آزمایش بتای بارداری، نکات مهم

هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (hCG) در دوران بارداری ترشح شده و به همین دلیل به عنوان هورمون بارداری شناخته می‌شود. اسامی دیگر آن، هورمون بتای بارداری و هورمون بتا اچ سی جی است. این هورمون توسط سلول‌های جفت تولید شده و تخمک را بعد از بارور شدن تغذیه می‌کند و به دیواره رحم می‌چسبد. میزان هورمون، ۱۱ روز بعد از لقاح از طریق آزمایش خون و ۱۲ تا ۱۴ روز بعد از لقاح توسط آزمایش ادرار قابل تشخیص است. به طور کلی، میزان هورمون اچ سی جی هر ۷۲ ساعت ۲ برابر می‌شود. میزان این هورمون در هفته ۸ تا ۱۱بارداری به اوج خود رسیده و در ادامه بارداری کاهش پیدا می‌کند.

نکات مهم در مورد هورمون اچ سی جی و تفسیر آزمایش بتا
-با پیشرفت بارداری و افزایش سطح هورمون اچ سی جی، زمان لازم برای 2 برابر شدن هورمون، به حدود 96 ساعت می‌رسد؛
-ممکن است در یک بارداری میزان هورمون پایین باشد و بچه کاملا سالم به دنیا بیاید. نتایج سونوگرافی از هفته پنجم تا ششم بارداری به بعد، بسیار دقیق‌تر از آزمایش هورمون اچ سی جی (آزمایش بتای بارداری) است؛
-میزان اچ سی جی کمتر از 5 mIU/mL به معنای منفی بودن بارداری و مقادیر بالاتر از 25 mIU/mL به معنای مثبت بودن بارداری است؛
-اگر میزان هورمون بارداری بین ۶ تا ۲۴mIU/mL باشد به عنوان ناحیه خاکستری در نظر گرفته شده و برای اطمینان از باردار شدن باید تست تکرار شود؛
-هورمون اچ سی جی، بر حسب میلی واحد بین المللی در میلی‌ لیتر اندازه‌گیری می‌شود؛
-وقتی که میزان هورمون بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد mIU/mL باشد، سونوگرافی واژینال باید بتواند ساک حاملگی را نشان دهد؛
-از آنجا که میزان هورمون می‌تواند خیلی تغییر کند و زمان لقاح نیز ممکن است اشتباه باشد تا زمانی که میزان هورمون اچ سی جی حداقل به mIU/mL نرسیده، نباید بر مبنای سونوگرافی واژینال تشخیص انجام شود؛
-با یک آزمایش اچ سی جی نمی‌توان بسیاری از تشخیص‌ها را انجام داد. وقتی که سوالی در مورد سلامت بارداری وجود دارد چند تست بتا که به فاصله چند روز از هم انجام شده است دقت بیشتری خواهد داشت؛
-از طریق سطح هورمون اچ سی جی نباید سن بارداری را تعیین کرد چون میزان آن خیلی متغیر است؛
-آزمایش بتای بارداری به دو صورت کیفی و کمی انجام می‌شود. در تست کیفی مشخص می‌شود که آیا هورمون در خون وجود دارد. در آزمایش کمی میزان هورمون موجود خون اندازه‌گیری می‌شود.

میزان هورمون اچ سی جی در هفته‌های مختلف بارداری
هورمون اچ سی جی در هفته های مختلف بارداری به صورت زیر تغییر می‌کند:
۳ هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: ۵-۵۰ mIU/mL
4 هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: 5-426 mIU/mL
۵ هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: ۱۸-۷۳۴۰ mIU/mL
6 هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: 1080-56500 mIU/mL
۷-۸ هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: ۷۶۵۰-۲۲۹۰۰۰ mIU/mL
9-12 هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: 25700-288000 mIU/mL
۱۳-۱۶ هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: ۱۳۳۰۰-۲۵۴۰۰۰ mIU/mL
17-24 هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: 4060-165400 mIU/mL
۲۵-۴۰ هفته از اولین روز آخرین قاعدگی: ۳۶۴۰-۱۱۷۰۰۰ mIU/mL
زنان غیر باردار: 0-5 mIU/mL
زنان یائسه: ۰-۸ mIU/mL
این اعداد تقریبی هستند و میزان هورمون بتا برای هر خانم ممکن است متفاوت باشد. فراموش نکنید که میزان هورمون خیلی مهم نیست اما تغییرات آن اهمیت دارد.

بالا بودن میزان هورمون hCG به چه معنا است؟
بالا بودن میزان اچ سی جی می‌تواند به صورت‌های مختلفی تفسیر شود بنابراین باید ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت آینده تکرار گردد تا تغییرات هورمون مورد ارزیابی قرار گیرد.
بالا رفتن سطح اچ سی جی همچنین ممکن است به دلایل زیر انجام شده باشد:
-اشتباه در محاسبه تاریخ تقریبی زایمان؛
-بارداری مولار (پوچ)؛
-بارداری دو قلو یا چند قلویی.

آیا سطح هورمون اچی سی جی باید به صورت روتین در بارداری چک شود؟
تا زمانی که مساله‌ای در بارداری وجود نداشته باشد نیازی به انجام تست به صورت روتین نیست. معمولا وقتی که خونریزی یا انقباض شدید یا سابقه سقط جنین وجود داشته باشد، پزشک آزمایش بتا را تجویز می‌کند.

بعد از سقط جنین، سطح هورمون اچ سی جی چقدر تغییر می‌کند؟
معمولا بعد از سقط، سطح هورمون در عرض ۴ تا ۶ هفته به حالت قبل از زایمان بر می‌گردد. بسته به نوع زایمان (سقط خود بخود، کورتاژ، از دست رفتن جنین یا زایمان طبیعی) و میزان هورمون اچ سی جی در زمان زایمان، میزان هورمون بعد از زایمان تفاوت می‌کند. معمولا پس از بارداری، پزشک سطح هورمون را بررسی می‌کند تا مطمئن شود به کمتر از ۵ برگشته باشد.

آیا عواملی وجود دارد که باعث اختلال در آزمایش بتای بارداری شود؟
ممکن است نتیجه آزمایش بتا منفی باشد و شما باردار باشید (منفی کاذب). در این صورت احتمالا خیلی زود آزمایش داده‌اید! اگر نتیجه آزمایش مثبت باشد به احتمال خیلی زیاد باردار هستید. مثبت کاذب به ندرت اتفاق می‌افتد اما بعضی از انواع سرطان و سقط زودهنگام باعث این اتفاق می‌شود. بعضی از آنتی بادی‌ها هم نتیجه آزمایش را مختل می‌کنند. ضمنا داروهای حاوی hCG هم می‌توانند بر نتیجه آزمایش تاثیر بگذارند. این داروها معمولا برای درمان نازایی بکار می‌روند. داروهای دیگر مثل آنتی بادی‌ها، مسکن‌ها، داروهای جلوگیری و سایر داروهای هورمونی، بر نتیجه آزمایش بتا تاثیر ندارند.