مقابله با ترس کودکان، چه راه‌هایی داره؟

فرض کنید کودک یک ساله شما دور زمین بازی با خوشحالی می‌چرخد که ناگهان با چشمی اشکبار رو به سوی شما می‌آورد. گویا سگی به او نزدیک شده و وی را ترسانده است. زمینه های ترس درکودکان این روزگار عمومیت دارد. دلیلش چیست؟ با وجودی که کودک نوپا خود راه رفتن ، حرف زدن و رسیدن به خواسته‌ها را فرا می‌گیرد، ولی پیوسته به کودک گوشزد می‌شود که چقدر کوچک و آسیب پذیرند در این مقاله سعی داریم نحوه شناخت ترس و مراقبت از کودک را بیان کنیم.
یک دکتر روان شناس کودک عنوان می کند : "شاخصهای فراوان دومین سال ، حس شور و شوق و قدرت را به کودکان می‌بخشد، اما رها ساختن کودک یا تنها ماندن او هشدار واقعی است."
کودک با خود می گوید: "اگر بیفتم، دردم می‌گیرد یا چنانچه مامان ترکم کند، شاید در امان نمانم."
لیکن این روانشناس می افزاید: "اما تمامی این اخبار ناخوشایند نیستند. مثلاً ترس از غریبه‌ها ، جانوران ، صداهای بلند یا محیطهای جدید ، جنبه پیشگیرانه دارد. ترس کودک ، او را از خطر کردن غیر ضروری باز می دارد." باید به خاطر داشت که این دلهره‌های معمولی ، نشانه آنند که وی از لحاظ رشد شناختی ، گامی به جلو نهاده و تفاوت بین موارد مشخص و جدید را می تواند تشخیص می‌دهد.

کودک و شناخت چهره اطرافیانش
در چنین سنی است که "حس خود بودن" یا درک این مورد که او آدمی متمایز و بی نیاز از دیگران است در وی هویدا می‌گردد. اگر کودک یک ساله شما با دیدن چهره‌ای ناشناس می‌گرید و زمانی که از اتاق بیرون می‌آیید، اشک در چشمانش حلقه می‌زند، نشانه دلبستگی بیش از حدش به شماست.
به گفته روانشناسان کودک: "دلهره جدایی" بزرگترین ترس نوپایان است که بیشتر اوقات ، شالوده سایر نگرانیهای مربوط به افراد و جاهای جدید را تشکیل خواهد داد.
اینگونه دل نگرانی در دو سال اول زندگی کودک ، گذراست و در مورد برخی کودکان حتی بیشتر هم طول می‌کشد. هرچند تا ۱۸ ماهگی اکثر کودکان نوپا بر ترس‌های ناشی از جدایی ، بهتر چیره می‌گردند. علاوه بر این ، ممکن است کودکتان دریابد ولو این که گهگاه از او دور می‌شوید (مثلاً موقعی که به مهد کودک تحویلش می‌دهید)، بی شک برای بردنش برمی‌گردید. اگر مایلید به کودکتان یاری کنید که از این وضع رهایی یابد، دلسوزی نشان دهید. با این که برای کودک ، جدایی از شما دردآور است، ولی امیدواری و خوش بینی در این حالت اهمیت دارد.
در این موقعیت بهتر است به او بگویید: می‌دانم که با همبازی ات به تو خوش می‌گذرد و مجدداً به او قوت قلب دهید که به زودی به دنبال او بر میگردید.

هراس های شبانگاهی
بیم از جدایی نیز خواب کودک را برهم می‌زند. بیشتر کودکان ، شبها وحشت می‌کنند. امکان دارد کودک از خوابیدن به این خاطر سرباز زند که نخواهد از بیداری و تمام چیزهایی که به وی اطمینان خاطر می‌بخشد، همچون اسباب بازیها ، حیوانات دست آموز و یا بابا و مامانش دست بکشد. برخی اعمال آرامش بخش مانند شستشو با آب گرم و یا مهربانانه روی پا نشاندن و قصه گفتن باعث می‌شود که کودک قبل از رفتن به بستر ، اطمینان خاطر (دوباره) زیادی پیدا کند . در واقع آگاهی از رخداد بعدی ، برای کودک تسکین دهنده است.
چنانچه کودک یک ساله شما نیمه شب بیدار شود و به دنبالتان بگردد، بهترین کار آن است که خود را به اتاقش برسانید و به او قوت قلب بدهید. چند دقیقه ای آرامش کنید، لیکن او را از بستر خارج نکنید. با این که تخیل کودک، احتمالاً سبب می‌شود که اتاق تاریک ، ترسناک جلوه نماید، لازم است او این اعتماد به نفس را پیدا کند که به کمک پشتیبانی اندک شما می‌تواند یک تنه بر بیم و هراسش فائق آید. چنانچه شب هنگام صدایش را می‌شنوید که با خودش حرف می‌زند، شاید خویشتن را آرام می‌کند تا بخوابد. مبادا با نگاه زیر چشمی و دزدانه به سراغش بروید.

