با کودکان لجباز چگونه برخورد کنیم؟

اینکه چطور می‌توان با یک کودک لجباز و نافرمان برخورد کرد، سوالی است که ذهن اکثر والدین را به خود مشغول کرده است. نافرمانی، مشکل رایج کودکان جوان به ویژه در سال‌های نونهالی و نوجوانی است. این اختلال، مرحله‌ای طبیعی از رشد کودک است و خود را با رفتار‌هایی مانند سرپیچی از تقاضای والدین، معلم یا سایر بزرگسالان نشان می‌دهد و با انتخاب درست شیوه های فرزند پروری می‌توان آن را مدیریت کرد.
در کودکان مدرسه‌ای، نافرمانی بیشتر در رفتار‌هایی مانند بحث و مناقشه با سایرین یا عدم انجام کار مورد تقاضا دیده می‌شود تا کج‌ خلقی، که ما آن را در کودکان بزرگ‌تر مشاهده می‌کنیم. کودک نافرمان با این رفتار قصد کنترل یک موقعیت یا اعلام استقلال خود یا امتحان میزان قدرت و ضعف والدین خود را دارد. همچنین کودک نافرمان ممکن است با این رفتار، قصد اعلام نارضایتی خود را در رابطه با کار مورد درخواست والدین (مرتب کردن اسباب‌بازی‌ها یا انجام کار‌های روزانه) داشته باشد.

درک علت نافرمانی کودک، نقش مهمی در شناسایی مشکل فرزندی دارد که از شما نافرمانی می‌کند. از طرفی ادامه نافرمانی کودک و تاثیر منفی آن روی عملکردش در مدرسه و رابطه با اعضای خانواده و دوستانش ممکن است نشانه‌ای از اختلال نا‌فرمانی مقابله‌جویانه (ODD) باشد. این اختلال با رفتار‌هایی مانند کج‌ خلقی و پرخاشگری که اغلب با سن کودک تناسبی ندارد، آشکار می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال، ممکن است با مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال کم‌ توجهی - بیش‌فعالی (ADHD) دست و پنجه نرم کند.

به ریشه‌های رفتاری کودک لجباز توجه کنید. سعی کنید عوامل و محرک‌های این نوع رفتار را پیدا کنید. آیا الگویی برای رفتار کودک وجود دارد؟ آیا کار‌هایی وجود دارد که کودک از انجام آن‌ها لذت نمی‌برد؟ آیا نافرمانی کودک مربوط به وضعیتی است که او گیج یا دست‌پاچه می‌شود؟ همچنین اطمینان پیدا کنید که او از کار‌ها و قوانین خانه اطلاع دارد و وظایفی را برعهده‌اش قرار دهید که با سن او تناسب دارد. (به عنوان مثال اگر به یک کودک پنج یا شش ساله بگویید که اتاقش را مرتب کند، ممکن است آشفته و پریشان شود. بنابراین بهتر است، این وظیفه را به بخش‌های کوچکتری تقسیم کنید). زمانی که علت نافرمانی کودک را درک می‌کنید، می‌توانید مانع از موقعیت‌های مخالفت او با شما شود. سعی کنید کودک را در موقعیت‌هایی قرار ندهید که امکان پرخاشگری و نافرمانی او وجود دارد. به عنوان مثال در صورتی که فرزندتان از اینکه سرش شلوغ باشد، احساس ناخوشایندی دارد، سعی کنید برای زمان بعد از مدرسه یا تعطیلات آخر هفته مسئولیت‌های زیادی به عهده او نگذارید.
اگر کودک احساس خوبی نسبت به تغییرات ناگهانی ندارد، سعی کنید برای تغییر وضعیت، زمان بیشتری را اختصاص دهید. طوری با فرزندتان رفتار کنید که دوست دارید با شما رفتار شود. مانند افراد بزرگسال، حالات و روحیات کودک هم در طول روز ممکن است تغییر پیدا کند. ممکن است در ساعاتی از روز حال خوشی نداشته باشد و با احساس فروپاشی روانی مواجه شود و نیاز به کمی آرامش داشته باشد. در مورد آنچه که کودک باید انجام دهد، ثابت قدم باشید ولی به شیوه‌ای دوستانه و قابل درک با او صحبت کنید. اگر شما الگوی مناسبی برای بیان مخالفت یا تایید خود در انجام کار‌ها به کودک ارائه دهید، مطمئنا کودک از تقاضای شما پیروی می‌کند.
مهارت‌های کلامی را در کودک لجباز توسعه دهید. والدین کودکانی که به مدرسه می‌روند از این امتیاز ویژه نسبت به والدین کودکان نوجوان برخوردارند که می‌توانند وارد بحث و صحبت با فرزندانشان شوند. سعی کنید با فرزندتان صحبت کنید و راه‌حلی پیدا کنید که هر دو طرف شما از آن راضی باشید. دستور‌العمل‌های بی قید و شرط تنظیم کنید. مطمئن شوید که کودکتان دقیقا می‌داند که باید چه کاری انجام دهند و چه کاری انجام ندهند. به عنوان مثال اگر صحبت و برخورد بی‌ادبانه و غیر‌محترمانه با شما در خانه به طور مطلق منع شده است، به طور واضح برای کودک، عواقب چنین کاری را توضیح دهید.
با کودکتان سازش کنید. آیا کودک لجباز اصرار می‌کند که لباس‌های تابستانی‌ را در روز سرد پاییزی بپوشد؟ به جای اینکه با او مقابله کنید می‌توانید با او سازش کنید. مثلا از او بخواهید که زیر دامن‌ خود ساق شلواری بپوشد. ممکن است یکی از دلایل نافرمانی کودک این باشد که می‌خواهد با این رفتار ثابت کند که همه چیز تحت کنترل او است. یکی از بهترین راه‌های این است که به کودک اجازه دهید که کنترل بسیاری از کار‌های را برعهده بگیرد و به او قدرت انتخاب و اختیار دهید. مثلا زمانی که این دستور‌العمل‌ها را تنظیم می‌کنید (مرتب کردن اسباب‌بازی‌ها یا انجام دادن کامل تکالیف) می‌توانید با گفتن این جملات (مرتب کردن اسباب‌بازی‌‌‌ها را می‌توانی به نیم ساعت قبل از خواب موکول کنی یا می‌توانی تکالیفت را بعد از صرف یک میان‌وعده یا بازی تکمیل کنی) اختیار انجام کار‌ها را به عهده‌ی او قرار دهید.
راهکار‌های ارائه شده در این مقاله تاثیر مهمی روی تربیت کودک لجباز و نافرمان دارد. شما برای حل این مشکل چه راه‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟ لطفا دیدگاه‌های خود را از طریق بخش نظرات همین مقاله یا سایر شبکه‌های اجتماعی کودکت به اشتراک گذارید.