رشد و نمو نوزاد، نحوه تکامل احساسات

اگر حرکات و سکنات کودک را در مراحل مختلف رشد و نمو تحت بررسی و توجه قرار دهید، متوجه خواهید شد که احساسات و عکس العمل طفل در سنین مختلف در مقابل اشخاص غریبه و نامانوس، کاملا متفاوت خواهد بود. مثلا تغییر احساسات و عکس العمل طفل در سنین مختلف نسبت بطبیب از این قرار است یک طفل دوماهه اولا توجهی بطبیب ندارد و هنگامی که برای معاینه روی تخت گذاشته میشود، دائما مادرش را نگاه میکند. یک طفل سه ماهه برای طبیب بسیار شیرین وملیح است زیرا هنگامیکه طبیب بطفل لبخند میزند یا برای او صدائی در میاورد، طفل نیز متقابلا لبخند ملیح و دل انگیزی تحویل میدهد در پنج ماهگی طفل بکلی تغییر میکند بطوریکه بمحض دیدن یک غریبه (طبیب) فورا ساکت و آرام میشود ، بدنش بی حرکت میگردد ، خیره خبره و با شک و تردید برای مدت ده الی بیست ثانیه اورا مینگرد، بعد شکمش حرکتی میکند و چانه اش جنبشی مینماید و بالاخره با شدت جیغ میکشد و گاهی مدتها بعد از تمام شدن معاینه بازهم فریاد میکشد.
این مرحله برای طفل دور؛ حساسی است و در مقابل هر چیز نامانوس مانند دیدن کلاه یک مهمان یا حتی صورت پدرش ، احساس خطر میکند و جیغ و فریاد میکشد. اور شاید مهمترین دلیل این رفتار طفل در این مرحله آنست که طفل آنقدر هوشیار شده است که غریبه و آشنا را از هم تمیز میدهد . اگر طفلی در اواسط سال اول نسبت باشخاص و اماکن جدید خیلی حساس باشد، من توصیه میکنم از نزدیک کردن زیاد طفل باشخاص و اماکن غریبه، تا آشنا شدن تدریجی طفل با آنها ، حتی الامکان پرهیز نمائید تا موجب وحشت و ترس طفل نگردد . بهرحال پدرش را در ظرف مدت کمی خواهد شناخت. در اواخر سال اول طفل باشخاص غریبه تقریبا بی اعتنائی میکند زیرا طفل در این مرحله ، نسبت باشیاء و بازی کردن با آنها بیشتر از دیدن اشخاص غریبه و قیافه های جدید علاقه نشان میدهد. رفتار طفل در یک سالگی کاملا تغییر خواهد کرد.
بنظر من ، سیزده ماهگی، باشک و تردید بسیاری همراه است. در این مرحله هنگامیکه طبیب برای معاینه به طفل نزدیک میشود، طفل از جا برمیخزد و تقلا میکند که از تخت پائین بیاید و ببغل مادر خود پناه ببرد. بشدت گریه میکند و فورا صورتش را در آغوش مادر فرد میکند .گاهی چند لحظه ای ساکت میشود و دزدکی و زیرچشمی زل زل بطبیب خیره میشود. معمولا بلافاصله بعد از اتمام معاینه ، گریه را متوقف کرده ساکت میشود . بعد از چند دقیقه با خوشحالی و شادمانی، بررسی و تفتیش قسمتهای مختلف مطب دکتر می پردازد و حتی ممکن است با طبیب، دشمن چند دقیقه قبل خود، اظهار دوستی و ملاطفت بنماید.

