ویتامین ث در بارداری، چه اهمیت و نقشی دارد؟

پروراندن یک زندگی جدید داخل بدن اصلا کار راحتی نیست. کلمات از توصیف دگرگونی‌های فیزیکی و احساسی که بدن مادر باردار درگیر آن می‌شود، قاصر است. هجوم تغییرات هورمونی، بزرگ شدن شکم، تغییرات احساسی و خلقی در ترکیب با هیجان دیدار نوزاد، مادر را در انتهای این سفر از لحاظ فیزیکی و احساسی از پای در می‌آورد.

وقتی مادر آینده فراز و فرودهای زیادی را تجربه می‌کند، باید غذاهای کاملی بخورد تا بتواند سیستم خود را سالم و پرانرژی نگه دارد. بدن هنگام بارداری نیاز دارد چند برابر مواد مغذی ضروری استفاده کند تا بتواند مادر و جنین را حفظ کند. امروز در این مقاله درباره یکی از این مواد، یعنی ویتامین C، اهمیت آن، فواید و منابع غذایی سرشار از این ویتامین حرف خواهیم زد.

اهمیت و نقش ویتامین ث در بارداری

ویتامین C، یک ویتامین حلال در آب است که به اسید اسکوربیک هم می‌گویند. همچنین یک آنتی اکسیدان است که به خنثی سازی رادیکال‌های آزاد در بدن کمک می‌کند و از این رو به افزایش قدرت مقاومت بدن یاری می‌رساند تا بتواند با بیماری ها و عفونت های مختلف و خصوصا سرطان ها مبارزه کند.

- به مادر باردار توصیه می‌شود روزانه ۸۵ میلی‌گرم ویتامین C مصرف کند. برای مادر باردار این بسیار مهم است که مقدار کافی ویتامین C مصرف کند چراکه ویتامین C برای تشکیل کلاژن در بدن ضروری است. کلاژن یک پروتئین ساختاری است و بخشی مهمی از استخوان‌ها، غضروف ها،‌ تاندون ها و پوست را تشکیل می دهد.

- همچنین با کمک به بازسازی بافت‌ها، التیام زخم‌ها، رشد استخوانی و بازسازی و جوان‌سازی پوست از بدن در مقابل استهلاک محافظت می‌کند.

- ویتامین C سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و به بدن در مبارزه با بیماری ها و عفونت ها یاری می‌رساند.

- به جذب آهن کمک می‌کند و به این ترتیب احتمال کم خونی در مادر و جنین را کاهش می‌دهد.

- ویتامین C همچنین در ذخیره آهن در جنین ایفای نقش می‌کند، که در شش ماه اول زندگی آن‌ها به یادگیری و رشد یاری می‌رساند.

- همچنین به جلوگیری از پره اکلامپسی که یک عارضه بالقوه مرگبار فشار خون بالا است و تنها در دوران بارداری رخ می‌دهد کمک می‌کند.

- وقتی ویتامین C با مواد ضروری دیگر ترکیب می‌شود به جلوگیری از مشکلات بارداری مانند سقط جنین، زایمان زودرس، خونریزی شدید هنگام زایمان و غیره کمک می‌کند.

پیامدهای کمبود ویتامین C در بارداری

کمبود ویتامین C در بارداری می‌تواند منجر به آسیب جدی به مغز جنین شود که قابل برگشت نیست، خصوصا آن قسمت از مغز که مسئول نگهداری حافظه است.

کمبود ویتامین C در بارداری موجب اسکوربوت در نوزاد می‌شود. اسکوربوت یک بیماری التهابی لثه‌هاست که به خاطر ضعف شدید مویرگی، لثه ها شروع به خونریزی می‌کنند.

نشانه های کمبود ویتامین C

نشانه های اولیه کمبود ویتامین C شامل التهاب لثه، شکنندگی مو، خشکی پوست، زخم و بریدگی‌هایی است که دیر خوب می‌شوند.

آیا می‌توان در دوران بارداری قطره سرفه ویتامین C و داروی سرماخوردگی مصرف کرد؟

پزشکان می‌گویند مصرف قطره سرفه ویتامین C یا داروهای سرما خوردگی در بارداری بدون اشکال است. این یعنی برآورده کردن نیازهای بدن شما و فرزندتان با مواد مغذی و اساسی. باید از مصرف بیشتر از میزان تجویز شده اجتناب کنید و پیش از شروع مصرف با پزشک خود مشورت کنید.

آیا کرم های ویتامین C می‌تواند لکه پوستی بارداری را درمان کند؟

کرمهای ویتامین C آنتی اکسیدان هستند و به صورت موضعی برای دوران بارداری مناسب هستند. ملاسما که به عنوان لکه بارداری شناخته می‌شود، شکایت مشترک اکثر بانوان باردار است. کرم ها و سرم های ویتامین C بهترین انتخاب برای درمان آن است.

تاثیر ویتامین ث بر جنین

کمبود ویتامین C در بارداری می‌تواند موجب تبعات جدی برای سلامت مغزی جنین شود. وقتی آسیب مغزی اتفاق بیفتد، دیگر نمی‌توان پس از تولد آن‌را با مصرف مکمل های ویتامین C جبران کرد و به عقب بازگرداند. این توسط تحقیقی که در دانشگاه کپنهاگ انجام و در نشریه PLOS ONE منتشر شد مورد بررسی قرار گرفته است.

