مهارت حل مسئله در کودکان، بازی ها و برنامه هایی برای تقویتش
کودکان خردسال نسبت به بزرگترها نگرانی کمتری نسبت به مشکلات دارند و همیشه می‌خواهند شاد باشند.
کودکان خردسال نسبت به بزرگترها نگرانی کمتری نسبت به مشکلات دارند و همیشه می‌خواهند شاد باشند. افراد بالغ با توانایی حل مساله می‌توانند مشکلاتشان را بررسی کنند و برای حل آنها اقدام کنند؛ آیا کودکان هم می‌توانند با مشکلات کوچکشان به شکل مشابهی برخورد کنند؟ به طور کلی خیر، کودکان هنوز در مهارت حل مساله ضعیف هستند و بیشتر وقت‌ها نیاز به کمک والدین دارند. موضوع اصلی این است که چطور می‌توان مهارت حل مساله را به کودک آموزش داد تا در بزرگسالی هم بتواند مشکلات خودش را به شکل درست حل کند.
چرا کودکان به مهارت حل مساله نیاز دارند؟
شاید برای شما عجیب باشد که کودک با چه مشکلاتی مواجه می‌شود که در آن نیاز به مهارت حل مساله پیدا می‌کند، بهتر است بدانید که کودکان هم هر روز با مشکلات کوچک خودشان مواجه می‌شود. وقتی کودک نتواند با مشکلات کوچک به درستی برخورد کند در نوجوانی و جوانی هم وقتی با مشکلات مدرسه، دانشگاه، دوستی و … مواجه شود به دلیل نداشتن مهارت حل مساله سختی‌های بیشتری را متحمل می‌شود.
مغز کودکان در حال رشد است و هر گونه استرس یا فشار می‌تواند به احساس ناامیدی ختم شود. امکان دارد نوجوان‌ها در مقابل مشکلات، احساس تنهایی و سرکوب شدن کنند و در صورت ادامه پیدا کردن این عدم توانایی، هر مشکل کوچکی به یک بحران تبدیل می‌شود.
با آموزش استراتژی‌ها و مهارت‌هایی که در ادامه می‌خوانید، می‌توان مهارت حل مساله را در کودک تقویت کرد. بازی‌ها در آموزش حل مساله بسیار مفید هستند و به همین دلیل چند بازی ساده و مفید را معرفی خواهیم کرد.
۱. شناخت مساله
وقتی کودک با مساله‌ای مواجه می‌شود امکان دارد گوشه‌گیر و ساکت شود. در این وضعیت با او صحبت کنید و از او بخواهید درباره مشکلش توضیح دهد. هر مشکلی مثل نمره پایین در درس‌ها، دعوا با دوستش و … را با کودک خود بدون نصیحت و قضاوت صحبت کنید. این صحبت به کودک کمک می‌کند مشکلاتش را را بهتر درک کند.
۲. کمک کنید راه حل را پیدا کند
از کودک بپرسید چه راهکارایی به ذهنش می‌رسد. حتی اگر این راهکارها مسخره و خنده‌دار بود به او نخندید یا مسخره نکنید. به ایده‌ههای او احترام بگذارید و با صحبت تلاش کنید راهکارهای بهتر را به او نشان دهید.
۳. فضولی نکنید
درست است که والدین بخشی از زندگی کودک هستند اما این دلیل کافی برای ندادن استقلال به کودک نیست. به کودک باید آزادی داد تا خودش برای مشکلاتش تلاش کند. نباید همیشه مراقب باشید که او می‌خواهد چه کار کند. ندادن آزادی باعث می‌شود هیچ وقت برای حل مساله به خود متکی نشود.
۴. به کودک کمک کنید نقاط مثبت و منفی مساله را کشف کند
در نظر گرفتن نقاط مثبت و منفی یا مزایا و معایب هر تصمیم یکی از بهترین راهکارها برای حل مساله است. این روش آسان را به کودک آموزش دهید و برای فهرست کردن این موارد به او کمک کنید. به علاوه، او با این روش می‌آموزد که مسئولیت تصمیم‌ها را قبول کند.
۵. به کودک کمک کنید تصمیم درست را بگیرد
بعد از کمک برای درک بهتر مساله و فهمیدن مزایا و معایب هر تصمیم، امکان دارد کودک تصمیمی را انتخاب کند که مناسب نیست. در این حالت نظر خود را بگویید و توضیح دهید که چرا این راه حل بهتر است.
۶. راه حل‌های مختلف را مطرح کنید
در بعضی مشکلات امکان دارد بیش از یک راه حل وجود داشته باشد یا کودک راه حلی را امتحان کند و شکست بخورد. در این حالت هم با نظرات خود به او کمک کنید تا زود دست از تلاش نکشد.