راههای مقابله با ترس در کودک
خلق و خوی کودک ، نشانگر انواع بیم و هراسهایی است که به آنها مبتلا می‌شود.
ممکن است کودک به سر و صدا حساسیت داشته باشد، مثلاً رعد و برق او را بترساند. گاهی تجربه‌ای ناخوشایند، آغازگر هراسی ناگهانی است. مادری می‌گفت: "دخترم از حمام می‌ترسید. نمی دانستم چرا. "شبی او را در وان گذاشتیم، جیغ می‌کشید و در این حال خودش را به من و پدرش چسبانده بود و سعی می‌کرد بدنش با آب تماس نداشته باشد.متوجه شدم چند شب قبل از آن ، شیر آب وان را تصادفاً باز کردم، صدای بلندی برخاسته بود که کودکم را ترسانده بود. تا چند ماه تنها راه شستشوی کودکم بردنش زیر دوش آب بود."
کودکان خاطرات خوشی دارند که احتمالاً بیانگر علت رویارویی آنان با انبوهی از هراسهای این سن و سال است.
کودکی که در عین معاینه به وی آمپول تزریق می‌شود، امکان دارد بعدها از مطب پزشک بترسد."شما می‌توانید از همین توانایی ذهنی استفاده کنید تا کودکتان بر هراسهایش چیره گردد. پاره‌ای از تداعی‌های مثبت را جایگزین ادراکات منفی کنید. بطور مثال ، بعد از تزریق آمپول ، عکس برگردانی به او بدهید یا او را به پارک ببرید. هرچند وقتی که کودکتان ترسان است، باید پشتیبانی اش کنید، ولی هدف نهاییتان باید این باشد که یاریش کنید تا در موقعیتهای جدید تواناتر عمل کند.

شیوه‌های آرامش جویی در مراقبت از کودک و مقابله با ترس هایش
-اعتدال را رعایت کنید.همچنان که کودکتان را در آغوش گرفته‌اید، دوستان و بستگان ناآشنا را وادارید که با او "بگو و بخند" کنند.
-بنگرید و بیاموزید.مثلاً ترس کودک از اصلاح سر ، با دیدن بچه‌های بزرگتر که آرام در صندلی آرایشگر می‌نشینند و دست آخر جایزه‌ای هم می‌گیرند، از بین خواهد رفت .
-راستگو باشید.نگویید که آمپول درد نمی‌آورد، چرا که درست نیست. در عوض به وی اطمینان بدهید که این درد ، موقتی است و به زودی حالش بهتر می‌شود. به این ترتیب پیام می‌دهید که او می‌تواند با عوامل نگرانی زا به مقابله برخیزد.
-دست به آزمایشی بزنید.شیئی آرام بخش برایش محیا کنید همچون عروسک یا پتوی دلخواه ، این شی می‌تواند در لحظات تنش‌زا ، خاطر کودک را جمع کند.
-بگذارید کودک خوش باشد.منظور کودکان از بازی این است که بر اوضاع ترسناک غلبه کنند. وسایل پزشکی به فرزندتان کمک می‌کند تا بداند موقع معاینه ، چه چیزهایی را خواهد دید.
- آخرین نکته این که ، اسباب بازی به شکل حیوان (سگ ، گربه ، …) باعث می‌شود که کودک زیاد از این حیوانات نترسد.
کلام آخر : چند شیوه ای که در بالا آموزش داده شد با وجود ساده بودن اما روش های کاربردی و مفیدی هستند که می تواند در زمان های تنش زا که ترس برکودک غلبه می کند به کار آید تا به شما کمک کند در حین مراقبت از کودک در آن لحظات به صورت مثبت در ذهن وی ایجاد تداعی مثبت نمایید.