زندگی کودکان در زندان، باعث اختلالات روانی در بچه هاست؟

تاکنون از سوی فعالان اجتماعی الزام ایجاد مهدکودک برای فرزندان زندانیان مطرح شده است. این در حالی است که در اسفند ۹۶، انوشیروان محسنی بندپی، رئیس وقت سازمان بهزیستی کشور از احداث دو مهد کودک در زندان زنان استان‌های یزد و مشهد خبر داد.

در تیر ۹۶، هم عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس گفت: ایجاد مهد کودک در زندان‌ها گامی مثبت در راستای غنای عاطفی مادران زندانی است. محمد جواد فتحی درباره ساخت مهدکودک در زندان‌ها، افزود: اگر فرزندان از حیث عاطفی، محرومیت‌هایی را متحمل نشوند، مطلوب است، اما اینکه بیرون از زندان مهدکودکی ایجاد و مادر به بیرون برده شود، سبب ایجاد تناقضی می‌شود، از این‌رو با توجه به تدابیر امنیتی، این مهدها باید در مجموعه زندان ساخته شود.

زندگی کودک در زندان‌ها نیازمند توجه

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس گفت: ارائه مجوز احداث مهد کودک در زندان گام مثبتی از سوی سازمان بهزیستی است به ویژه به لحاظ غنای عاطفی مادران زندانی موثر است، البته در ایجاد این مهد در فضایی از زندان باید دقت شود که فرزندان احساس نکنند در محیط غیرطبیعی و ویژه هستند. فتحی ادامه داد: در کنار مادر بودن برای رشد روحی کودکان لازم است، البته اعلام آمار دو هزار و 300 کودکی که به دلیل زندانی بودن والدین خود در زندان بسر می‌برند، عجیب و قابل تامل است، از این‌رو رئیس سازمان زندان‌ها بهتر است، آمار شفافی از تعداد مادران زندانی اعلام کند. او با بیان اینکه وجود دو هزار و 300 کودک در زندان به‌واسطه زندانی بودن والدین خود نشان از افزایش جرائم توسط زنان است، گفت: زنان عموما از ساختار وجودی متفاوت از جرم‌زایی است، بنابراین ریشه‌ها و علل ارتکاب به این جرائم باید ارزیابی شود. این نماینده مجلس بر این باور است که دستگاه قضائی این آمارها را باید در اختیار دانشگاه‌ها و دانشکده‌های تخصصی جرم شناسی قرار دهد تا ضمن مطالعات دقیق آماری، علل افزایش این جرائم مشخص شود، در این صورت قانون‌گذاری راحت‌تر می‌تواند تصمیم‌گیری کند. عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس افزود: مخفی کردن آمار مجرمان مشکلی را حل نمی‌کند، هرچند آمارهای بالا نیز تاسف برانگیز است، اما بهتر است این آمارها به طور دقیق و شفاف اعلام شود. در این باره نیز مدیرکل امور کودکان و نوجوانان و خانواده بهزیستی خبر داد که هر زندانی که بیش از ۱۰-۱۵ کودک داشته باشد می‌تواند مجوز احداث مهدکودک را از سازمان بهزیستی دریافت کند. به گزارش خانه ملت، محمد نفریه درباره آمار کودکان موجود در زندان افزود: آمارها متفاوت است، چرا که تعداد زنان زندانی و کودکانشان زیاد است، اما طبق آخرین بررسی دو هزار و 300 کودک به دلیل زندانی بودن والدین خود در زندان بسر می‌برند.

