علل بروز تب در کودکان، پاسخ به همه ی سوالات
تب در کودکان به تنهایی یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای از یک بیماری دیگر است. با این حال هر مادری که نوزاد او برای اولین بار دچار تب شود، نگران و مضطرب خواهد شد.
تب در کودکان به تنهایی یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای از یک بیماری دیگر است. با این حال هر مادری که نوزاد او برای اولین بار دچار تب شود، نگران و مضطرب خواهد شد. اما به چه درجه ای از دمای بدن تب گفته می‌شود؟ چگونه می‌توان تب را کاهش داد؟ در چه شرایطی باید نگران شد؟ چه کارهایی باید انجام داد؟ و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
برای همه مادرها پیش آمده است که نصف شب با صدای ناله فرزند خود از خواب بیدار شده و زمانی که او را در آغوش می‌گیرند متوجه می‌شوند که تب شدیدی دارد. شاید این اتفاق برای بار اول کمی‌نگران کننده باشد، اما با کسب تجربه متوجه خواهید شد که تب یک بیماری نیست، حتی در بعضی مواقع نجات دهنده نیز هست.
هنوز مادر و پدرهایی هستند که چنین شرایطی را تجربه نکرده اند. لازم است که بدانید بالا رفتن تب به بدن صدمه نمی‌رساند. زیرا این موضوع راهی برای مقابله با عفونت‌های موجود در بدن است. تب بالا ممکن است باعث نا آرامی و بی حالی کودک بشود.
در واقع تب نشان دهنده این است که بدن نوزاد می‌تواند با عفونت‌ها مقابله کند. اما در چه شرایطی باید نگران شد، چه کارهایی باید انجام داد و در چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ در ادامه به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
چرا تب بروز می‌کند؟
تب مانند ترموستات بدن است و زمانی که دمای بدن از حد طبیعی بالاتر می‌رود خود را نمایان می‌کند. این ترموستات در قسمت هیپوتالاموس مغز قرار دارد. هیپوتالاموس می‌داند که دمای بدن در چه حدی باید باشد(برای کودکان ۳۷ درجه) و به بدن برای ماندن در این دما هشدار می‌دهد.
دمای بدن بیش تر انسان‌ها در طول شبانه روز تغییر می‌کند. صبح‌ها کمی‌پایین تر بوده و شب‌ها کمی‌بالاتر می‌رود. دمای بدن کودکان نیز بعد از دویدن، بازی کردن و ورزش کردن تغییر می‌کند. هیپوتالاموس هرازگاهی برای مقابله با عفونت، بیماری و یا هر دلیل دیگری تب را نمایان می‌کند.
دلایل بروز تب
عفونت: بیش تر اوقات عفونت و سایر بیماری‌ها دلیل بروز تب هستند. تب به عنوان یک سیستم دفاعی طبیعی با عفونت مقابله می‌کند.
لایه‌های مختلف لباس: در کودکان تازه متولد شده به دلیل لباس‌های زیادی که به آن‌ها پوشانده می‌شود، بدن نمی‌تواند دمای خود را تنظیم کند و در نتیجه، تب ایجاد می‌شود. اما از آن جایی که تب در نوزاد تازه متولد شده ممکن است نشان دهنده وجود عفونت در بدن او باشد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
واکسن: بروز تب در نوزادان و کودکانی که تازه واکسن زده اند، طبیعی است. دندان در آوردن نیز ممکن است باعث بالا رفتن دمای بدن کودک بشود. اما اگر تب بالای ۳۷ یا ۳۸ درجه سانتی گراد باشد ارتباطی با دندان ندارد.
گاهی ممکن است دلایل مهم تری وجود داشته باشد
در گذشته در صورت بروز تب توصیه می‌شد که با گرما مقابله شده و دمای بدن پایین آورده شود. اما امروزه هم گرما و هم شرایط کلی کودک در نظر گرفته می‌شود. در دمای زیر ۳۸ یا ۳۹ درجه سانتی گراد تا زمانی که کودک نا آرام نباشد، نیازی به استفاده از دارو نیست. اما در این مورد باید یک نکته بسیار مهم را در نظر داشته باشید؛ اگر کودک شما ۳ ماه و یا کم تر سن دارد حتما به پزشک مراجعه کرده و یا با اورژانس تماس بگیرید. وجود تب در نوزادان کوچک احتمال وجود عفونتی قوی را نشان می‌دهد.
اگر کودک شما میان ۳ ماهگی تا ۳ سالگی است و تب او بالای ۳۹ درجه است به پزشک مراجعه کنید. در مورد کودکان بزرگ تر حرکات و رفتار آن‌ها را زیر نظر بگیرید؛ در نظر گرفتن رفتار کودک می‌تواند به شما کمک کند تا متوجه شوید آیا این تب نشان دهنده وجود بیماری است و آیا لازم است که به پزشک مراجعه کنید یا خیر.