مطالعات جمعیتی نشان می‌دهد که بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از تمام بزرگسالان کشورهای توسعه‌یافته از فقر ویتامین C رنج می‌برند. برای همین، بانوان باردار باید در خوردن قرص ویتامین تجدید نظر کنند.

پروفسور ینس لیکسفلد می‌گوید: «حتی کمبود لب مرزی ویتامین C در مادران نیز موجب کاهش رشد هیپوکامپوس، مرکز مهم حافظه در مغز، تا ۱۰ الی ۱۵ درصد می‌شود و نمی‌گذارد مغز رشد مناسب خود را بکند.» او ریاست گروهی را بر عهده داشت که روی خوکچه‌های هندی و بچه‌های آن‌ها مطالعه می‌کردند. خوکچه‌های هندی هم درست مانند انسان‌ها نمی‌توانند خودشان ویتامین C تولید کنند و برای همین است که به عنوان مدل مورد استفاده قرار گرفتند.

ینس لیکسفلد می‌گوید: «ما پیش از این فکر می‌کردیم که مادر می‌تواند از جنین محافظت کند. به طور معمول مواد مورد نیاز جنین در دوران بارداری بصورت گزینشی از مادر به او منتقل می‌شود. با این حال، اکنون مشخص شده است که در صورت کمبود ویتامین C این انتقال کافی نخواهد بود. برای همین بسیار مهم است که به این مشکل که بصورت بالقوه می‌تواند موجب تبعات جدی برای جنین شود توجه بیشتری انجام پذیرد.»

عوارض کمبود ویتامین ث در بارداری برای جنین

نتایج بدست آمده توجهات به شیوه زندگی مادر و وضعیت رژیم غذایی او در دوران بارداری را بیشتر می‌کند. این تحقیق جدید همچنین نشان می‌دهد که آسیب وارده به مغز جنین را دیگر نمی‌تواند جبران کرد، حتی اگر به نوازد پس از تولد ویتامین C داده شود. وقتی بچه‌های خوکچه‌ هندی با کمبود ویتامین C متولد شدند، دانشمندان آن‌ها را به دو گروه تقسیم کردند و به یک گروه مکمل ویتامین C دادند. با این حال، وقتی بچه‌ها دو ماهه شدند، که معادل نوجوانی در انسان‌هاست، هنوز هیچ گونه بهبود در گروهی که به آن ویتامین C داده بودند دیده نمی شد. دانشمندان اکنون تلاش دارند تا دریابند از چه زمانی در بارداری فقر ویتامین C بر رشد جنین خوکچه هندی تاثیر می‌گذارد. با بررسی جنین‌ها در سه ماهه دوم و سوم نتایج اولیه نشان می‌دهد که تاثیر از همان اوایل بارداری گذاشته می‌شود. دانشمندان امیدوار هستند که در درازمدت بتوانند از مطالعات جمعیتی برای روشن کردن این مشکل در انسان‌ها استفاده کنند.

گروه‌های وجود دارند که ممکن است به طور خاص نسبت به فقر ویتامین C آسیب‌پذیرتر باشند. ینس لیکسفلد می‌گوید: «افراد با وضعیت اقتصادی ضعیف و تغذیه نامناسب - که شاید سیگار هم بکشند - اغلب از فقر ویتامین C رنج می‌برند. به طور نسبی، بچه‌های آنها نیز با خطر تولد با فقر ویتامین C مواجه هستند. این کودکان ممکن است با مشکلات یادگیری روبرو شوند و در بافتار اجتماعی، تاریخ خود را تکرار می‌کند، زیرا برای این کودکان فرار از محیطی که در آن بدنیا آمده‌اند سخت‌تر خواهد بود.» او تاکید می‌کند که اگر بانوان باردار رژیم غذایی متنوعی داشته باشند، سیگار نکشند و به عنوان مثال روزانه در طول مدت بارداری یک قرص مولتی ویتامین بخورند، دلیلی برای نگران از فقر ویتامین C وجود ندارد. ینس لیکسفلد نتیجه می‌گیرد: «به این دلیل که جلوگیری از فقر ویتامین C به تلاش اندکی نیاز دارد، امید من این است که هم سیاستمداران و هم مقامات هشیار شوند که این مسئله می‌تواند یک مشکل بالقوه باشد.»

آیا ویتامین ث منجر به کورتاژ (سقط جنین) می‌شود؟

تاثیر غذاهای غنی از ویتامین C یا مکمل های آن بر تست های بارداری خانگی که میزان هورمون HCG را اندازه گیری می‌کند مشخص نیست. این یک باور قدیمی وجود دارد که میزان بالای ویتامین C می‌تواند به سقط جنین منجر شود، زیرا از لحاظ علمی ثابت نشده است. همچنین شواهدی مبنی بر دخالت ویتامین C در سطح هورمون HCG که توسط تست های بارداری سنجیده می شود وجود ندارد.

دریافت بالای ویتامین C منجر به سقط جنین می‌شود، که همین باعث می‌شود که عده‌ای از بانوان برای سقط جنین از ویتامین C استفاده کنند. برخی معتقدند ویتامین C باعث تحریک چرخه قاعدگی می‌شود. بنابراین به سقط جنین می‌انجامد. اما هیچ شواهدی دال بر ماهیت سقط جنینی آن وجود ندارد.