زمانی که کودک می تواند بغلطد، چهار دست و پا راه برود (خزیدن)، بایستد و راه برود کاملا تغییر پذیر می باشد. این تغییرات بیشتر مربوط به طبیعت و وزن طفل می باشد. مثلا یک کودک لاغر ولی فعال وشیطان ، زودتر از یک بچه جان و . بیحال بحر کت در می آید.
زمانی که «غلطیدن را یاد میگیرد نباید او را روی تخت، بدون مراقب، بحال خود گذاشت، مگر اینکه تخت دارای میله و نرده باشد . هنگامی که غلطیدن را بخوبی فراگرفت، تنها گذاشتن او، حتی در وسط یک تختخواب پهن و بزرگ، نیز بهیچوجه صلاح نیست زیرا این کودکان با سرعت و بطرز شگفت انگیزی خود را بلبه تخت می رسانند.
اکثر کودکان میتوانند بین هفت الی نه ماهگی (در اثر تشویق و کمک دیگران) بخوبی بنشینند . بعضی از کودکانی که دارای رشد طبیعی میباشند و خیلی هم هوشیار هستند تا حدود یک سالکی نشستن آنها طول میکشد . ولی بهر حال طفل قبل از اینکه بتواند بخوبی بنشیند، همیشه برای نشستن، کوشش و جدیت می نماید . مثلا اگر دستهای طفلی را که دراز کشیده است بگیرید، طفل سعی میکند خود را بلند نماید و این اشتیاق کودکان ، همیشه این سؤال را برای مادران مطرح میکند که : «در چه سنی میتوان در پشت کودکان منا یا بالشی گذاشت تا بتوانند بنشینند ؟
بطور کلی عقید؛ اطباء مبنی بر اینست که تا وقتی کودک نمیتواند تاچند دقیقه خود بخود و بدون کمک دیگران راست بنشیند نباید در پشت طفل متکا یا بالشی گذاشت تا بوضع نشسته در آید . البته این بدان معنی نیست که مادر نباید بچه را برای چند دقیقه تفریح کنان در حالیکه دستهای اوراگرفته است بوضع نشسته در نیاورد ، یا او را روی زانوی خود ننشاند و یا متکائی زیر کمر و گردنش ، برای اینکه طفل را بوضع نیم نشسته در بیاورد، نگذارد. بلکه منظور آنست که در تمام این موارد کردن و کمر طفل باید راست قرار گیرد، زیرا اگر طفل بوضع خمیده و تا خورده ای، بنشیند نتایج بدی برای او در بر خواهد داشت.
این قضیه، مسئله نشاندن طفل را روی صندلی های پایه بلند مطرح میکند . زیرا وقتی کودکی بتواند غذای خود را همراه و در دور یک میز با بقیه اعضای خانواده صرف کند ، برای طفل و مادر مزایای بیشماری در بر خواهد داشت. از طرف دیگر، سقوط کودکان از روی صندلی های پایه بلند، زیاد اتفاق میافتد . بنابراین اگر کودک غذای خودرا غالبا به تنهائی و بدون شر کت بقیه اعضای خانواده میخورد ، میز و صندلی های پایه کوتاه ( بچگانه برای طفل بخرید ولی اگر میل داشته باشید صندلی های پایه بلند تهیه کنید تا طفل با تمام اعضای خانواده غذا صرف نماید، بهتر است نوعی صندلیهای پایه بلند بخرید که دارای سطح قاعده وسیعی باشد (که بآسانی بر نگردد و چه نشود) همچنین کمر بندی داشته باشد که کودک را حلقه وار نگاهدارد و از سقوط او جلوگیری نماید . بعد از آنکه کودک خزیدن و ایستادن را فرا گرفت، او را بمدت زیاد و طولانی روی صندلی های پایه کوتاه یا بلند ننشانید زیرا طفل احتیاج مبرمی بحر کت و آزادی دارد.

چیزی را که کودک هرگز یاد نخواهد گرفت آنست که در حالیکه مادرش لباس یا کهنه اش را عوض میکند ساکت و آرام و بدون حرکت قرار گیرد. این توقع مادر مخالف طبیعت طفل است . طفل از شش ماهگی که غلطیدن را فرا می گیرد تا یک سالگی که مادر ، لباسهای طفل را در حال ایستاده، تعویض می کند، از دراز کشیدن بیزار است و همیشه بر علیه آن بشدت مبارزه میکند و فریاد میکشد. لیکن با رعایت بعضی نکات ، ممکن است این زحمت کمتر بشود. مثلا در مورد یک طفل ، تولید بعضی صداهای آرامش بخش و در مورد طفل دیگر ، دادن یک تکه بیسکویت و یا یک اسباب بازی جالب و قشنگی فقط در موقع تعویض لباس ، ممکن است از تقلا و کشمکش طفل بکاهد و او را در مدت تعویض لباسهایش آرام نگاه دارد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که قبل از اینکه او را دراز کنید و قبل از اینکه گریه و داد و فریاد طفل بلند شود ، باین اقدامات متوسل شوید ، نه بعداز آن.

بین شش ماهگی تا یک سالگی ، طفل چهار دست و پا حرکت میکند. بعضی از کودکان هرگز روی چهار دست و پا حرکت نمیکنند بلکه بعد از نشستن، ایستادن را یاد خواهند گرفت . خزیدن طرق مختلفی دارد. هنگامیکه طفلی در یکنوع خزیدن مهارت پیدا کرد ممکن است آنرا بنوع دیگری تبدیل نماید. یکی ممکن است بعقب بخزد و دیگری ممکن است قدری کج حرکت نماید یکی ممکن است بروی دستها و انگشتان پا بخزد در حالیکه زانو وساق پا را راست نگاه میدارد، دیگری روی زانو و دستها و سومی روی بک زانو و یک پا حرکت نماید ، کودکی که خیلی خوب و بسرعت میتواند بخزد، ممکن است دیر راه بیفتد ولی آنکه کند و بد میخزد و یا اصلا نمی تواند بخزد ، احتمالا خیلی زودتر راه خواهد افتاد.