شرایط زیر نشان می‌دهد که بیماری زیاد جدی نیست
- اگر هنوز بازی می‌کند.
- به راحتی غذا می‌خورد و مایعات می‌نوشد.
- هوشیار است و می‌خندد.
- رنگ پوست او طبیعی است.
- در صورت پایین آمدن تب، حال عمومی او خوب است.
برای کودکی که تب دارد و غذا نمی‌خورد نیز زیاد نگران نباشید. این موضوع در زمان‌هایی که بدن عفونت داشته باشد و دچار تب بشود طبیعی است.
کدام علائم طبیعی و کدام یک غیر طبیعی هستند؟
لمس کردن تن کودک با لب و یا دست برای تشخیص وجود تب کافی است. اما این روش به تنهایی برای تشخیص میزان درجه تب کفایت نمی‌کند. به همین دلیل از یک دستگاه تب سنج استفاده کنید. دمای طبیعی بدن در دهان ۳۷٫۵ درجه، در زیر بغل ۳۷٫۲ درجه و در سنجش مقعدی ۳۸ درجه سانتی گراد است.
بالاتر بودن دمای بدن نشان دهنده مریضی در کودک نیست. گاهی یک سرما خوردگی ساده و یا عفونت‌های ویروسی باعث می‌شود تا دمای بدن بین ۳۸ تا ۴۰ درجه سانتی گراد بالا برود. این را در نظر داشته باشید که عفونت بسیار شدید در کودک باعث بروز تب نمی‌شود و حتی ممکن است دمای بدن را از حد نرمال کاهش دهد، برای مثال پایین تر از ۳۶ درجه سانتی گراد.
تب ممکن است بالا رفته و پایین بیاید. زمانی که دمای بدن بالا برود کودک دچار لرز شده و زمانی که تب پایین می‌آید بدن او برای تولید دمای بیش تر عرق می‌کند. گاهی ممکن است کودکی که تب دارد از حالت طبیعی سریع تر نفس بکشد و قلب او تندتر بزند. اگر کودک شما دچار نفس تنگی شده است، از حالت طبیعی سریع تر نفس می‌کشد و یا با وجود پایین آمدن تب هم چنان این علائم در او وجود دارد حتما به پزشک مراجعه کنید.
چه باید کرد؟
تب با در نظر گرفتن تمام جوانب باید تحت کنترل قرار بگیرد. بهتر است بر روی بهبود حال کودک تمرکر کنید و تلاش کنید تا علائمی‌که همراه با تب ایجاد شده اند را کاهش بدهید.
- اگر کودک شما مضطرب و نا آرام است، می‌توانید با در نظر گرفتن سن و وزن او از شربت تب بر استفاده کنید. اگر کودک شما کوچک تر از ۲ سال است و میزان شربت مورد نیاز را نمی‌دانید حتما با پزشک مشورت کنید.
- اگر کودک شما زیر ۶ ماه است بدون مشورت با پزشک به هیچ عنوان از دارو استفاده نکنید. فراموش نکنید که داروی‌های تب بر برای مدتی تب را پایین آورده و دمای بدن را تنظیم می‌کنند، اما دلیل اصلی بروز تب را درمان نمی‌کنند.
- به کودک لباس‌های نازک بپوشانید و ملافه ای نازک به روی او بیاندازید. لباس‌های کلفت مانع خروج دمای بدن شده و میزان تب را افزایش می‌دهند.
- اطمینان پیدا کنید که اتاق بیش از اندازه گرم و یا سرد نباشد.
- بعضی از والدین برای کاهش تب کودک از کمپرس آب ولرم با اسفنج استفاده می‌کنند. این روش برای مدتی می‌تواند جوابگو باشد، اما اسفنج ممکن است کودک را آزار بدهد. برای پایین آوردن تب به هیچ عنوان از الکل استفاده نکنید. زمانی که پوست الکل را جذب کند ممکن است باعث بروز مسمومیت بشود. از کیسه یخ و دوش آب سرد نیز استفاده نکنید. زیرا تب را افزایش داده و باعث بروز لرز می‌شود.
- برای این که بدن کودک بی آب نماند، تا جایی که می‌توانید به او مایعات بدهید. آب، سوپ، میوه و نوشیدنی‌های طعم دار انتخاب‌های مناسبی هستند. از دادن کافئین و نوشابه به دلیل ادرار آور بودن و افزایش کم آبی بدن اجتناب کنید.
- اگر کودک دچار اسهال و استفراغ است قبل از استفاده از دارو حتما با پزشک مشورت کنید.
از نوشیدنی‌های انرژی زا پرهیز کنید. زیرا قند موجود در آن‌ها اسهال را افزایش می‌دهد.
- به کودک اجازه بدهید هر چه دوست دارد بخورد. اما از پرخوری کردن او جلوگیری کنید. کودک را مجبور به خوردن چیزی که دوست ندارد، نکنید.
