روش های کمک باروری، افزایش ریسک دوقلوزایی

نتایج یک پژوهش بین‌المللی که در نشریه انگلیسی‌زبان جهاد دانشگاهی، JRI منتشر شده است، نشان می‌دهد که تعداد زیادی از زوجین نابارور که برای برطرف شدن مشکل خود، به فناوری‌های کمک باروری روی می‌آورند، تمایل به داشتن دوقلو یا چندقلو علیرغم ریسک آن دارند!

در دهه‌های اخیر و به‌عنوان یکی از پیامدهای فناوری‌های کمک باروری یا ART، افزایش چشمگیری در بارداری‌های چندقلویی رخ داده است. چنین بارداری‌هایی معمولاً با نرخ بالاتر عوارض برای مادر و کودک و همچنین عواقب اجتماعی، روانی و اقتصادی همراه هستند. با توجه به این امر، بارداری‌های چندقلویی به‌طور عام و دوقلو‌ها به‌طور خاص، توسط متخصصین در پزشکی باروری، به‌عنوان اثر منفی یا ناخواسته ART در نظر گرفته می‌شوند. نشان داده شده است که تولدهای چند قلویی در جوامع مدیترانه‌ای، به علت سنت خانواده‌های بزرگ، بهتر پذیرفته می‌شوند. اما در برخی کشورها نظیر اسپانیا، محدودیت‌هایی در این خصوص در نظر گرفته شده است.

در دهه‌های اخیر و به‌عنوان یکی از پیامدهای فناوری‌های کمک باروری یا ART، افزایش چشمگیری در بارداری‌های چندقلویی رخ داده است. چنین بارداری‌هایی معمولاً با نرخ بالاتر عوارض برای مادر و کودک و همچنین عواقب اجتماعی، روانی و اقتصادی همراه هستند.

به‌طورکلی، استراتژی‌هایی برای کاهش نرخ بارداری‌های دوقلویی/چندقلویی مرتبط با ART طراحی شده است. برخی محققان، روی اهمیت انتقال تک جنینی (SET) در چرخه‌های IVF/ICSI به‌عنوان تنها راه برای حذف بارداری‌های دوقلویی تأکید کرده‌اند. در این خصوص، انجمن باروری اسپانیا همچنین انتقال تک جنینی را در مواردی که پیش‌آگهی خوبی دارند، توصیه کرده است. بااین‌حال، باوجودی که از دیدگاه پیش از زایمان و پزشکی زایمان، بارداری‌های تک‌فرزندی برتر هستند، به‌طور قطعی مشخص نبوده است که آیا زوجین نابارور دوقلوها را ترجیح می‌دهند یا تک قلو ها را. هرچند تعدادی از متخصصان، گزارش کرده‌اند که کسر بیشتری از زوجین نابارور دوقلوها را به تک قلوها ترجیح می‌دهند.

این موضوع جالب، هدف یک مطالعه پژوهشی توسط گروهی از محققین اسپانیایی قرار گرفته و نتایج آن را نشریه بین‌المللی جهاد دانشگاهی به چاپ رسانده است.

ر این پژوهش، محققان واحد باروری انسانی بیمارستان دانشگاه کروسس اسپانیا، با استفاده از یک پرسش‌نامه علمی، نگرش ۳۹۹ نفر از مراجعان به یک بیمارستان دانشگاهی عمومی و یک کلینیک خصوصی و همچنین همسران آن‌ها را در خصوص تمایل به چندقلویی یا تک قلویی مورد پرسش و کاوش قرار داده و سپس داده‌های به‌دست‌آمده را آنالیز کرده‌اند.

بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، خطرات بارداری‌های دوقلویی توسط اکثریت زوج‌های IVF/ICSI چندان بااهمیت در نظر گرفته نمی‌شوند و بسیاری از آن‌ها به‌طور ویژه دوقلوها را ترجیح می‌دهند!

در این رابطه، ماریا دیاز نونز و همکارانش به‌عنوان مجری این پژوهش اظهار داشته‌اند: «در پژوهش ما، حدود ۶۰ درصد از زوج‌های نابارور به‌طور ویژه دوقلوها و نزدیک به ۵ درصد نیز، سه‌قلوها را ترجیح می‌دادند و این موضوع دلایل متفاوتی داشت. البته باید توجه شود که این موضوع، هیچ ربطی به ترجیح افراد درباره دریافت یک انتقال دو جنینی نداشت که در آن نرخ بارداری می‌تواند افزایش یابد و بارداری دوقلویی به‌عنوان یک اثر منفی و یک ریسک مرتبط با آن، پذیرفته می‌شود».

آن‌ها می‌گویند: «به دلایل متعدد، متخصصان زنان و زایمان و متخصصین اطفال از ریسک‌های ذاتی بارداری‌ها و زایمان‌های شامل چندین جنین و نیز افزایش بیماری و مرگ‌ومیر میان نوزادان به دنیا آمده از بارداری‌های چندجنینی، آگاه هستند. به‌علاوه، اثر اقتصادی روی جامعه و استرس اقتصادی و هیجانی روی خانواده‌ها که با بزرگ کردن دوقلوها، سه‌قلوها و یا تعداد فرزندان بیشتر ارتباط دارد، به‌طور روزافزونی آشکارتر می‌شود».

در این تحقیق، دلایل اولیه افراد برای ترجیح دوقلوها شامل پاسخ‌های زیر بوده است:

- پرهیز از یک اقدام IVF/ICSI دیگر

- من ایده دوقلو داشتن را دوست دارم

- پرهیز از لیست انتظار

به نظر من با آخرین تکنولوژی، نرخ و شدت عوارض در بارداری‌های چندقلویی پایین است.

درمجموع به نظر می‌رسد ریسک‌های بارداری دوقلویی توسط اکثریت زوجین، اهمیت ندارد و بسیاری از آن‌ها، صرف‌نظر از ویژگی‌های اجتماعی جمعیتی، به‌طور ویژه دوقلوها را ترجیح می‌دهند و لذا این موضوع بایستی به‌طور ویژه‌ای مورد توجه متخصصان امر قرار گرفته تا راهکاری برای آن بیندیشند.

در این راستا، ماریا دیاز نونز و همکارانش در مقاله علمی پژوهشی برگرفته از مطالعه خود که در نشریه انگلیسی‌زبان Journal of Reproduction & Infertility منتشر شده است، پیشنهاد داده‌اند که با توسعه پروتکل‌های دوستدار خانواده IVF بتوان ترس از تکرار چرخه‌ها را کاهش داده و ترجیح غالب نسبت به دوقلوها را کمتر کنند.

گفتنی است نشریه فوق، متعلق به پژوهشگاه ابن‌سینای جهاد دانشگاهی است.