کنترل دیابت بارداری، روش تغذیه درمانی چیست؟

تغذیه‌درمانی برای دیابت بارداری، عمدتاً شامل یک برنامه‌ی غذایی با کربوهیدرات کنترل‌شده است که تغذیه‌ی مناسب برای سلامت مادر و جنین، انرژی کافی برای افزایش وزن مناسب دوران بارداری، دستیابی و حفظ قند خون طبیعی را فراهم کرده و مانع از ایجاد کتوز می‌شود.
پیشنهادهای تغذیه‌ای ویژه، بر اساس بررسی فردی و ثبت‌های قند خون تعیین و اصلاح می‌شوند. پایش میزان قند خون، کتون حالت ناشتا، اشتها و افزایش وزن می‌تواند به طراحی یک برنامه‌ی غذایی مناسب فردی و تنظیم برنامه‌ی غذایی در دوران بارداری کمک کند.
برای دیابت بارداری دستورالعمل‌های تغذیه‌ای ویژه وجود دارد. همه‌ی زنان مبتلا باید پس از تشخیص دیابت، تغذیه‌درمانی را آغاز کنند.
پایش ثبت‌های غذایی و قند خون، راهنمای تغذیه‌درمانی بوده و لزوم انسولین درمانی را تعیین می‌کند.

انسولین درمانی در دو صورت افزوده می‌شود:
اگر هدف‌های قند خون در مدت یک تا دو هفته‌، برای دو بار یا بیشتر، از دامنه‌ی موردنظر فراتر رود (بی‌آنکه ثبت‌های غذایی تغییر ویژه‌ای را نشان دهد) یا اگر به علت بی‌توجهی بیمار به تغذیه‌درمانی، میزان قند خون همواره بالا باشد. افزایش یافتن یا نیافتن وزن و آزمایش کتون،‏ در تعیین این‌که آیا زنان باردار برای پرهیز از انسولین درمانی، کم‌تر می‌خورند یا نه سودمند است.
کربوهیدرات‌ها را باید در سه وعده‌ی غذایی کوچک تا متوسط و دو تا چهار میان وعده پخش کرد. همه‌ی زنان دست‌کم به 175 گرم کربوهیدرات در روز نیاز دارند. معمولاً، به میان وعده‌ی عصر، برای جلوگیری از بروز سریع کتوز شبانه نیاز است.
به علت افزایش میزان هورمون رشد و کورتیزول در صبح، کربوهیدرات در صبحانه نسبت به دیگر وعده‌ها به‌خوبی تحمل نمی‏‌‏شود. برای رفع این مسئله، ممکن است در برنامه‌ی غذایی آغازین، تنها ۳۰ گرم کربوهیدرات برای صبحانه در نظر گرفته شود.
برای رفع گرسنگی، می‌توان غذاهای پروتئینی را به رژیم غذایی افزود؛ زیرا این غذاها بر میزان قند خون اثری ندارند. باوجوداینکه محدودیت کالری باید بااحتیاط باشد، اما در زنان چاق مبتلابه دیابت بارداری، یک محدودیت کالری 30 درصدی (دریافت در حدود 1700 تا 1800 کیلوکالری در روز) می‌تواند‏‌‏ هیپرگلیسمی‏ را (بدون ایجاد کتونمی) کاهش داده و از میزان افزایش وزن این زنان بکاهد.
برای جلوگیری از افت قند خون رژیم غذایی شما در دوران مصرف انسولین باید همراه با میان وعده غذایی باشد (هر ۱۰ گرم کربوهیدرات مصرفی، حدود ۱ واحد انسولین را پوشش می‌دهد). در این زمینه حتماً با پزشک خود نیز مشورت کنید.
دریافت کمتر از این مقدار، پیشنهاد نمی‏‌‏شود. الگوی افزایش وزن دوران بارداری برای زنان مبتلابه دیابت بارداری، باید همانند زنان غیر دیابتی باشد. برای زنان مبتلابه دیابت بارداری که دچار اضافه‌وزن و چاقی هستند، کاهش وزن پیشنهاد نمی‌شود؛ اما ممکن است محدود کردن متوسط انرژی و کربوهیدرات مناسب باشد. ورزش نیز، ممکن است در غلبه بر مقاومت محیطی به انسولین و کنترل ‏‌‏هیپرگلیسمی ‏‌‏پس از صرف غذا سودمند بوده و برای بهبود قند خون مادر، به تغذیه‌درمانی افزوده شود.
شکل ایده آل ورزش مشخص نیست، اما غالباً، یک پیاده‌روی تند پس از صرف وعده‌های غذایی پیشنهاد می‌شود.
توصیه می‌شود زنان مبتلابه دیابت بارداری حتماً شیردهی داشته باشند؛ زیرا ممکن است حتی یک دوره‌ی کوتاه شیردهی خطر ابتلا به دیابت را در آینده کاهش دهد.
برای جلوگیری از افت قند خون رژیم غذایی شما در دوران مصرف انسولین باید همراه با میان وعده غذایی باشد (هر ۱۰ گرم کربوهیدرات مصرفی، حدود ۱ واحد انسولین را پوشش می‌دهد). در این زمینه حتماً با پزشک خود نیز مشورت کنید.
هرلحظه که احساس سرگیجه یا ضعف پیدا کردید یا اگر میزان قند خون به کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی لیتر رسید، 15 گرم کربوهیدرات دریافت کنید که معادل است با:‌ سه قرص گلوکز، آب‌میوه یا نوشیدنی شیرین، نصف لیوان کراکر شور، شش عدد قند یا یک قاشق غذاخوری عسل، 15 دقیقه صبر کنید و دوباره آزمایش کنید. اگر میزان قند خون بازهم کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی لیتر بود، با 15 گرم کربوهیدرات دیگر، درمان را تکرار کنید.
تکرار آزمایش و درمان را تا زمانی ادامه دهید، که میزان قند خون به دامنه‌ی طبیعی برگردد.
زمان باقیمانده تا وعده یا میان وعده‌ی غذایی بعدی را برآورد کنید تا نیاز به دریافت غذای اضافی تعیین شود. اگر بیشتر از یک ساعت تا وعده‌ی غذایی بعدی زمان بود، 60 دقیقه پس از درمان آزمایش را تکرار کنید تا لزوم دریافت کربوهیدرات اضافی مشخص شود.