مراقب باشید که کودک به اندازه کافی استراحت کند. نیازی نیست که تمام روز را بخوابد، اما گاهی اوقات باید دراز بکشد و استراحت کند.
- اگر در دوران مدرسه است او را به مدرسه نبرید. به احتمال زیاد در طول ۲۴ ساعت، تب او از بین خواهد رفت.
چگونه باید تب را اندازه گرفت؟
تمام مادرها و پدرها می‌دانند که اندازه گرفتن تب کودکی که نا آرام است، اصلا کار آسانی نیست. اما برای این که تشخیص دهید آیا نیازی به مراجعه به پزشک بوده و یا تب ارتباطی با عفونت دارد یا خیر، این اندازه گیری بسیار مهم است. مناسب ترین راه اندازه گیری تب بسته به سن کودک و خلق و خوی او تغییر می‌کند.
برای کودک زیر ۳ ماه با استفاده از تب سنج‌های الکتریکی و با روش مقعدی می‌توانید به دقیق ترین اندازه دست پیدا کنید. تب سنج‌های الکتریکی که از طریق گوش درجه تب را مشخص می‌کنند برای کودکان زیر ۶ ماه که سوراخ گوش آن‌ها بسیار کوچک است، توصیه نمی‌شود.
دستگاه‌های تب سنج الکترونیکی برای کودکان ۳ تا ۶ ماه نیز مناسب است. هم چنین می‌توانید از نوارهای تب سنج که بر روی پیشانی قرار می‌گیرند استفاده کنید.
برای کودکان ۶ ماه تا ۴ سال می‌توانید از تب سنج‌های الکترونیکی مقعدی، نوارهای پیشانی و تب سنج‌های مناسب گوش استفاده نمایید.
بعد از ۴ سالگی با همکاری کودک می‌توان از تب سنج‌های دهانی استفاده کرد. کودکی که سرفه می‌کند، راه بینی او بسته است و از دهان نفس می‌کشد نمی‌تواند مدتی طولانی دهان خود را بسته نگه دارد؛ به همین دلیل نمی‌توانید به اندازه دقیقی دست پیدا کنید. در این شرایط می‌توانید از تب سنج‌های مخصوص گوش و پیشانی استفاده کنید.
شرایطی که باید به پزشک مراجعه کنید
مراجعه به پزشک به سن کودک، نوع بیماری و علائمی‌که هم زمان با تب بروز می‌کنند بستگی دارد. اگر علائمی‌که در زیر بیان می‌شوند در کودک وجود دارد، خیلی سریع به اورژانس مراجعه کنید:
- کودک بدون وقفه گریه می‌کند.
- بیش از حد عصبانی و یا کلافه است.
- با وجود بیدار بودن، بی حال است.
- وجود قرمزی، کبودی و یا لکه‌های سفید در پوست که قبل از بیماری وجود نداشته اند و با تب ظاهر شده اند.
- لب‌ها، زبان و ناخن‌ها به رنگ کبود هستند.
- اگر سر مقعد به سمت بیرون باد کرده و متورم به نظر می‌رسد.
- اگر عضله گردن کودک گرفته است.
- سر درد شدید دارد.
- بی تحرک است و از تکان خوردن اجتناب می‌کند.
- با وجود باز بودن راه بینی نمی‌تواند به راحتی نفس بکشد.
- دچار تشنج می‌شود.
- دل درد شدید دارد.
- اگر کودک زیر ۳ ماه است و درجه تب او با استفاده از روش مقعدی ۳۸ درجه سانتی گراد و یا بالاتر از آن را نشان می‌دهد.
- اگر در کودکان بالای ۳ ماه، میزان دمای بدن بالای ۳۹ درجه سانتی گراد باشد.
ا گر علاوه بر تب، علائمی‌که در زیر بیان می‌شوند نیز وجود دارند به پزشک مراجعه کنید:
- کودک از خوردن مایعات اجتناب می‌کند و یا در خوردن آن‌ها دچار مشکل است.
- اسهال و استفراغ به طور مداوم ادامه دارند.
- اگر از حد نرمال کم تر به دستشویی می‌رود، هنگام گریه کردن از چشم‌های او اشک خارج نمی‌شود، از حالت طبیعی آرام تر بوده، ضعیف تر شده و به طور کلی بدن او دچار بی آبی شده است.
- علائمی‌مانند گلو درد و گوش درد وجود دارند.
- اگر تب در کودک زیر ۲ سال بعد از ۲۴ ساعت و در کودک بالای ۲ سال بعد از ۷۲ ساعت کاهش پیدا نکند.
- با وجود کاهش میزان تب در روز، شب‌ها دوباره تب افزایش پیدا می‌کند.
- قرمزی در پوست وجود دارد.
- کودک هنگام ادرار کردن دچار درد و یا سوزش می‌شود.
- کودک ناراحتی قلبی، سرطان و یا بیماری‌های مزمن سلولی دارد.
منبع:
مجله کیوی
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