ عالی است! چرا انجیر را امتحان نمی‌کنید؟ برخی از متخصصین، تغذیه کودک با غذایی تکراری را برای چند روز پیشنهاد می‌کنند، تا این‌که اگر واکنشی ناخوشاید رخ‌ داد، شناسایی آن ماده غذایی ساده‌تر باشد. ولی برخی دیگر از متخصصین و همچنین دکتر گرین توصیه می‌کنند که هرچه سریع‌تر، غذاهای جدید یا مخلوط‌ آنها را به کودکتان معرفی کنید. دکتر گرین می‌گوید: ایده تک غذایی فقط به کودک یاد می‌دهد که درباره خوردن وسواسی‌تر (بد خوراک‌تر) باشند. سرآشپز "جف تریسی" یکی از نویسندگان کتاب "عشق فرزند: غذاهای سالم، ساده و خوشمزه برای فرزندتان"، و پدر سه فرزند می‌گوید: از مواد غذاییِ آشنا برای تهیه غذاهای جدید استفاده کنید. اگر فرزندتان موز را دوست دارد، آنرا با هلو مخلوط کنید. اگر او سیب‌ دوست دارد، آنرا با آلبالو یا گیلاس ترکیب کنید. آیا در جستجوی روشی خاص هستید تا بتوانید غذاهای جدید بعدی را به او معرفی کنید؟ به رنگ‌های رنگین کمان نظری بیاندازید (فکر کنید: سیب سبز، کدو، ذرت، بروکلی و غیره) فرزندتان باید مزه‌ها و مواد مغذی متفاوت را دریافت می‌کند.

3- دوباره و دوباره امتحان کنید

آیا فرزندتان به خوردن هویج علاقه‌ای ندارد، بنابراین طی چند روز آینده آنرا دوباره امتحان کنید. مطالعات نشان می‌دهد که از هر چهار مادر حدود سه تَن از آنان پس از این‌که فرزندشان پنج مرتبه یا بیشتر از خوردن خوراکی جدید امتناع کرد، از تهیه دوباره آن غذا صرف‌نظر می‌کنند. در نظر داشته باشید که پژوهش‌ها نشان می‌دهد، پیش از این‌که نوزاد غذای جدیدی را بپذیرد، این عمل می‌تواند 15 نوبت به درازا بکشد. دکتر گرین می‌گوید: سعی کنید فرزندتان را 6 تا 10 مرتبه با غذایی که دوست ندارد تغذیه کنید، به احتمال بسیار زیاد او با این کار به خوردن آن غذا ترغیب می‌شود. به‌عنوان مثال، او مطالعه‌ای را بیان می‌کند که در آن پژوهشگران از برخی از مادران خواستند که یک روز در میان به فرزندانشان پوره سبزیجاتی را بدهند که از همه غذاها بیشتر از آن متنفر بودند. کمی پس از دو هفته (و هشت مرتبه قرار گرفتن در معرض پوره سبزیجات) اکثر کودکان عاشق آن غذا شدند.

همان‌طوری‌که فرزندتان پا به سن می‌گذارد، برای دوره‌ای از بدغذایی‌ او آماده باشید و وقتی نوپای شما اعلام کرد، هویج که روزی خوراک محبوب او بود، اکنون برایش ناخوشایند است، فقط چگونگی سرو کردن‌ آنرا تغییر دهید: یک روز آنرا کبابی کنید، آنرا در شیرینی‌جات رنده کنید، بخار پز کرده و آنرا با کمی هوموس برای مزه‌دار کردنش سرو کنید.

