حساسیت به گلوتن در کودکان، چه باید کرد؟

حساسیت به گلوتن یکی از شایع ترین عارضه هایی است که بیشتر مردم از آن آگاهی ندارند.

حساسیت به گلوتن یکی از شایع ترین عارضه هایی است که بیشتر مردم از آن آگاهی ندارند. اگر کودک سردرد یا مشکلات معده - روده ای دارد، در یادگیری مشکل دارد، به اختلال نقص توجه - بیش فعالی یا سایر مشکلات رفتاری مبتلا است و در همۀ آزمایش های پزشکی سالم به نظر می رسد، به احتمال زیاد دچار حساسیت به گلوتن است.

بنابراین باید کودک را برای انجام آزمایش حساسیت به گلوتن ارجاع دهید. در متون پزشکی، حساسیت به گلوتن معمولاً یک بیماری معده - روده ای در نظر گرفته می شود. نشانه های حساسیت به گلوتن عبارت است از: درد شکم، باد کردن شکم همراه با نفخ، کاهش اشتها، اسهال، تهوع، کاهش بدون دلیل وزن، تاخیر رشدی در کودکان.

حساسیت به گلوتن و مغزِ در حال رشد کودک

پژوهش های جدیدی که دربارۀ حساسیت به گلوتن انجام شده اند نشان می دهند که این مشکل ممکن است در سیستم عصبی تاثیر زیادی بگذارد. دکتر مایوس حاجیوا که یک پزشک برجستۀ بریتانیایی است و در زمینۀ حساسیت به گلوتن تخصص دارد در یک مقالۀ علمی نوشت که حساسیت به گلوتن یک بیماری عصبی است.

بنابراین افرادی که به گلوتن حساسیت دارند ممکن است در کارکرد مغز مشکل داشته باشند بدون اینکه دچار مشکلات معده - روده ای باشند.

پژوهشگران دریافته که 51 درصد از کودکانی که به گلوتن حساسیت دارند به مشکلات عصب شناختی مبتلا هستند. آنها همچنین دریافته اند که بین حساسیت به گلوتن و اختلال نقص توجه - بیش فعالی رابطه وجود دارد.

وقتی مقدار پادتن بدن برای مقابله با یکی از عناصر گلوتن که گلیادین نامیده می شود افزایش یابد، حساسیت به گلوتن ایجاد می شود. وقتی که فرد مواد غذایی حاوی گلوتن (مثل گندم، جو یا چاودار) مصرف می کند پادتن ضد گلیادین با گلیادین ترکیب می شود.

وقتی پادتن ضد گلیادین با گلیادین ترکیب می شود ژن های ویژۀ پروتئین ها فعال می شوند و همانند سلول های ایمنی بدن عمل می کنند. وقتی این ژن ها فعال شدند نوعی مواد شیمیایی به وجود می آیند که باعث التهاب می شوند. این مواد شیمیایی علاوه بر ایجاد التهاب، در کارکرد مغزی نیز نقش مهمی دارند.

در بیماری های مهمی مثل آلزایمر، پارکینسون، تصلب چندگانه (MS) و حتی اوتیسم مقدار این نوع مادۀ شیمیایی افزایش می یابد. مغز با التهاب مقابله می کند و به این نوع مواد شیمیایی به شدت واکنش نشان می دهد.

غلات را در زمان مناسب وارد رژیم غذایی کودک کنید.

نتایج یک پژوهش جدید نشان می دهد که والدین در ایجاد حساسیت به گلوتن نقش دارند. دکتر جیل نوریس و همکارانش دریافتند که زمان دادن غذاهای حاوی گلوتن به کودک در افزایش یا کاهش خطر حساسیت به گلوتن نقش مهمی دارد.

پژوهشگران زمان شروع غذاهای حاوی گلوتن را به دقت بررسی کردند. نتایج این پژوهش شگفت آور بود:

- کودکانی که قبل از ۴ ماهگی غذاهای حاوی گلوتن مصرف کرده بودند، ۵۰۰ درصد بیشتر احتمال داشت که دچار حساسیت به گلوتن شوند.

- کودکانی که از هفت ماهگی به بعد غذاهای حاوی گلوتن مصرف کرده بودند، ۸۷ درصد بیشتر احتمال داشت که دچار حساسیت به گلوتن شوند.

- نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شدند، آنگاه تغذیه با شیر مادر قطع می شد و غذاهای حاوی گلوتن به کودک داده می شد به احتمال بیشتری دچار حساسیت به گلوتن می شدند.

بر اساس نتایج این پژوهش، پژوهشگران نتیجه گرفتند که بهترین سن برای دادن غذاهای حاوی گلوتن ۴ تا ۶ ماهگی است. علاوه بر این، کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شدند و همزمان غذاهای حاوی گلوتن مصرف می کردند ۴۱ درصد کمتر احتمال داشت که دچار حساسیت به گلوتن شوند.

پژوهش های دیگری نیز نشان می دهند اگر غذاهای حاوی گلوتن به تدریج به کودک داده شوند، خطر حساسیت به گلوتن کاهش می یابد.

چه موقع کودک را باید آزمایش کرد؟

خطر ابتلا به حساسیت به گلوتن در موارد زیر افزایش می یابد: دادن غذاهای حاوی گلوتن پیش از 4 ماهگی، از شیر گرفتن کودک و دادن مواد غذایی حاوی گندم، جو و چاودار، رژیم غذایی سرشار از گلوتن حتی در زمان مناسب (بین 4 تا 6 ماهگی). داشتن خویشاوندان درجۀ یک مبتلا به دیابت نوع یک یا حساسیت به گلوتن (برادر ، خواهر، مادر یا پدر) خطر حساسیت به گلوتن را افزایش می دهد.

علاوه بر این کودکان یک ساله و بالاتر که تاخیر رشدی دارند یا مشکلاتی مثل سردرد، ریزش بدون علت مو و مشکلات معده - روده ای دارند در خطر ابتلا به حساسیت به گلوتن قرار دارند و باید آزمایش شوند.

اگر هیچ یک از این عوامل خطر آفرین، کودک را تهدید نمی کنند احتمالاً نیازی نیست که کودک را برای حساسیت به گلوتن آزمایش کنید. با وجود این، به دلیل اینکه حساسیت به گلوتن در کارکرد مغز تاثیر می گذارد ممکن است بخواهید کودک را آزمایش کنید.

شناسایی زودهنگام و تغییر رژیم غذایی کودکانی که به گلوتن حساسیت دارند در کارکرد مغزی و پیشرفت تحصیلی آنها تاثیر چشمگیری دارد.

برای تشخیص حساسیت به گلوتن فقط باید یک آزمایش خون ساده انجام داد. برای انجام آزمایش، کودک باید مواد غذایی حاوی گلوتن مصرف کرده باشد. به همین دلیل نمی توان نوزادان را آزمایش کرد.

چون کودکان در سال های اولیۀ زندگی معمولاً آزمایش خون می دهند، بهتر است از پزشک بخواهید تا آزمایش حساسیت به گلوتن را نیز انجام دهد.

اگر نتیجۀ آزمایش حساسیت به گلوتن مثبت بود، چه باید کرد؟

اگر نتیجۀ آزمایش حساسیت به گلوتن مثبت بود و کودک نشانه های ذکر شده در جدول پایان این مقاله را نشان داد، به احتمال زیاد به گلوتن حساسیت دارد. بنابراین باید سعی کنید گلوتن را از رژیم غذایی او حذف کنید.

هرچند هنوز برای حساسیت به گلوتن هیچ درمانی وجود ندارد، با رژیم غذایی بدون گلوتن می توان مشکل را برطرف کرد. خبر خوب این است که مواد غذایی زیادی وجود دارند که حاوی گلوتن نیستند، مثل ماهی تازه، مرغ و گوشت، بیشتر لبنیات ها، میوه ها، سبزی ها، آردِ بدون گلوتن (ارد برنج، ذرت و سیب زمینی).

گلوتن در مواد غذایی زیر وجود دارد: نان، غذاهای نشاسته ای، کلوچه و شیرینی، ماکارونی، غذاهای کنسرو شده، سس، افزودنی های غذایی.

غذاهای اصلی که حاوی گلوتن هستند و نباید مصرف شوند عبارتند از: گندم، جو، چاودار.

نشانه های حساسیت به گلوتن

نشانه های معده - روده ای

- درد شکم

- ورم شکم

- نفخ

- افزایش گاز معده

- اسهال

- یبوست

- تهوع و استفراغ

- مدفوع بدبو