شکم بعد از زایمان، جدایی عضله یعنی چه؟

یکی از اختلالات و ضایعات شایع در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان جداشدگی عضله مستقیم شکمی(Diastasis Recti) است. برخلاف آنچه تصور می‌شود دوران بارداری زمان خوابیدن و عدم فعالیت نیست. زنان در این دوره می‌توانند به فعالیت‌های خود ادامه دهند و با انجام تمرین ورزشی به سلامت خود طی دوره بارداری و بعد از آن کمک کنند.
یکسری تغییرات در بدن مادر در زمان بارداری رخ می‌دهد که می‌توان با انجام تمرینات ساده مانع از بروز آن شد یا آنها را درمان کرد. از جمله عوارضی که حین بارداری در زنان به وجود می‌آید جداشدگی عضله مستقیم شکمی است.
هنگام بارداری بزرگ شدن رحم باعث کشیدگی عضلات حفره شکم می‌شود که ممکن است منجر به جداشدن عضله مستقیم شکمی شود که در آن دو رشته عضلانی بزرگ موازی که در خط وسط شکم به هم می‌رسند از هم جدا می شوند. اگر این فاصله بیشتر از ۲ سانتی‌متر باشد به آن دیاستسیس رکتی می‌گویند. این مشکل زمانی خود را بیشتر نشان می‌دهد که عضلات شکم تحت فشار قرار گیرند (مثل بلند کردن سر و گردن از روی زمین در حالت طاق باز)

جدا شدن عضلات شکم چه زمان بروز می کند؟
این مشکل معمولا در سه ماهه دوم یا سوم بارداری اتفاق می‌افتد. گاهی چند ماه بعد از تولد کودک جدایی عضلات کمتر می‌شود اما درجاتی از جدا شدگی عضلات شکم ممکن است گاهی تا بیش از یک سال بعد از تولد کودک باقی بماند. این عارضه باعث ضعیف شدن عضلات شکم، درد قسمت پایینی کمر، دشواری در برداشتن اشیا و اختلال در انجام کارهای روزمره می‌شود. در صورت جدا شدن عضله مستقیم شکمی پوسچر طبیعی بهم خورده و در نتیجه وضعیت طبیعی لگن نسبت به تنه و اندام تحتانی بهم می‌ریزد و زمینه ساز مشکلات ستون فقرات مثل کمردرد می‌شود.

علت دقیق بروز آن کاملا مشخص نیست ولی عوامل مستعد کننده آن معمولا:
-تغییرات هورمونی در دوران بارداری
-رشد جنین و بزرگ شدن آن: اعمال فشار دائمی روی عضلات شکمی به خصوص در حاملگی‌های پشت سر هم باعث کشیدگی و ضعیف شدن عضلات شکمی می‌شود.
-استفاده از شکم بندهای زنانه در دوران غیر بارداری به مدت طولانی منجر به ضعیف شدن این عضلات می‌شود.
-خانم‌های بالای ۳۵ سال، بارداری بیش از دو مرتبه، به دنیا آوردن نوزادی با وزن بالا، افرادی که بارداری‌های دو قلو یا چند قلو داشته‌اند.
-لازم به ذکر است خانم‌هایی که بیش از حد می‌خورند و فعالیت و ورزش نمی‌کنند جنین آن‌ها بیش از حد بزرگ شده و بیشتر مستعد این مشکل می‌شوند.
-شیوع این مشکل در خانم‌های ورزشکار بسیار پایین‌تر است.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. پس بهتر است خانم‌ها ورزش‌های تقویتی عضلات شکمی را قبل از بارداری انجام دهند که تا حدود زیادی این مشکلات را در دوران بارداری و پس از زایمان کاهش دهند.

درمان جدا شدن عضلات شکم
درمان جراحی شامل بخیه کردن عضلات و سپس استفاده از استحکام دهنده‌های خارجی است که پس مدتی تمرینات ورزشی فیزیوتراپی شکم شروع می‌شود.
پس از انجام تست مربوطه و تایید جداشدگی عضله مستقیم شکمی باید ورزش‌های تصحیح کننده را شروع کرد.
برای درمان این افراد از ورزش‌های استبیلازیساسیون استفاده می‌شود. تمرینات می‌تواند روی توپ‌های سویس بال یا در حالت نشسته و ایستاده انجام شود.
بیمار به پشت خوابیده و دستهایش را به صورت متقاطع از وسط شکم عبور داده و در حالی که نفس را بیرون داده فقط سرش را از روی زمین بلند می‌کند و سپس بیمار سرش را به آرامی پایین برده و خودش را شل می‌کند.
بیمار همانند ورزش قبل به پشت خوابیده و در حالی که سرش را از زمین بلند می‌کند گودی کمر خود را نیز به زمین فشار می‌دهد و سپس به آرامی سرش را پایین آورده و خودش را شل می‌کند.
باید توجه داشت تا زمانی که این فاصله به کمتر از 2 سانتی‌متر نرسیده فقط باید این دو ورزش را انجام داد و سپس سراغ ورزش‌های دیگر رفت که زیر نظر فیزیوتراپیست انجام می‌شود.
تحریکات الکتریکی فیزیوتراپی، تحریکات الکتریکی به مقدار قابل توجهی جداشدگی عضله مستقیم شکمی را کاهش می‌دهد. این تحریکات منجر به افزایش قدرت و خونرسانی عضلات شده و منجر به ترمیم سریع تر عضلات شکمی می شود.
بیوفیدبک عضلات شکمی در فیزیوتراپی: در یک جلسه عادی بیوفیدبک، الکترودهایی به پوست شما متصل می‌شوند. آن‌ها اطلاعات لازم را به یک کامپیوتر کوچک منتقل می‌کنند، این اطلاعات تحلیل‌شده و به‌ صورت نمادهای گرافیکی یا صدا روی یک صفحه‌نمایش نشان داده می‌شوند که بیانگر شرایط درونی بدن شما هستند. ما با بیوفیدبک به شما آموزش میدهیم که به صورت کاملا کنترل شده عضلات شکم خود را منقبض کنید.
همچنین می‌توان از کمربندهای شکمی برای اصلاح جداشدگی در طول بارداری و بلافاصله پس از زایمان کمک گرفت؛ ولی نباید به عنوان جانشینی همیشگی برای عضلات شکمی در نظر گرفته شود و در طول روز برای اجرای کار و فعالیت به آن وابستگی داشت.
نکته: تمرینات شدید عضلات شکم بعد از سه ماهه نخست نیز خطر ابتلا به دیاستسیس رکتی را افزایش می‌دهد.
بعد از تولد نوزاد انجام برخی تمرینات ورزشی به شما کمک می‌کند تا قدرت عضلات شکم خود را بازیابی کنید. اما اگر شدت مشکل خیلی زیاد است و در انجام کارهای روزمره شما اختلال ایجاد کرده می‌توان با جراحی مشکل را برطرف کرد.