۴- از ادویه ها بهره گیرید

خانم جنت بیزینگر نویسنده کتاب "انتظارات عظیم: بهترین غذاها برای کودکان و بچه‌های نوپا"، می‌گوید: پژوهشی وجود ندارد که بگوید، مجبوریم به فرزندمان غذایی ساده بدهیم. وقتی آنان از غذایی ساده لذت می‌برند، آنرا با کمی از سبزیجات و ادویه ها مزه‌دار کنید. گشنیز را با آواکادوو، جوز را با سیب‌زمینی شیرین، دارچین را با سیب‌ ترکیب کنید. وقتی پوره دست پخت خودتان را به نوزاد می‌دهید، می‌توانید مواد غذاییِ متنوع‌تری را با آن مخلوط کنید. امکان دارد کودکان نوپا حتی از تندی کم غذا لذت ببرند. مادری می‌گوید: پس از تولد یک سالگی دخترم، با هر آنچه من و همسرم می‌خوردیم، شروع به تغذیه او کردم، مثل غذاهای تایلندی با ادویه‌جات سرخ. او ادامه می‌دهد: به خاطر می‌آورم که در ۱۸ ماهگی فرزندم صورت خود را با نودل‌ها می‌پوشاند و صبر می‌کرد تا به او بخندیم و سپس به سرعت همگی آنان را می‌خورد.

5- به او کمک کنید تا با غذا ارتباط برقرار کند

به فرزندتان تکه‌ای از سیب دهید و به او بگویید: سیب. اگر برای یادگیری فرزندتان از نشانه‌ها استفاده می‌کنید، در تغذیه او نیز این نشانه‌ها را در نظر داشته باشید. خوراکی‌ها را با نام بخوانید و آنها را به فرزندتان نشان دهید، به این ترتیب به فرزندتان کمک می‌کنید که بتواند آن خوراکی‌ها را شناسایی کند. کودکان عاشق چیزهایی هستند که بتواند آنرا شناسایی ‌کنند. همان‌طوری‌که فرزندتان پا به سن می‌گذارد، از او بپرسید که "سیب کجاست؟"، "دماغت کجاست؟" یا "گوش‌هات کجاست؟". همین روش درباره خوراکی‌ها نیز کارآمد است. به بازار سبزیجات بروید یا عکس‌های غذا را تهیه کنید و انرا به فرزندتان نشان دهید و در مورد آن به او توضیح دهید.

یک پژوهش جدید یافته است که کودکان نوپا پس از این‌که والدین آنان کتاب‌هایی را برایشان می‌خوانند که میوه‌های ناآشنایی در آن وجود دارد، بیشتر علاقمند به چشیدن این میوه‌ها می‌شوند.

۶- او را در آشپزخانه نزدیک خود نگه دارید

اگر احساس گناه می‌کنید که هنگام پختن شام، فرزندتان را نزدیک به خود قرار دهید، به این نکته توجه کنید: احتمالاً با این کار او را به کودکی خوش‌ خوراک‌تر مبدل می‌سازد. او رابطه شما با غذا را می‌بیند؛ او بوهای سیر سرخ شده، سوپ در حال جوش را استشمام می‌کند و به او کمک خواهد کرد تا با آن غذاها ارتباط برقرار کند. بنابراین از همان ماه‌های اولیه زندگی فرزندتان، او را با پخت و پز درگیر کنید. فرزند شش‌ ماهه خود را، روی صندلی غذایش قرار دهید و هنگامی‌که در حال تهیه پوره هستید، او را نزدیک به خود قرار دهید (البته، مطمئن شوید که چاقوی استفاده شده برای خرد کردن غذاها دور از دسترس نوزاد باشد). در ۱۸ ماهگی، بسیاری از کودکان می‌توانند آرد را با ظرف اندازه‌گیری اندازه بزنند، سبزیجات را برای خشک کردن در ظرف مخصوص بچرخانند یا مواد غذایی را در کاسه به هم بزنند. مادریمی گوید: وقتی دخترش حدود یک سال و نیم بود، با درگیر کردن او در تهیه غذاها شروع کرد (اولین پروژه او ریختن و بهم زدن مواد ترکیبی برای تهیه بیسکویت شکلاتی بود). اکنون او در سن چهار سالگی، تقریباً هر شب در آماده کردن شام به مادرش کمک می‌کند: شستن سبزیجات، مخلوط کردن آنها با روغن زیتون، ریختن سُس‌ها. مادرش می‌گوید: او واقعاً در آماده‌سازی غذا به من کمک می‌کند، عاشق کلم بروکلی و بروکسل است و مجبور نیستم آنها را با پوششی از پنیر تزئین کنم.

