روند رشد و تکامل نوزاد، یک تا دوازده ماهگی

تمام موجودات در طول حیات خود از تولد تا مرگ ، مسیر تکاملی ویژه ای را طی می کنند. بشر نیز ناگزیراز این قاعده نیست. نوزاد انسان همانند برخی از جانوران در اوان زندگی به والدین وابسته است ولی در طی رشد تواناییهای لازم برای استقلال را کسب میکند. در این سفر پیچیده به دلایل مختلف برخی از رسیدن به کمال باز می مانند. با این نوشتار بنا نیست تا دلایل منجر به انحراف از جاده سلامت را موشکافی کنیم ولی همچنان که روشن است، آگاهی از روند طبیعی رشد و تکامل می تواند منجر به تشخیص زود هنگام مشکلات قبل از تثبیت یا بروز عوارض برگشت ناپذیر شود. بر اساس این بینش خواهیم توانست با مداخله مناسب از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و یا در صورت وجود روش درمانی قطعی، اقدام لازم را اعمال کنیم.

تکامل شیرخوار به چهار دسته کلی تقسیم میشود:

تکامل اجتماعی:

شامل چگونگی پاسخ شیرخوار به صورت و صدای انسان است، مانند خندیدن یا بغبغو کردن. تاخیر یا عدم کسب این مهارت به معنای وجود مساله ای در بینایی، شنوایی، احساسی یا شناختی است.

تکامل زبانی:

شامل چگونگی درک و دریافت زبان است. ارزیابی این نوع از تکامل معیار بهتری از تکامل گفتاری است و تاخیر در آن بیانگر مشکلات یادگیری یا بینایی بوده باید پیگیری شود.

تکامل حرکتی جامع:

مانند نگه داشتن سر، نشستن، بلند شدن، غلت زدن و راه رفتن . کودکانی که به کندی این مهارتها را کسب میکنند باید بررسی شوند.

تکامل حرکتی ظریف:

تعادل چشم -دست، رسیدن یا گرفتن و دستکاری کردن اشیا. وقتی شیرخواری خیلی زود به این مهارتها دست می یابد به معنای خوب بودن در مهارتهای دستی او در آینده است ولی تاخیر در این گونه تواناییها لزوما پیش آگهی بدی ندارد.

اکنون به روند تکاملی ماه به ماه می پردازیم. شایان ذکر است که سرعت دست یابی شیرخواران به تواناییهای نامبرده در زیر بسته به خصوصیات ژنتیکی و ارثی آنها ممکن است زودتر و برخی دیرتر باشد بدون هیچ زمینه ی بیماری یا ناتوانی. ولی در صورت نگرانی از تاخیر در آنها بهترست با متخصص کودکان فرزندتان مشورت کنید.

ماه اول

- شیرخوار مینواند به طور موقت گردن بگیرد و سر خود را نگه دارد.

- در حالت خوابیده به پشت میتواند سر را از یک طرف به طرف دیگر بچرخاند.

- دستها را مشت میکند و دست فرد معاینه کننده یا هر شی ای را محکم مشت می کند.

- تا زاویه 45 درجه در جلوی خود اشیا را دنبال میکند ولی دیدش سیاه و سفید است.

- با شنیدن صدا آرام میشود و ناخشنودی را با گریه نشان می دهد.

- صدای خشن دارد و به صدای والدین توجه می کند.

ماه دوم

- وقتی روی شکم نگه داشته شود سر را تا ۴۵ درجه بالا می آورد و در حالت نشسته سر به جلومی افتد.

- اشیای در حال حرکت را دنبال می کند وبه دنبال صدا می گردد.

- صدا در میآورد ، گریه اش معنی دارد و با محرکهای اجتماعی می خندد.

ماه سوم

- وقتی در وضعیت ایستاده نگه داشته می شود موقت روی دو پا می ایستد.

- در حالت نشسته سر را نگه می دارد ولی همچنان نامتعادل است.

- در وضعیت خوابیده روی شکم، سر و شانه ها را تا 90 درجه بالا می برد و وزن خود را روی ساعدها نگه می دارد.

- دیگر انگشت معاینه کننده یا وسایل را محکم مشت نمی کند، اجسام را نگه می دارد و به ملافه و لباس چنگ می اندازد.