۷. محیط را برای مطرح شدن مشکلات آماده کنید
اگر والدین بتوانند در زندگی خود به فرزندان نشان دهند حل کننده خوبی برای مشکلات هستند، در این صورت فرزندان هم از روش‌های والدین تقلید می‌کنند. در صورتی که محیط خانواده برای مطرح شدن مشکلات آماده باشد، کودک هم به راحتی مشکلاتش را مطرح می‌کند و بقیه اعضا می‌توانند به او کمک کنند. در غیر این صورت، کودکی که بعد از مطرح کردن مشکلش با تمسخر، قضاوت، عصبانیت و … مواجه شود در دفعات بعدی هم تلاشی برای مشورت گرفتن نمی‌کند و این فرایند به مشکلات درونی منتهی می‌شود.
۸. از بازی‌های خلاقانه مساله محور استفاده کنید
بعضی از بازی‌های کودکانه می‌تواند به بنیان‌های مهارت حل مساله را در کودک تقویت کند. بازی‌های ساده‌ای مثل خانه‌‌سازی، انطباق اشیا و … از ساده‌ترین نمونه‌ها هستند. شاید بعضی بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی هم که جنبه حل مساله دارند مفید باشند اما بازی‌هایی که جنبه مشارکتی و تلاش فیزیکی دارند تاثیر بهتری دارند.
۹. اصول اولیه را آموزش دهید
چند تکنیک ساده را می‌توان برای کودک توضیح داد تا در موقعیت‌های مشابه از آن استفاده کنند. تجزیه مساله به بخش‌های کوچک‌تر از راحت‌ترین تکنیک‌ها است که کودکان هم آن را درک می‌کنند.
۱۰. درباره شکست صحبت کنید
به کودک خود بیاموزید که شکست خوردن در زندگی قابل قبول است. عدم توانایی قبول شکست می‌تواند مانع بزرگی برای کودک شود تا هیچ وقت برای حل مشکلاتش تلاش نکند.
تقویت مهارت حل مساله کودک با بازی‌ها
همانطور که در نکات مهم تقویت حل مساله در کودک درباره اهمیت بازی‌ها توضیح داده شد، در ادامه ۷ بازی ساده را معرفی می‌کنیم که در تقویت مهارت حل مساله کمک کننده هستند، با کودکت همراه باشید.
۱. پیدا کردن گنج
چند سرنخ و نشانه را در نقاط مختلفی از خانه مخفی کنید طوری که پیدا کردن هر کدام به پیدا شدن دیگری کمک کند. در انتهای این مسیر یک چیزی به عنوان گنج مخفی کنید که مکان آن با داشتن و درک سرنخ‌ها پیدا شود.
۲. پازل
پازل‌ها یک راهکار عالی و آسان برای تقویت حل مساله هستند. پازل‌های تصویری در بازار موجود است یا می‌توانید مقوا را در اشکال مختلف برش بزنید و از کودک بخواهید با در کنار هم گذاشتن تکه‌ها چیزهای جدید بسازند.
۳. بدون پا گذاشتن روی زمین
این بازی ساده اما شاد و مفرح است. برای مثال، مسیری را مشخص کنید که باید کودک از نقطه الف به نقطه ب برسد اما نباید پاهایش به زمین بخورد، یعنی می‌تواند هر چیزی زیر پاهایش بگذارد اما نباید زمین را لمس کند. با فراهم کردن جعبه‌های خالی، صندلی و … می‌تواند این بازی را چند نفره هم انجام داد.
۴. سریع‌ترین موشک کاغذی
ساختن هواپیما یا موشک کاغذی از بهترین تفریح کودکان دبستانی است. می‌توانید آن را به یک بازی رقابتی تبدیل کنید. هر کسی که با تغییرات درست در موشک خود بتواند آن را سریع‌تر کند یا مدت بیشتری در هوا بماند برنده می‌شود.
۵. وصل کردن نقطه‌ها
نقطه‌هایی با فواصل متغیر را روی کاغذ بکشید و از کودک بخواهید با وصل کردن آنها مربع‌ها یا مثلث‌هایی بسازد و به همان تعداد به او جایزه‌ای مثل خوراکی بدهید. یا می‌توانید از روی تصاویر پرینت گرفته شده روی کاغذ، طرح نقطه‌ای را روی برگه دیگری بکشید تا با وصل کردن نقطه‌ها طرح اصلی به دست آید.
۶. ساختن بلند‌ترین برج
در هر خانه‌ای می‌توان کلی کتاب بدون استفاده پیدا کرد. با چند بلوک سبک پلاستیکی و جعبه‌های کوچک می‌توان یک مسابقه گذاشت تا کودک برجی بلند را بسازد. مساله اصلی در این بازی ساختن برجی است که با هر تکانی نریزد.
۷. همه چیز را داخل هم جا دهید
این بازی هم بسیار ساده است اما نیاز به فعالیت فکری دارد. هر چیزی که در خانه فضای داخلی دارد را جمع کنید، چیزهایی مثل گلدان‌های خالی، ظروف، بشقاب و … در این بازی کسی برنده است که بتواند بیشترین تعداد از اشیا را داخل هم قرار دهد.
بازی‌های فکری زیادی هم در بازار موجود هستند. اگر کودک در سنین مدرسه است و می‌تواند بخواند و بنویسد، طیف گسترده‌ای از بازی‌های حل کردنی را می‌توان برای او تهیه کرد.
منبع:
کودکت
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