7- با یکدیگر سر میز غذاخوری بنشینید

نشستن فرزندتان سر میز شام به او اجازه می‌دهد تا لذت بردن شما از غذا را مشاهده کند. همچنین، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که وعده های غذایی منظم خانوادگی با اعتماد به نفس بیشتر و اجرای بهتر وظایف تحصیلی کودکان مرتبط است. اگر امکان این نیست که اعضای خانواده در روزهای هفته برای غذاخوردن دور هم جمع شوند، این کار را حتماً در آخر هفته‌ها انجام دهید. اگر از پخت و پز خسته شده‌اید، غذا را از بیرون سفارش دهید. بردن نوزادان به رستوران در همان اوایل زندگی به آنان یاد می‌دهد که غذا چیزی ویژه است. این کار فواید دیگری نیز دارد. مادری می‌گوید: در تعطیلات آخر هفته، ترجیح می‌دهم که به جای تهیه غذا در منزل، وقتم را برای بازی با پسرم بگذرانم. از شانس خوب ما در همسایگی خود رستورانی داریم و عاشق این هستیم که پسرمان را در معرض غذاهای متنوع آن قرار دهیم. او یاد می‌گیرد، در حالی‌که در انتظار غذای خود هستیم با اطراف خود تعامل داشته باشد.

۸- در پختن غذا خلاقیت داشته باشید و فرزندتان را سورپرایز کنید

پژوهش‌ها به روشنی نشان می‌دهد که وقتی نوبت به تشویق نوزاد برای خوردن غذایی می‌رسد، آنچه انجام می‌دهید مهم است، نه آنچه می‌گویید. بنابراین، اگر شما در غذاخوردن وسواس دارید، تکلیف چیست؟ اگر از سبزیجات پخته نفرت دارید، سالاد سرو کنید. یا با هوموس (سُسی با نخود) یا گواکومولی (سُسی با آواکادوو) تکه‌های فلفل دلمه‌ای رنگارنگ را سرو کنید. گوجه فرنگی را تکه تکه کرده و آنرا روی سس‌‌های کم چرب بریزید و به آهستگی آنرا مزه مزه کنید. به این ترتیب فرزندتان خواهد دید که شما نیز با علاقه به خوردن سبزیجات مشغول هستید. مادری می‌گوید: متوجه شده‌ام که آب پز کردن سبزی‌ها روش خوب دیگری است که فرزندم را در معرض خوراکی‌هایی قرار دهم که مورد علاقه من نیست. او ادامه می‌دهد: وقتی می‌خواهم از سبزی‌ای که آنرا دوست ندارم در وعده غذایی فرزندم استفاده کنم، مثل نخود سبز، یک سبزی دیگر مثل کلم بروکلی را نیز می‌پزم، تا این‌که فرزندم ببینند که من در حال خوردن آن سبزی هستم. در حالی‌که با این حیله‌ها به تهیه غذای خانواده مشغول هستید، درباره عادت غذایی خود نیز فکری بکنید، تا این‌که بتوانید نقش بهتری ایفا کنید. اگر از خوردن غذایی که برای سال‌ها آنرا دوست نداشته‌اید، خودداری می‌کنید، شانس دیگری به آن غذا بدهید. زیرا امکان دارد متوجه شوید که این غذا اکنون با ذائقه شما سازگار شده است. در حقیقت جوانه‌های چشایی با گذشت عمر انعطاف‌پذیرتر می‌شود.

فرزندتان را با خوراکی‌های سرشار از مواد مغذی مثل آواکادوو و ماهی کم جیوه پخته تغذیه کنید. ادویه ها مزه‌ها را افزایش می‌دهد، اما برای دادن عسل به نوزاد تا پس از یک سالگی صبر کنید.

9- وعده های غذایی را فریبنده سازید

وقتی به پرورش کودک نوپایی مشغول هستید که از غذاهای مختلف ایراد می‌گیرد، به جای اینکه او را به خوردن مقداری بروکلی مجبور کنید یا به او باج بدهید. با تزئین آن به شکلی خوشمزه و جالب، او را به خوردن آن خوراکی تشویق کنید. غذاها را در کاسه های رنگارنگ سرو کنید. سُس‌های متفاوتی را فراهم آورید، مثل هوموس، ماست و پنیر نرم. روی ساندویچ‌ها با بُرش‌های میوه‌ها و سبزیجات تصویرهای مختلف بسازید. غذاها را در شکل‌هایی به او عرضه کنید که برداشتن و خوردن آن برای فرزندتان ساده باشد. مادری می‌گوید: با اجازه دادن به دخترانمان برای تغذیه خودش، این حس را به آنان القا کردیم که درباره آنچه می‌خورد، حق انتخاب دارد.