دستورالعمل‌هایی برای پیشگیری از علائم‏‌‏ افت قند خون
۱- خوردن وعده‏‌‏های غذایی کوچک و میان وعده‌ (در بین وعده‌های غذایی و به هنگام خواب). خوردن پنج‌تا شش وعده‌ی غذایی کوچک به‌جای دو تا سه وعده‌ی غذایی بزرگ، موجب ثبات در آزادسازی گلوکز به جریان خون می‌شود.
2- پخش کردن غذاهای کربوهیدراتی در طول روز. خوردن مقادیر زیاد کربوهیدرات در یک‌زمان، موجب بالا رفتن میزان قند خون و تحریک آزادسازی مقادیر بالای انسولین می‌شود، که می‌تواند موجب افت میزان قند خون گردد. بیشتر افراد می‌توانند دو تا چهار سروینگ از غذاهای کربوهیدراتی را در هر وعده‌ی غذایی و یک تا دو سروینگ را در هر میان وعده بخورند. افزون بر این، اگر کربوهیدرات از رژیم غذایی حذف شود، بدن توانایی خود را برای به کار بردن مناسب کربوهیدرات از دست می‏‌‏دهد و بنابراین توصیه نمی‌شود. غذاهای کربوهیدراتی، عبارت هستند از: نشاسته‌ها، میوه‌ها، آبمیوه‌ها، شیر، ماست و غذاهای دارای قند.
۳- پرهیز از غذاهای دارای مقادیر بالای کربوهیدرات. این غذاها، عبارت هستند از: نوشیدنی‏‌‏های بی الکل معمولی، شربت‌ها، آب‌نبات، ماست‌های میوه‌ای معمولی، شیرینی پای و کیکها.
4- پرهیز از نوشیدنی‏‌‏ها و غذاهای دارای کافئین. کافئین می‌تواند موجب ایجاد علائم همانند ‏‌‏هیپوگلیسمی و بدتر شدن حال فرد شود.