- به جهت صدا برمی گردد و اجسام را تا زاویه 180 درجه دنبال می کند.

- چهره ، صدا و اشیا را تشخیص می دهد و به صورتهای آشنا می خندد.

ماه چهارم

- سر به خوبی نگه داشته می شود و با کمک می نشیند، در وضعیت دمر سر و سینه را تا ۹۰ درجه بالا می آورد.

- از پشت به پهلو می چرخد ، با دستهایش بازی می کند و اشیا را با دو دست می گیرد.

- صدا در می آورد، می خندد و از بازی و تاب خوردن خشنود می شود.

ماه پنجم

- نشانه های رویش دندانها ظاهر می شود.

- از شکم به پشت میچرخد ، در وضعیت خوابیده به پشت پا را به دهان می برد.

- به اجسام در حال سقوط نگاه می کند ، صدا در می آورد و در آینه می خندد.

- اگر اسباب بازی از او گرفته شود ناراحت می شود.

ماه ششم

- از پشت به شکم غلت می زند و سینه و شکم را از سطح بلند می کند و وزنش را روی دستها نگه می دارد.

- بطری را نگه داشته ، سر را در جهت بالا به پایین و پهلو به پهلو می چرخاند و بدنش را جهت دیدن اشیا تنظیم می کند.

- صداهایی مانند "ما"، "مو"، "دا"، "دی" در میآورد و والدین را تشخیص می دهد.

ماه هفتم

- بدون کمک می نشیند، تمام وزن خود را روی پاها تحمل می کند.

- وقتی در وضعیت ایستاده نگه داشته میشود بالا و پایین می جهد.

- اشیا را از یک دست به دست دیگر می دهد و روی سطح میکوبد.

- به نامش واکنش نشان می دهد و زمانیکه دیگران گفتگو می کنند صحبت می کند.

ماه هشتم

- به خوبی بدون کمک می نششیند، برای رسیدن به اشیا تلاش می کند و خود را به اسباب بازی ها می رساند، آنها را با استفاده از انگشتهای شست، چهارم و پنجم نگه می دارد و می تواند آنها را رها کند.

- ممکن است با کمک اثاثیه باییستد و به واژه های آشنا گوش می دهد.

- واژه هایی همچون "ماما"، "دادا" می گوید ولی معنی دار نیست، معنی "نه" را می فهمد ولی لزوما اطاعت نمی کند.

ماه نهم

- چهار دست و پا می رود، تا ده دقیقه می نشیند و از انگشت شست و اشاره برای گرفتن اجسام استفاده می کند.

- دستورات ساده را انجام می دهد و معنی "نه" را خوب درک می کند.

ماه دهم

- از وضعیت دمر می نشیند و وقتی در حالت ایستاده نگه داشته می شود یک پا را بلند میکند، شبیه قدم زدن.

- خداحافظی را می فهمد و با دست خداحافظی( بای بای) می کند، ماما و بابا می گوید و معنایش را می فهمد.

- بازی های ساده می کند و از کتاب خواندن و دیدن تصاویر در آن لذت می برد.

ماه یازدهم

- با تکیه بر اثاثیه راه می رود، اشیای کوچک یا اسباب بازی ها را یکی پس از دیگری در جعبه می نهد و با حرکت سر "نه" میگوید.

- توپ را هل می دهد، وقتی کاری انجام می دهد هیجان زده می شود و از محدودیت ناراحت می شود.

ماه دوازدهم

- با نگه داشتن یک دستش راه می رود گرچه ممکن است بدون کمک هم راه برود و از وضعیت ایستاده بدون کمک می نشیند.

- دو مکعب را روی هم قرار می دهد ، کتاب را ورق می زند و اشیای در حال حرکت سریع را دنبال می کند.

- به جز "ماما" و "دادا" دست کم سه واژه می گوید. اشیا را با نام می شناسد.

- معنای چند واژه را می فهمد ، واژه ها را بارها تکرار می کند و صداهایی مانند صدای سگ و گربه را تقلید می کند.

- احساسات خود را نشان می دهد و در محیط آشنا مستقل رفتار می کند ولی در محیط غریبه به والدین می چسبد.

- دنبال اشیا در آخرین جایی که دیده بود می گردد.