سرطان خون در کودکان، چند درصد قابل درمانه؟

قلب به درد می‌آید. چهره درهم کشیده می‌شود و احساس تلخ و دردناکی را تجربه می‌کند. هر آن کس که می‌شنود کودک یا نوجوانی به سرطان مبتلا شده. فرقی نمی‌کند بچه مبتلا فرزند خودمان باشد یا دیگری، مشاهده کودک بیمار و تلاش او برای پذیرش و تحمل درد سخت است.
کوچولوهای نازنینی که تازه می‌خواهند طعم بازی، شادی و خنده را بچشند اما به جای آن مجبور هستند تا در راهروی بیمارستان تردد کنند و منتظر دریافت سلول‌های جدید بمانند به این امید که بار دیگر بتوانند طعم بازی و خنده‌های کودکانه را تجربه کنند. برخلاف گذشته که تنها راه دریافت این سلول‌ها مغز استخوان بود، امروزه این سلول‌ها از طرق دیگر همچون «خون بند ناف» و در مواردی از «جنین» نیز تامین می‌شوند و باعث جان گرفتن تعدادی از کودکان مبتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج همچون سرطان خون می‌شوند. دکتر غلامرضا باهوش، فوق تخصص بیماری‌های خون درباره میزان موفقیت این نوع درمان و تعداد کودکان نجات‌یافته با کمک این روش درمانی مطالبی را عنوان نمودند.
پیوند براساس نوع بیماری زمینه‌ای که فرد دارد و نوع خویشاوندی اهدا کننده با گیرنده متفاوت است. در یک نوع پیوند ممکن است داروهای سرکوب‌کننده به حدی زیاد تزریق شود که سلول‌های بنیادی فرد کاملا از بین می‌رود تا محیط برای جایگزینی سلول‌های پیوندی جدید آماده شود. در موردی دیگر ممکن است فقط به سرکوبی سیستم ایمنی گیرنده بسنده شود و سلول‌های بنیادی به صورت کامل از بین نروند. همه این موارد با نوع بیماری و شرایط فرد اهداکننده و دریافت‌کننده پیوند متغیر است.
حتما می‌پرسید میزان موفقیت پیوند در کدام نوع سرطان بیشتر است و استفاده از این پیوند برای کدام بیماران ضرورت دارد. به‌گفته متخصصان، درصد موفقیت پیوند در انواع سرطان متفاوت است. میزان موفقیت در مبتلایان به سرطان خون بیش از 80 درصد است. هرچند این میزان بهبودی در سراسر کشور شایع نیست اما بررسی موردی بیمارستان علی‌اصغر تهران نشان می‌دهد بیش از 80 درصد کودکان در این بیمارستان درمان شده‌اند.

درمان بیماران تالاسمی با پیوند مغز استخوان
بدون شک می‌دانید که تالاسمی، سرطان محسوب نمی‌شود و این افراد نیازمند تزریق مکرر خون هستند تا بتوانند یک عمر طبیعی داشته باشند. این افراد نیز در صورتی که اهداکننده‌ مناسبی داشته باشند، می‌توانند از طریق پیوند سلول‌های بنیادی برگرفته از مغز استخوان بهبود یابند.

درمان ۴۰ نوع سرطان کودکانه با پیوند مغز استخوان
بیش از 40 نوع سرطان(Cancer) مربوط به گروه سنی زیر 14 سال وجود دارد که با کمک سلول‌های بنیادی خون‌ساز قابل درمان هستند.
ولی در بالغان این تعداد بیماری وجود ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد یک درصد مبتلایان به سرطان زیر سن ۱۴ سالگی و ۹۹ درصد مبتلایان در سنین بزرگسالی قرار دارند. مبتلایان به یکی از بیماری‌های ایمونولوژیک و متابولیسم، می‌توانند با کمک پیوند مغز استخوان درمان شوند. به هر حال پیوند مغز استخوان یک روش درمانی بی‌نظیر است که نیازمند مراقبت‌های ویژه و البته هزینه‌بر است که مسؤولان لازم است در این زمینه بیشتر سرمایه‌گذاری کنند. در مواردی شاهد بوده‌ام والدینی که پیوند مغز استخوان باعث بهبود بیماری فرزند آنها نشده است، قصد سفر به سایر کشورها جهت درمان داشته‌اند. در صورتی که دانش پزشکی ایران به لحاظ تئوریک تقریبا به میزان ۵ درصد با آمریکا به عنوان بهترین کشور دنیا در حوزه پزشکی فاصله دارد. آنچه ما نیاز داریم برای نجات کودکان بیشتر و کاهش هزینه‌های درمان، تجهیز بیمارستان‌های تخصصی به فناوری‌های مربوط به پیوند مغز استخوان است و لاغیر.

به کیفیت داروهای ایرانی اعتماد کنید
یکی دیگر از نگرانی‌های والدین کودکان بیمار، دسترسی و تامین داروهای مربوط به پیوند است. چرا که میزان موفقیت پیوند به داروهای مصرفی قبل و بعد از پیوند نیز بسیار بستگی دارد. تحریم‌های ناجوانمردانه باعث شده که برخی داروهای مورد نیاز که در داخل تولید نمی‌شود، در زمان مناسب به دست بیمار نرسد و نتیجه پیوند موفقیت‌آمیز نباشد. اما نگران نباشید تعداد این داروها بسیار اندک است و درصد قابل توجهی از داروهای پیوند با کیفیت بالایی در داخل کشور تولید می‌شود.
هر چند مشکل تامین برخی داروهای پیوند در سراسر دنیا وجود دارد و تنها مختص به ایران نیست. ضمن آن‌که دارو(medicine) تنها یکی از عوامل موثر در موفقیت پیوند است. عوامل دیگری همچون مجرب بودن تیم پیوند و مراقبت‌های پرستاری نیز در این امر بسیار موثر است.

مراقبت‌های بعد از پیوند سلول‌های بنیادی
مراقبت‌های پیوند، متناسب با نوع پیوند و وضعیت دریافت سلول‌ها از خود فرد یا دیگری متفاوت است. فرد بعد از ترخیص از بیمارستان باید به مدت سه ماه در شرایط ایزوله زندگی کند و امور بهداشتی در منزل بیمار از همه نظر باید رعایت شود.وسایلی که براحتی گرد و غبار جذب می‌کنند و باعث پخش عفونت می‌شوند، باید از محیط بیمار جمع‌آوری شوند. در صورت مشاهده هر گونه تغییر در بیمار، مراقبان پزشک را باید سریعا در جریان وضعیت بیمار قرار دهند. هرچند اغلب پیوندها بعد از سه ماه عارضه‌دار نمی‌شوند. ایزوله و مراقبت از کودک زمانی بیش از سه ماه به طول می‌انجامد که بیماری بعد از این مدت بازگردد و فرد نیازمند دریافت داروهای سرکوبگر بیشتر باشد. در مواقعی این بیماران بین شش ماه تا یک سال داروهای سرکوبگر مصرف می‌کنند تا پیوند به وضعیت پایدار و خوبی برسد. بعد از این مدت کودک در صورت تایید پزشک حتی می‌تواند واکسن دریافت کند و به زندگی عادی خود ادامه دهد