احداث مهدکودک درزندان باروح‌ و روان کودکان سازگاری ندارد

عضو هیات رئیسه کمیسیون قضائی مجلس گفت: آسیب‌های احداث مهدکودک در زندان بیشتر از فواید آن است. یحیی کمالی پور با بیان اینکه ممکن است احداث مهدکودک در زندان‌ها برای دسترسی مناسب والدین به کودکان اقدامی مناسب باشد اما آثار تخریبی و آسیب‌های آن به مراتب بیشتر از فواید آن است، گفت: بحث احداث مهدکودک در زندان از مدت‌ها پیش مطرح بوده و حتی در برخی از زندان‌ها نیز راه اندازی شد اما واقعیت این است که زندان محیط مناسبی برای نگهداری و پرورش کودکان نیست زیرا بخش مهمی از شخصیت فرد در دوران کودکی شکل گرفته از این رو قرار گرفتن کودکان در زندان آسیب‌های روحی و روانی زیادی را متوجه آنها کرده و آینده آنها را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. او با بیان اینکه با توجه به آسیب‌های محیط زندان احداث مهدکودک در زندان به هیچ وجه به صلاح نبوده و با روح و روان کودکان سازگاری ندارد، تصریح کرد: محیط زندان به هیچ عنوان مناسب سن کودکان بالای دو سال نیست و حتی بهتر است از حضور کودکان زیر دو سال نیز در زندان ممانعت شود زیرا تجربه نشان داده آینده روشنی در انتظار کودکانی که دوران کودکی خود را در زندان سپری می‌کنند نخواهد بود و فضای زندان آثار سوئی را در روح و روان آنها به جا می‌گذارد. او با یادآوری اینکه اگر دولت و بهزیستی به دنبال احداث مهدکودک در زندان‌ها هستند بهتر است نسبت به احداث مهدکودک در خارج از محوطه زندان اقدام کنند، تصریح کرد: ماندن کودکان در زندان به دلیل آسیب‌هایی که در زندان وجود دارد به هیچ وجه به صلاح نیست. کمالی پور گفت: بهتر است سازمان بهزیستی و دولت نسبت به تعبیه و راه اندازی مهدکودک‌ها در خارج از زندان اقدام کنند؛ البته به صورت مقطعی می‌توان به کودکان اجازه حضور در زندان‌ها برای دیدار با مادر را داد اما به صورت دائمی این کار امکان پذیر نبوده و آثار مخرب آن به هیچ وجه قابل جبران نخواهد بود. به گزارش خانه ملت، این عضو هیات رئیسه کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس با بیان اینکه حضور کودکانی که حیات آنها مستلزم شیر مادر است در زندان گریزناپذیر است، تصریح کرد: ارائه خدمات به کودکان بالای دو سال که والدین آنها زندانی هستند در خارج از محوطه زندان انجام شود.

شیوع اختلالات روانی در میان کودکان زندان

مطالعه‌ای که سال 1382 در رابطه با کودکان زنان زندانی انجام شده بود، نشان داد که 33 درصد کودکان زندان دارای مشکلات روانی بودند و آثاری از مشکلات گفتاری نیز در میان آنها مشاهده می‌شد. یک‌سوم این کودکان نیز از اختلالات روانی از خفیف تا شدید رنج می‌بردند. بیماری‌های عفونی مانند عفونت ادراری نیز در میان کودکان زندان شایع بود و در 13 درصد از آنها علائمی از کودک‌آزاری مشاهده می‌شد. از سوی دیگر، مطالعات نشان می‌دهند کودکان زندان بیشتر از سایر هم‌سن‌وسال‌های خود در معرض بزهکاری قرار دارند و زودتر از سایر بزهکاران در این مسیر قرار می‌گیرند و بسیاری از آنها به جرم ارتکاب جرائم مختلف به زندان بازمی‌گردند. به‌این‌ترتیب، در صورت عدم توجه به این مساله، مسئولان باید منتظر ورود بزهکاران جدید در آینده‌ای نه‌چندان دور به جامعه و خطراتی که ایجاد خواهند کرد، باشند.

۲‌سالگی سقف حضور کودکان در زندان

طبق تبصره ماده «یک» آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها، محکومان و متهمان زن می‌توانند اطفال خود را تا سن دو سال تمام به همراه داشته باشند و مدیران زندان‌ها می‌توانند نسبت به تفکیک اطفال دو تا شش سال در محل مجزا(مهدکودک) اقدام یا نسبت به انتقال این کودکان به بهزیستی مبادرت کنند. باوجود آیین‌نامه سازمان زندان‌ها مبنی‌بر مجازبودن ماندن کودکان در زندان تا دو‌سالگی، بسیاری از کودکان زندان تا شش سالگی به همراه مادران خود در زندان می‌مانند و طی این سال‌ها از حداقل حقوق خود نیز محروم می‌شوند، تا جایی که برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که این کودکان هیچ تصوری از خیابان و محیط خارج از زندان ندارند.

تفاهمنامه‌هایی که روی کاغذ می‌مانند

از سال 1379 براساس تفاهمنامه‌ای بین سازمان بهزیستی و سازمان‌ زندان‌ها، تصمیم گرفته شد که کودکان زندان پس از دو ‌سالگی به شبانه‌روزی‌های بهزیستی یا اقوام سپرده شوند. به گفته حمیدرضا الوند، مدیرکل وقت دفتر شبه‌خانواده بهزیستی، این طرح سال 1381 در زندان گنبد استان گلستان به‌صورت آزمایشی اجرا شد اما همانجا مسکوت باقی ماند و دامنه اجرای آن به سایر زندان‌ها نرسید. در همین سال توافقی بین سازمان بهزیستی و سازمان زندان‌ها صورت گرفت که براساس آن قرار بود بچه‌های زیر هفت سال که در بند زنان در کنار مادرانشان نگهداری می‌شدند، به بهزیستی سپرده شوند و پس از آزادی مادر، بچه مجددا در اختیار خانواده قرار بگیرد.