۱۰- آرامش خود را حفظ کنید

کودکان متفاوت هستند و این قضیه شامل ذائقه آنان نیز می‌شود. پدری می‌گوید: پسر ما هر آنچه جلویش می‌گذاشتیم، می‌خورد، ولی خواهر بزرگتر او چنین نبود، درحالی که درباره هردوی آنان رفتاری مشابه را انجام دادیم. این‌که آیا فرزندتان تکه‌ای کلم بروکلی را امشب نوش جان می‌کند یا نه، مهم نیست. پرورش نوزادی خوش خوراک به سال‌ها زمان نیاز دارد: ۱۰، ۱۲، ۱۵. او ادامه می‌دهد که دختر ۱۶ ساله‌اش تازه به خوردن برخی از خوراکی‌های سالمی روی آورده است که از زمان کودکیش، آنها را برایش سرو می‌کردیم. این وضعیتی ادامه‌دار است که پیاپی تکامل می‌یابد. اما اگر همیشه رفتار درست را داشته باشید و غذاهای سالمی را روی میز بگذارید، سرانجام نوزاد از آنان لذت خواهد برد.

راهنمای ماه به ماه تغذیه نوزاد

مرحله بارداری:

بخورید! فرزندتان هر آنچه را که می‌خورید، از طریق مایع آمنیوتیک و شیر مادر می‌چشد.

4 تا 6 ماهگی:

غذاهای سفت را شروع کنید. علائمی که نشان دهنده آمادگی اوست: او بدون وابستگی می‌نشیند و خوراکی‌ها را برای بردن به دهانش می‌گیرد.

7 ماهگی:

غذاهایی با تکه های درشت را به فرزندتان معرفی کنید. پژوهش‌ها خوردن فقط پوره‌های بسیار نرم پس از نه ماهگی را با نوزادی بد غذا مرتبط می دانند.

8 تا 9 ماهگی:

غذاهای انگشتی را به رژیم او اضافه کنید! همان‌طوری‌که او گرفتن با انگشتانش را تمرین می‌کند، دوست دارد که تکه های کوچک و غذاهای نرم را خودش بردارد.

10 تا 11 ماهگی:

او را با انواع مزه‌ها احاطه کنید. متخصصین توصیه می‌کنند که وقتی تا هنگام یک سالگی مزه‌های متفاوت به او معرفی نشود، این احتمال وجود دارد که وقتی نوزاد بزرگ ‌شود، غذا‌های ساده‌تر و رژیمی محدودتر را ترجیح دهد.

12 تا 14 ماهگی:

اکنون شیر گاو (کامل = پرچرب) و همین‌طور عسل مناسب است. رشد فرزندتان با آهستگی چشمگیری شروع می‌شود و همچنین اشتهای او نیز گسترش خواهد یافت. متوجه خواهید شد که فرزندتان هر چیزی را به دهانش می‌برد. با قرار دادن او در معرض طیف گسترده‌ای از غذاهای جدید، از دوره اکتشافات او بهره ببرید.

15 تا 17 ماهگی:

حدود این دوران، احتمالاً او موفقیت‌های بیشتری را با قاشق و چنگال کوچکش کسب خواهد کرد.

18 تا 23 ماهگی:

بین این زمان تا سه سالگی، حتی خوش‌خوراک‌ترین کودکان دوره‌ای از بد غذایی را طی می‌کنند (نظریه‌ای تکاملی: احتمال دارد این ایرادگیری، یک نوزاد سرگردان را از خوردن مواد سمی منع کند). خلاق باشید و به تغییر خوراکی‌ها ادامه دهید.

24 ماهگی:

اکنون زمان آن رسیده است که لبنیات پر چرب را با محصولات کم چرب عوض کنید.