احساس حقارت کودکان، نقش والدین در ایجاد آن

تحقیر یکی از تجربیات منفی و احساسات فوق العاده قدرتمند در انسان است و متأسفانه برخی از پرستاران کودک از این روش برای کنترل یا مهار بچه ها استفاده می کنند. تحقیر یک کودک موجب احساس عمیق خجالت و شرمساری در او می شود و از دید کسی که مفهوم یک تجربه تجاوزکارانه روانی را به خوبی درک می کند، این آسیب اجتماعی می تواند مدت زمان زیادی طول کشیده و آثار درازمدت سوء داشته باشد. در اشکال شفاهی و عاطفی، احساس حقارت کودک میتواند چندین شکل داشته باشد:

انتقاد از یک کودک در حضور همسالان
هنگامی که یک کودک در مهمانی، مهد کودک و یا هر جای دیگری در کنار دوستان و همسالان خود قرار دارد، پتانسیل انتقاد از کودک در کنار دوستانش ایجاد می شود. مواردی از قبیل صحبت در مورد اضافه وزن او، اینکه چقدر می خورد و افشای برخی دیگر از سوء رفتارهای کودک. همچنین شاید پدر در بازی پسر خود از او انتقاد کند که چقدر ترسوست و مثل دخترها بازی می کند یا نسبت به هم تیمی هایش ضعیف بازی می کند و … . چنین حملات شخصی به یک کودک در برابر همسالانش، او را تحقیر می کنند و باعث احساس حقارت کودک می شود.

یکی دیگر از شکلهای احساس حقارت کودک سرزنش و تادیب او در انظار عمومی است. به عنوان مثال، فرض کنید در یک رستوران خانمی به همراه فرزند کوچک ۴ ساله و دوستانش غذا سفارش داده و در انتظار هستند. دختر صبورانه تلاش میکند تا توجه مادرش را به خود جلب کند. با این حال مادر به صحبت کردن با دوستش ادامه داده و اهمیتی به وجود دخترش نمی دهد.
دختر در حدود دو دقیقه منتظر می ماند و به طور مرتب لفظ "مامان" و صدا زدن مادر را ادامه می دهد، اما هنگامی که متوجه می شود که مادرش او را کلاً نادیده می گیرد، شروع به کشیدن دست مادر می کند. مادر نیز که از سماجت دختر کلافه می شود به او نگاه کرده و با صدای بلند و ناخوشایند خطاب به دخترش می گوید: " نمیتوانی بفهمی که دارم با بزرگترها صحبت می کنم؟ بچه بی ادب! ". در رستوران همه به سوی آنها برمی گردند و کودک شرمسار، اشک از چشمانش سرازیر می شود. در این شرایط شما می توانید هر سه حس آسیب و خشم و احساس حقارت کودک را تواماً در صورت او ببینید.
سرزنش و یا تلاش برای تادیب کودک در ملاء عاممادر نه تنها با بی اعتنایی به فرزند و درخواستش، خواسته های عاطفی کودکش را نادیده گرفت، بلکه از ابزار مخرب تحقیر برای بر جا نشاندن کودک استفاده کرد. البته، این مادر است که واقعاً باید شرمنده باشد، اما دخترش تنها کسی است که حس ناخوشایند تحقیر را تجربه می کند. با جمله ساده " یک دقیقه صبر کن، عزیزم" و با لحنی آرام و منطقی، او می توانست کودک را متقاعد کرده و از دادن احساس حقارت کودک اجتناب کند.
البته، احتمالاً همانطور که همه والدین می دانند و تجربه کرده اند، گاهی اوقات کودکان برای شما راهی جز تذکر دادن به آنها در جمع باقی نمی گذارند، اما بین این موارد و آنهایی که مانند مثال بالا راهکارهای بهتری نیز وجود دارند تفاوت زیادی وجود دارد و به هیچ عنوان نباید تحقیر یک کودک در ملاء عام به یک روال تبدیل شود.
احساس حقارت کودک با تمسخر
بعضی اوقات پرستاران کودک، خودشان مانند کودکان عمل نموده و به طرز ناخوشایندی کودکان را به تمسخر و استهزا می گیرند. چنین اقداماتی هیچ هدف و نتیجه دیگری جز تحقیر و شرمساری کودک ندارند و احساس خشم و بروز آسیب در او از تبعات اجتناب ناپذیر آن هستند.
احساس حقارت کودک با تمسخرخندیدن به کودک
همان طور که خنده می تواند یک نمایش فوق العاده خوب از احساسات مثبت درونی باشد، در عین حال می تواند سلاحی قدرتمند باشد که در جهت تخریب یک فرد کار می کند. خندیدن به کودک نوعی از انتقال احساس حقارت کودک است که می تواند بسیار قدرتمند باشد. افرادی که از خنده به عنوان وسیله ای برای شرمسار کردن دیگران استفاده می کنند، باعث گسترش یک بیماری به نام ژلوتوفوبیا یا ترس از مورد تمسخر گرفتن در اجتماع می شوند. ویلیبالد روچ، روانشناس (گایدو، ۲۰۰۹) می گوید: " اگر کسی خنده را به عنوان یک حربه علیه خود و نه به عنوان چیز مثبتی که به اشتراک می گذارند تجربه کرده باشد، به همه ی خنده ها تردید خواهد داشت و آنها را انگیزه ای برای آزار می بیند".
اعمال تحقیر در پوشش طنز
شکل دیگری از احساس حقارت کودک زمانی اتفاق می افتد که کسی در مورد یک کودک به شکل پنهان و به طور کنایی طعنه می زند. به عنوان مثال، پدر و مادر در مورد وزن یا ظاهر کودک در مقابل دوستانش یک جوک می گویند و اظهار می کنند که فقط دارند شوخی می کنند و سپس با جمله " شما نباید خیلی حساس باشید"، می خواهند قائله را ختم کنند. اما باید این نکته ظریف را بدانید که این مسائل توسط کودکان به دقت درک شده و آنها به هیچ عنوان این کنایه های شما را به چشم صرفاً یک لطیفه لحاظ نمی کنند. بنابراین به منظور پیشگیری از آسیب دیدن کودک، باید بیشتر مراقب اظهارات و گفتارتان باشید.